Theo một nghiên cứu công bố ngày 25/4 trên tạp chí khoa học Nature Communications, các nhà khoa học đã phân tích bảng dữ liệu nhiệt độ trong suốt hơn 60 năm, cũng như các mô hình khí hậu, để tính toán khả năng xảy ra các đợt nắng nóng cực đoan chưa từng có và những nơi dễ bị tổn thương nhất trước các đợt nắng nóng.
 |
| Vùng đất khô cằn ở quận Bala Murghab, tỉnh Badghis, Afghanistan vào tháng 10/2021. |
Họ xác định Afghanistan, Papua New Guinea và khu vực Trung Mỹ - bao gồm Guatemala, Honduras và Nicaragua - là “điểm nóng” trong các đợt nắng nóng có nguy cơ cao.
Những khu vực này đặc biệt dễ bị tổn thương do dân số tăng nhanh và khả năng tiếp cận hạn chế với các nguồn cung cấp năng lượng và chăm sóc sức khỏe, làm suy yếu khả năng phục hồi trước điều kiện khắc nghiệt.
Dann Mitchell, Giáo sư khoa học khí quyển tại Đại học Bristol (Anh) kiêm đồng tác giả nghiên cứu, cảnh báo: “Có bằng chứng cho thấy những khu vực đó có thể phải đối mặt với một đợt nắng nóng lớn và họ không được chuẩn bị cho điều đó”.
Giáo sư Mitchell chỉ ra mối đe dọa mà Afghanistan phải đối mặt là đặc biệt nghiêm trọng. Ông cho biết không chỉ nguy cơ cao xảy ra tình trạng nắng nóng cực độ kỷ lục mà hậu quả sẽ còn gia tăng do những thách thức to lớn mà đất nước đang phải đối mặt.
Afghanistan đang rất chật vật giải quyết các vấn đề xã hội và kinh tế nghiêm trọng. Dân số nước này ngày càng tăng trong bối cảnh các nguồn lực thiết yếu bị hạn chế.
“Khi một đợt nắng nóng cực đoan xuất hiện, thì ngay lập tức sẽ có rất nhiều vấn đề xảy ra”, ông Mitchell lý giải sóng nhiệt có tác động tiêu cực trên diện rộng. Chúng làm giảm chất lượng không khí, làm trầm trọng hơn nguy cơ hạn hán, cháy rừng và có thể khiến tàn phá cơ sở hạ tầng.
Chúng cũng gây ảnh hưởng nặng nề cho sức khỏe con người. Nhiệt độ cực cao là một trong những thảm họa thiên nhiên nguy hiểm nhất. Say nắng hoặc kiệt sức vì nóng có thể gây ra một loạt biến chứng nguy hiểm, bao gồm đau đầu, chóng mặt, buồn nôn và bất tỉnh.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ, sốc nhiệt là triệu chứng nghiêm trọng nhất liên quan đến nhiệt. Tình trạng này có thể đẩy nhiệt độ cơ thể tăng vọt chỉ trong vài phút và dẫn đến thương tật vĩnh viễn hoặc tử vong.
Một số khu vực đã chứng kiến nhiệt độ cao chưa từng thấy trong năm nay. Vào tháng 4, các kỷ lục về nhiệt độ cao đã bị phá vỡ trên nhiều khu vực châu Á.
Friederike Otto, nhà khoa học khí hậu tại Viện Biến đổi Khí hậu Grantham Đại học Hoàng gia London, cho biết: “Các đợt nắng nóng và các hiện tượng thời tiết cực đoan sẽ chỉ trở nên khốc liệt hơn khi thế giới tiếp tục thiêu đốt nhiên liệu hóa thạch”.
Nghiên cứu nhấn mạnh trước các đợt nắng nóng mới, sẽ không có nơi nào an toàn. Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng các đợt nắng nóng nằm ngoài chuẩn mực lịch sử xảy ra từ năm 1959 đến năm 2021 ở khoảng 30% khu vực được đưa vào đánh giá nghiên cứu. Chúng bao gồm đợt nắng nóng Tây Bắc Thái Bình Dương năm 2021 không chỉ phá vỡ kỷ lục nhiệt độ mà còn cướp đi sinh mạng của hàng trăm người.
Các nhà khoa học xác định rằng chính biến đổi khí hậu đã dẫn tới hiện tượng thời tiết nắng nóng cực đoan.
Theo nghiên cứu, các khu vực của Trung Quốc, bao gồm Bắc Kinh và các nước châu Âu, như Đức và Bỉ, cũng phải đối mặt với rủi ro cao. Hàng triệu người sống ở những khu vực đông dân cư có thể bị ảnh hưởng nặng nề bởi sóng nhiệt, ngay cả khi chính phủ các nước này có nhiều giải pháp để giảm thiểu viễn cảnh tồi tệ nhất.
Nghiên cứu kêu gọi các nước trên khắp thế giới cần chuẩn bị những phương án ứng phó trước các hiện tượng nắng nóng phá vỡ kỷ lục hiện tại, như thành lập các trung tâm điều hòa hay giảm số giờ cho người làm việc ngoài trời.
Lucas Vargas Zeppetello, một nhà nghiên cứu tại Đại học Harvard, cho biết mức nhiệt nguy hiểm sẽ tăng ít nhất gấp 3 lần trên toàn thế giới vào cuối thế kỷ này.
“Theo lý thuyết, chúng ta không biết điều gì có thể xảy ra nếu một lượng lớn dân số phải đối mặt với nhiệt độ và độ ẩm cao chưa từng có. Đây thực sự là một mối lo trong tương lai”, chuyên gia Lucas kết luận.
BẢO HÀ