Bóng đá Việt và dấu hỏi lớn về xuất khẩu cầu thủ

Tính từ Lê Huỳnh Đức cho đến Lương Trung Tuấn, Việt Thắng, Thái Dương, Lê Công Vinh, Công Phượng, Xuân Trường, Tuấn Anh, Văn Lâm và Đoàn Văn Hậu lúc này…, đã có khoảng trên dưới 10 cầu thủ Việt Nam ra nước ngoài thi đấu, song chưa một ai thành công ở mức độ tương đối, dù tất cả họ đều là những tài năng lớn nhất ở thế hệ của mình. 

Xét những gì thể hiện trên sân cỏ, Công Vinh là cầu thủ Việt Nam thành công nhất khi ra nước ngoài thi đấu.

V-LEAGUE ĐÃ LỖI MỐT

Bóng đá Việt Nam trong khoảng hơn 5 năm đổ lại, giới thiệu một số gương mặt điển hình, thuộc 2 viện đào tạo quy mô vừa và nhỏ là Học viện Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) và CLB Hà Nội. Đây cũng là 2 nguồn cung ứng chính nhân sự cho các đội tuyển quốc gia và gặt hái thành công trong khoảng hơn 2 năm qua. Sau Hà Nội và HAGL, chúng ta thấy Viettel và PVF cũng đào tạo trẻ, nhưng chất lượng không đều, không dùng hết thì ký gửi, thậm chí cho không các đội khác. Xuất khẩu là một khái niệm xa xỉ.

Hạng Nhất quốc gia hay cao hơn là V-League, với hơn nửa thập niên qua, các giải bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam có xu hướng giật lùi về chất lượng chuyên môn, cũng như các vấn đề quảng bá hình ảnh, thương mại. Nguồn lực từ đào tạo trẻ không đủ để đáp ứng nhu cầu nâng cấp giải đấu, trong khi nguồn ngoại lực lại bị bó hẹp lại bằng các suất đăng ký/CLB. Chưa có một kiến giải tối ưu nào, khi nhà tổ chức vẫn vừa chạy vừa xếp hàng.

Các đội tuyển quốc gia dưới thời HLV Park Hang-seo là cơ sở duy nhất để hy vọng, nhưng 1 năm, đội tuyển tập trung được mấy đợt, đá được bao nhiêu trận và nhà tuyển trạch nào xem. Có chăng, thành tích tốt mà thầy trò HLV Park Hang-seo đem lại chỉ để báo cáo với cấp trên, nếu có, cũng chỉ giúp người hâm mộ hoan hỉ trong một khoảng thời gian ngắn, rồi đâu lại vào đấy!

CHƯA BIẾT NGƯỜI, CŨNG CHẲNG HIỂU MÌNH

Có thể thấy, từ những trường hợp nhỏ lẻ đầu tiên xuất ngoại, cho đến tận bây giờ, bóng đá Việt Nam vẫn “ném đá dò đường” trong vấn đề này. Lê Huỳnh Đức đến Lifan Trùng Khánh hơn 20 năm trước, là để thực hiện nhiệm vụ của ngành, khi đó là cơ quan chủ quản Công an TP.Hồ Chí Minh (bản hợp đồng thương mại này có giá bằng hàng chục chiến xe motor và rất nhiều khoản tài trợ - hợp tác qua lại khác). Việt Thắng và Thái Dương được gửi qua Pháp học việc, khác với diện của Mai Tiến Thành đi Leeds United du lịch… Còn Lương Trung Tuấn qua Cảng Thái (2004) là để lánh nạn kỷ luật của VFF.

Phải đợi đến 2 lần xuất ngoại của Lê Công Vinh, các vấn đề về chuyên môn đi kèm thương mại, mới được ý thức nhiều hơn. Công Vinh là người cầu tiến và là cầu thủ xuất sắc nhất Việt Nam vào các thời điểm anh đến Nhật Bản và Bồ Đào Nha thi đấu. Cho đến nay, Công Vinh là người được chơi bóng nhiều nhất, được ý thức giá trị cao nhất, ngoài biên giới Việt Nam.

Đặng Văn Lâm đã từng cầm chắc suất bắt chính ở Muang Thong United, nhưng Lâm “Tây” không phải sản phẩm đào tạo thuần túy của bóng đá Việt Nam và Thai Premier League cũng thấp hơn về đẳng cấp so với các giải đấu mà Công Vinh từng kinh qua.

Xuân Trường, Tuấn Anh và Công Phượng là những cầu thủ nhận được nhiều sự kỳ vọng, khi ra nước ngoài. Nhưng đấy là kỳ vọng kiểu… Việt Nam, với không ít người hâm mộ dễ lên cơn sốt bởi thần tượng mà thôi. Từ Nhật Bản đến Hàn Quốc, Bỉ (Công Phượng) và Thái Lan (với Xuân Trường), không một ai trong số 3 cái tên này được ý thức vị trí, cho đến khi họ trở về.

Khi đi, họ mới đôi mươi, lúc trở về đã 24-25, mà quỹ các trận đấu đếm chưa hết trên đầu ngón tay. Tình huống tương tự đang xảy ra với Văn Hậu, cầu thủ 21 tuổi và được đánh giá là tuổi trẻ tài cao nhất của bóng đá Việt lúc này.

Vấn đề cốt lõi ở đây là gì? Là chúng ta chưa thẩm định được năng lực của chính cầu thủ mình, tệ hơn, không hiểu và nắm được thị trường nơi sẽ xuất khẩu cầu thủ qua đó.

Bóng đá giống nhau về bản chất, luật chơi, nhưng khác biệt được tạo ra bởi đẳng cấp chơi bóng. Thế mới có Brazil 5 lần vô địch thế giới và Đông Nam Á vẫn bị xem là một trong những vùng trũng nhất của bóng đá toàn cầu.

MINH NGUYỆT