Việc có nhiều HLV giỏi làm việc ở Premier League khiến giải đấu này chẳng khác gì cuộc triển lãm về những sơ đồ chiến thuật cũng như cách chơi khác nhau. Nổi bật trong đó là sự vươn lên của sơ đồ 4-3-3. Nhiều khả năng sơ đồ này vẫn sẽ thịnh hành nhất trong mùa giải mới.
 |
| Ngoại hạng Anh, nơi hội tụ những HLV hàng đầu về chiến thuật. |
Triển lãm về sơ đồ chiến thuật và lối chơi
Hãy nhìn lên băng ghế HLV ở Premier League, bạn sẽ dễ nhận thấy nước Anh quy tụ hầu hết những chiến lược gia xuất sắc nhất thế giới đến làm việc. Pep Guardiola, Juergen Klop, Thomas Tuchel xứng đáng là những khối óc chiến thuật, những nhà quản lý và xây dựng lối chơi hay nhất. Dưới tầm một chút có thể nhắc tới Antonio Conte, Erik ten Hag rồi Mikel Arteta. Ngay cả những đội bóng tầm trung ở Anh cũng đang có cho mình những HLV mà tài năng được đánh giá cao như Ralph Hasenhuttl (Southampton), Graham Potter (Brighton), Brendan Rodgers (Leicester), David Moyes (West Ham). Còn nếu xét những HLV mà trước đây từng là huyền thoại sân cỏ thì Premier League cũng không thiếu với Steven Gerrard (Aston Villa), Frank Lampard (Everton) và Patrick Vieira (Crystal Palace). Tóm lại, không giải đấu nào quy tụ được dàn ngôi sao trên ghế HLV nhiều như ở Ngoại hạng Anh.
Việc sở hữu dàn HLV sao số dẫn tới giải đấu số 1 xứ sương mù là cuộc triển lãm của rất nhiều phong cách, triết lý và sơ đồ khác nhau. Trong đó, trường phái pressing, kiểm soát bóng, triển khai bóng từ hàng thủ chiếm đa số. Liverpool, Man City, Arsenal, Chelsea, Brighton, Southampton… là những đại diện cho cách chơi này. Ngay cả những đội bóng trước đây chơi kiểu thuần Anh là Crystal Palace thì giờ cũng muốn chơi kiểu triển khai bóng từ hàng thủ sau khi Vieira lên cầm quân.
Tương phản với cách chơi này là những CLB lựa chọn phong cách phòng ngự phản công, chuyển đổi trạng thái nhanh. Đại diện sáng giá nhất cho lối đá này chính là Tottenham, West Ham, Leicester và M.U thời Solsa. Những đội bóng có chất lượng đội hình không cao thì lại chọn lối chơi bóng dài bổng thuần Anh kiểu như Burnley.
Ứng với từng cách chơi lại có những sơ đồ chiến thuật khác nhau. Trong đó, 5 sơ đồ được sử dụng nhiều nhất ở Premier League 2021/22 là 4-3-3, 4-2-3-1, 4-4-2 truyền thống, 3-4-2-1 và 3-5-2. Mỗi sơ đồ lại có từng điểm nhấn khác nhau. Ví dụ sơ đồ 3 trung vệ đề cao vai trò của những wing-back (cầu thủ chạy cánh). Đây là lý do vì sao Chelsea, đội sử dụng sơ đồ 3 trung vệ, chính là CLB có cặp wing-back chơi với phong độ hủy diệt giữa mùa trước là Ben Chilwell và Reece James.
Sự lên ngôi của 4-3-3
Rất nhiều sơ đồ khác nhau được sử dụng ở Premier League. Nhưng mùa giải trước nổi bật nhất là sự lên ngôi của 4-3-3. Mùa 2020/21, 4-3-3 chỉ xếp thứ 3 trong danh sách các sơ đồ được sử dụng nhiều nhất ở giải đấu này với 112 lần, sau cả 4-4-2 cổ điển (126) lẫn 4-2-3-1 (202). Tuy nhiên, tới mùa 2021/22 thì 4-3-3 đã vượt mặt cả 4-4-2 lẫn 4-2-3-1 để trở thành “top trending” tại Premier League với 185 lần được sử dụng, trong khi 4-2-3-1 là 163 lần và 4-4-2 còn lại 90 lần được sử dụng.
Có ít nhất 5 đội bóng coi 4-3-3 là sơ đồ số 1, gồm Liverpool, Man City, Crystal Palace, Newcastle và Watford. Đáng chú ý, Klopp sử dụng sơ đồ 4-3-3 trong cả 38 vòng đấu ở Premier League 2021/22, đạt tỷ lệ 100%. Con số tương tự của của Roy Hodgson (Watford) là 82,3%, Patrick Vieira (Crystal Palace, 76,3%), Pep Guardiola (Man City, 73,7%) và Eddie Howe (Newcastle, 66,6%). Trong mùa giải mới, Liverpool, Man City, Crystal Palace và Newcastle được dự báo là vẫn sẽ trung thành với 4-3-3.
Đặc điểm nhận dạng của những đội bóng dùng 4-3-3 đó là các CLB thường có tiền đạo cánh hoạt động rộng và những tiền vệ dạng box-to-box hiệu quả. Liverpool là đại diện tiêu biểu. Cặp tiền đạo cánh của The Kop là Sadio Mane, Mohamed Salah, rồi nửa sau mùa giải có thêm sự xuất hiện của Luis Diaz. Điều này giúp Liverpool có những tiền đạo cánh hay nhất Premier League, phù hợp để chơi 4-3-3.
Với Man City, họ lại có rất nhiều những tiền vệ dạng box-to-box để tạo ra sự đột biến, ví dụ như trường hợp của Ilkay Guendogan, người thường xuyên bất ngờ xâm nhập vòng cấm để ghi bàn. Chính Guendogan bằng một pha xâm nhập như vậy cũng góp 1 bàn ở trận gặp Aston Villa tại vòng 38 mùa trước để giúp Man City đăng quang Premier League.
Trong sơ đồ 4-3-3, các đội bóng cũng có thể sử dụng số 9 ảo. Liverpool và Man City từ nhiều năm nay đều không sử dụng trung phong đích thực, thay vào đó họ sẽ dùng những số 9 ảo. Với riêng Man City, họ thậm chí còn dùng tiền vệ đá số 9 ảo (Guendogan, De Bruyne, Bernardo Silva, Phil Foden…). Mùa bóng năm nay, cả The Kop và Man xanh đều đưa về 2 trung phong đích thực là Darwin Nunez, Erling Haaland. Điều này sẽ giúp 4-3-3 của họ thêm khó lường hơn.
4-3-3 đã trở thành chiến thuật thịnh hành nhất Premier League mùa trước. Mùa này cùng chờ xem chiến thuật nào sẽ lên ngôi?
MINH VIỆT