Kể từ khi Tổng thống Brazil là ông Jair Bolsonaro gọi hydroxychloroquine là “thuốc tiềm năng trong việc điều trị bệnh viêm đường hô hấp cấp” (COVID-19) và nhất là sau khi Bộ Y tế của quốc gia này chấp thuận cho sử dụng thì việc buôn lậu hydroxychloroquine ở Brazil đã tăng lên với mức độ chóng mặt.
 |
| Thuốc Hydroxychloroquine buôn lậu bị cảnh sát Brazil bắt giữ. |
THỊ THƯỜNG BÉO BỞ
Ngày 28/5/2020, cảnh sát Brazil chặn một chiếc xe tải với lý do chạy quá tốc độ khi đang lưu thông trên xa lộ bang Goias. Tiến hành kiểm tra, cảnh sát phát hiện 120 hộp Hydroxychloroquine, tổng cộng 3.600 viên được buôn lậu từ nước láng giềng Paraguay. 4 người đi trên chiếc xe này bị bắt. Theo lời khai, họ nhận thuốc tại TP.Campo Grande, gần biên giới với Paraguay rồi sau đó, chuyển nó đến các phòng khám, bệnh viện tư nhân ở thủ đô Brasilia, TP.Sao Paulo cùng nhiều nơi khác trên khắp đất nước.
Việc bắt giữ 3.600 viên Hydroxychloroquine chỉ là phần nổi của tảng băng chìm bởi lẽ từ khi Tổng thống Jair Bolsonaro gọi nó là “thuốc tiềm năng trong việc điều trị bệnh viêm đường hô hấp cấp” (COVID-19) rồi sau đó, Bộ Y tế Brazil thông qua các hướng dẫn về việc sử dụng Hydroxychloroquine trong điều trị COVID-19 thì các băng nhóm tội phạm ở Brazil nhận ra đây là một thị trường đầy tiềm năng. Bằng cách móc nối với những kẻ “đồng hội đồng thuyền” ở Paraguay, Ecuador, Colombia…, họ thu gom Hydroxychloroquine rồi bằng nhiều phương thức, chuyển nó đến Brazil. Nếu một hộp Hydroxychloroquine 30 viên ở Paraguay có giá 6 USD thì đến tay người tiêu dùng ở Brazil, nó là 24 USD. Carlos Menem, công tố viên tại Brasilia nói: “Tốc độ lây lan của đại dịch COVID-19 được bọn buôn lậu nhanh chóng lợi dụng khi mà đất nước chúng tôi đang tuyệt vọng trong việc chận đứng căn bệnh chết người này”.
HYDROXYCHLOROQUINE LÀ THUỐC GÌ
Được điều chế bởi phương pháp tổng hợp hóa học, Hydroxychloroquine có nguồn gốc từ cây Cinchona (Việt Nam gọi là Canh ki na), mọc ở những khu rừng nhiệt đới Nam Mỹ. Vỏ cây Canh ki na có nhiều hóa chất khác nhau nhưng chất quan trọng nhất là Quinin, được dân Peru dùng làm thuốc trị sốt rét. Khi ấy họ tách vỏ cây, phơi khô, tán thành bột rồi nấu chung với nước để uống.
Năm 1677, những nhà khoa học Anh chiết xuất thành công Quinin từ vỏ cây Canh ki na và dùng để điều trị bệnh sốt rét. Đến cuối thế kỷ 18, do nguồn nguyên liệu khan hiếm, các nhà hóa học Mỹ tổng hợp Quinin trong phòng thí nghiệm rồi cho ra đời thuốc Quinin (Kí ninh). Tiếp theo, cũng bằng phương pháp tổng hợp hóa học, Hydroxychloroquine ra đời.
Xuất hiện trên thị trường dưới tên Plaquenil và một số tên khác, Hydroxychloroquine được Cơ quan quản lý dược phẩm và thực phẩm Mỹ FDA chấp thuận cho điều trị trên những bệnh nhân sốt rét từ năm 1955 và được Tổ chức Y tế thế giới liệt vào danh sách các loại thuốc thiết yếu. Bên cạnh đó, sau một thời gian sử dụng, các nhà khoa học còn nhận thấy Hydroxychloroquine có thể chữa được bệnh viêm khớp dạng thấp và bệnh lupus ban đỏ. Tuy nhiên nó cũng có những tác dụng phụ có thể dẫn đến chết người, trong đó nguy hiểm nhất là hội chứng rối loạn nhịp thất (bao gồm nhanh thất hoặc rung thất), xảy ra ở tim, chưa kể những tác dụng phụ khác như đau bao tử, buồn nôn, chóng mặt, điếc tạm thời, ngứa, ù tai, yếu cơ, xuất huyết dưới da cùng các thay đổi về tâm lý.
HYDROXYCHLOROQUINE - CON DAO HAI LƯỠI
Ngày 17/3/2020, Ủy ban Kỹ thuật Khoa học (AIFA) thuộc Cơ quan Dược phẩm Italia thông báo việc sử dụng Hydroxychloroquine để điều trị cho bệnh nhân COVID-19 đã mang lại kết quả khả quan. Ngay hôm sau, 18/3/2020, tạp chí Natural, Mỹ, cũng cho đăng một bài báo, nội dung các nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy Hydroxychloroquine có khả năng ức chế quá trình nhân lên của virus SARS-CoV-2. Tiếp theo, ngày 19/3, Donald Trump, Tổng thống Mỹ tuyên bố Hydroxychloroquine là một phương pháp điều trị đầy hứa hẹn.
Có lẽ vì thế, ngày 28/3 Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) ban hành Quyền Sử dụng Khẩn cấp (EUA). Theo đó, Kho dự trữ Chiến lược Quốc gia (SNS) được phép phân phối Hydroxychloroquine cho một số người nhập viện vì COVID-19.
Ngay lập tức, nó gây ra cơn sốt, không chỉ giới Y khoa mà ngay cả dân thường. Tại nhiều nơi trên khắp hành tinh, người ta đổ xô đi mua Hydroxychloroquine về... uống ngừa! Đến ngày 18/5/2020, Tổng thống Trump đẩy sự việc lên đỉnh cao khi ông công khai tuyên bố rằng ông đang dùng Hydroxychloroquine kết hợp với kẽm để chống lại COVID-19.
Ở Brazil, việc Tổng thống Jair Bolsonaro công nhận Hydroxychloroquine là thuốc “đầy tiềm năng” đã dẫn đến một làn sóng buôn lậu ồ ạt mặc dù ông Nelson Teich, Bộ trưởng Y tế Brazil đã tuyên bố từ chức để phản đối việc sử dụng thuốc này. Tới khi Tổ chức Y tế thế giới chính thức đình chỉ điều trị COVID-19 bằng Hydroxychloroquine vì lo ngại về sự an toàn thì đã có khoảng nửa triệu viên Hydroxychloroquine bị cảnh sát bắt giữ. Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Majaro, chuyên về các bệnh lây truyền do virus, Đại học Y khoa Brasilia thì không phải ai cũng biết thông tin ấy, nhất là người dân ở các vùng nông thôn.
Tính đến nay, Brazil đã ghi nhận hơn 1 triệu người nhiễm, chục ngàn ca tử vong. Trong một động thái nhằm ngăn chặn nạn buôn lậu, Mỹ đã viện trợ cho Brazil 2 triệu liều Hydroxychloroquine, bất chấp cảnh báo của các chuyên gia sau khi tiến hành thử nghiệm, rằng sử dụng Hydroxychloroquine trong điều trị COVID-19 có thể dẫn đến chết người…
VŨ CAO (Theo Latin America Today)