Khởi đầu cho đoạn kết của đại dịch COVID-19

Thế giới đã bước sang năm COVID-19 thứ ba khi biến thể Omicron của virus SARS-CoV-2, chủng virus được phát hiện lần đầu ở Vũ Hán, Trung Quốc cuối năm 2019, đang làm đảo lộn kế hoạch đón Năm mới 2022 ở nhiều quốc gia.

Du khách đến tham quan đảo Nami, Hàn Quốc.

Nhiều quốc gia đã mở cửa trở lại cho khách du lịch quốc tế và nối lại các hoạt động thông thương, do vậy nguy cơ lây lan biến thế Omicron là rất khó tránh khỏi. Và hiện đã xuất hiện ở khoảng 110 quốc gia, vùng lãnh thổ, nhưng có vẻ các nước đã rút ra nhiều bài học và với những kinh nghiệm xương máu trong 2 năm chống dịch vừa qua, thế giới hoàn toàn có thể vượt qua “cơn sóng thần” lây nhiễm mới lần này.

Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus tuyên bố nhân loại phải kết thúc đại dịch trong năm 2022, nhấn mạnh con người đã có trong tay mọi công cụ để làm được điều đó. Chuyên gia hàng đầu của WHO Maria Van Kerkhove khẳng định con người hoàn toàn có thể tránh kịch bản tồi tệ nhất quay trở lại. Nhiều loại vaccine đã được phát triển, kể cả dạng tiêm cho tới dạng xịt mũi hay dạng uống, rất nhiều người đã được miễn dịch và cũng đã có nhiều phác đồ điều trị hiệu quả căn bệnh này. Với những công cụ này “chúng ta có thể giảm tỷ lệ mắc bệnh, nhập viện, bệnh nặng, giảm số người phải chăm sóc tích cực và số người đang hấp hối. Chúng ta có thể khiến COVID-19 không còn gây chết chóc nữa và cũng có thể giảm sự lây lan của nó”.

Mặc dù hiện Omicron đã trở thành biến thể gây bệnh chủ đạo tại Mỹ, Anh, Đan Mạch, Bồ Đào Nha..., nhưng giới khoa học cho rằng quá trình này đang diễn ra tương tự như khi biến thể Alpha xuất hiện, gần như “xóa sổ” chủng gốc (lần đầu được phát hiện ở Vũ Hán) và sau đó lại bị biến thể Delta thay thế. Omicron cũng có thể sẽ dần thay thế Delta, trong khi không loại trừ khả năng xuất hiện biến thể mới “lấn át” Omicron.

Sẽ cần thêm thời gian để đánh giá mức độ nguy hiểm của Omicron, song hầu hết các nghiên cứu cho tới thời điểm này đều chung quan điểm Omicron lây lan rất nhanh nhưng gây triệu chứng nhẹ hơn nhiều và tỷ lệ tử vong cũng giảm so với các phiên bản trước.

Báo cáo chính thức đầu tiên của Vương quốc Anh cho thấy nguy cơ nhập viện do nhiễm Omicron thấp hơn từ 50 đến 70% so với Delta. Điều đó khiến nhà chuyên gia lạc quan dự báo sự xuất hiện của Omicron có thể sẽ là sự khởi đầu cho đoạn kết của “cơn ác mộng đại dịch”, thậm chí mở ra tương lai con người sống chung hòa bình với loại virus này như một căn bệnh đặc hữu.

Tình trạng lây lan của virus SARS-CoV-2 trong cộng đồng một phần phụ thuộc vào mức độ ứng phó với bệnh dịch của các chính phủ và người dân. Chìa khóa để kiểm soát dịch vẫn là tăng tỷ lệ bao phủ vaccine. Để có thể khống chế đại dịch trong năm 2022, các chuyên gia cho rằng thế giới cần đẩy nhanh hơn nữa tốc độ tiêm phòng, đặc biệt là mũi tăng cường, nghiên cứu cải tiến vaccine nếu cần thiết và phân phối nguồn cung bình đẳng.

Kết quả phân tích mới công bố của nhóm nghiên cứu thuộc Đại học Hoàng gia London, một trong những trường đại học danh giá và lâu đời nhất nước Anh, cho thấy liều tăng cường có khả năng đạt hiệu quả 80-85,9% trong ngăn bệnh trở nặng ở những người nhiễm Omicron. Do vậy, nhiều quốc gia trên thế giới đã rút ngắn thời gian chờ tiêm liều tăng cường vaccine ngừa COVID-19, từ 6 tháng xuống gần nhất là 3 hoặc 4 tháng.

Cả thế giới đang nỗ lực đạt tỷ lệ miễn dịch trong cộng đồng, đây là điều cần thiết để giảm tối thiểu số ca tử vong, bệnh chuyển biến nặng. Điều này đòi hỏi phải có ít nhất 70% dân số thế giới, hầu hết là người lớn, thanh thiếu niên và đa số những người có nguy cơ mắc bệnh nặng, được tiêm đủ liều cơ bản (1 hoặc 2 hoặc 3 mũi tùy theo loại vaccine).

WHO cho rằng thế giới có thể đạt được mục tiêu này vào nửa cuối năm 2022. Theo ước tính của WHO, để tiêm phòng đủ liều cơ bản cho 70% dân số toàn cầu, thế giới cần ít nhất 11 tỷ liều vaccine. Xét từ góc độ nguồn cung, với sản lượng toàn cầu gần 1,5 tỷ liều mỗi tháng, thế giới sẽ có đủ vaccine để đạt được các mục tiêu tiêm phòng toàn cầu nếu vaccine được phân phối công bằng.

Thuốc điều trị cũng đóng vai trò then chốt và thậm chí, theo như một số nhà khoa học, thuốc điều trị có thể trở nên quan trọng hơn nếu khả năng bảo vệ của vaccine trước biến thể Omicron giảm. Thuốc điều trị hứa hẹn sẽ giảm khả năng nguy cơ chuyển biến nặng và nhập viện ở các bệnh nhân mắc COVID-19. Tuy nhiên, tương tự như vaccine, việc phân phối công bằng thuốc điều trị là yếu tố mang tính quyết định đối với hiệu quả của công cụ này trong cuộc chiến chấm dứt đại dịch.

Với cách tiếp cận mang tính toàn cầu và nỗ lực chung của cả thế giới, hy vọng những ngày tháng đen tối nhất của đại dịch sẽ đi qua. Virus có lẽ vẫn hiện diện nhưng nếu con người  được trang bị những công cụ phù hợp, COVID-19 sẽ không còn “thống trị” cuộc sống của chúng ta.

Nói cách khác, COVID-19 không còn là một đại dịch mà sẽ trở thành bệnh đặc hữu và con người có khả năng khống chế. Khi đó, mỗi người, mỗi cộng đồng, mỗi quốc gia sẽ chủ động điều chỉnh để sống an toàn trong điều kiện “bình thường mới”, vừa ứng phó với virus, vừa bảo đảm phát triển kinh tế-xã hội, khôi phục cuộc sống thường nhật.

THANH BÌNH