"Vương quốc" gạch gốm Mang Thít

Vĩnh Long không chỉ có những miệt vườn cây trái trĩu mọng đặc trưng của miền Tây sông nước, những cù lao thơ mộng, thanh bình, nơi đây còn có một “kho báu” được lưu truyền nhiều đời nay - đó chính là “Vương quốc” gạch gốm Mang Thít.

“Vương quốc” gạch gốm Mang Thít.

Dòng Cửu Long thơ mộng không chỉ mang đến cho Vĩnh Long những mùa màng đầy ắp tôm cá, nơi đây còn được thiên nhiên ban tặng cho rất nhiều phù sa màu mỡ. Phù sa qua nhiều năm tích tụ, trầm lắng đã hình thành nên những mỏ đất sét “vàng”. Hệ thống lò gạch, gốm Mang Thít có tuổi đời hàng trăm năm, được biết đến là nơi sản xuất gạch, gốm đỏ nổi tiếng và lớn nhất vùng Đồng bằng sông Cửu Long, xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới. Dân gian thường hay gọi nơi đây là “vương quốc gạch ngói/lò gạch”. Với nguồn tài nguyên này người Vĩnh Long đã nhào nặn và thổi hồn để biến chúng thành những sản phẩm tinh túy của làng nghề gạch, gốm. 

Làng nghề nằm dọc ven sông Cổ Chiên, kênh Thầy Cai. Ngay từ đầu làng đã có thể thấy những lò nung đỏ au, trên nền xanh đất trời tạo nên một bức tranh rất đỗi thân thương. Thời hoàng kim - những năm 1980, cả “vương quốc” có trên dưới 1.000 cơ sở sản xuất với khoảng 3.000 miệng lò. Từ những sản phẩm bình dân như chum, vại, gạch, ngói cho tới những sản phẩm cao cấp hơn là bát, đĩa, chén... sản xuất ra đều được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH-CN) cấp giấy chứng nhận “Gốm đỏ Vĩnh Long” đặc trưng.

Mới đây, Sở VHTTDL tỉnh Vĩnh Long kết hợp cùng các kiến trúc sư, nhà tư vấn đầu tư… tổ chức hội nghị báo cáo ý tưởng về Đề án di sản đương đại vương quốc lò nung huyện Mang Thít, với sự tham dự của Ban Văn hóa UNESCO Việt Nam.

Nhà nhà ở huyện Mang Thít hầu như đều có từ 2 - 3 miệng lò và cuộc sống của người dân địa phương đều gắn liền với từng viên gạch nung đỏ, từng lò gạch luôn cháy lửa bập bùng. Vào mỗi buổi chiều, ánh hoàng hôn rực rỡ chiếu lên những khối gạch xếp chồng khiến cả không gian ánh lên màu đỏ rực. Vì vậy nơi đây được người dân gọi là “vương quốc đỏ”. Tham quan làng gốm, du khách sẽ được tận mắt chứng kiến tất cả công đoạn làm ra các sản phẩm gốm mỹ nghệ, lựa chọn cho mình những món đồ ưng ý về trang trí hoặc làm quà. Du khách sẽ phải trầm trồ trước sự khéo léo, tỉ mỉ và công phu của những người thợ gốm tài hoa. Ngoài ra, những căn nhà gốm cũng là nét kiến trúc đặc sắc, riêng biệt của Vĩnh Long. Toàn bộ ngôi nhà, từ mái, hàng rào, tường đến những vật dụng bên trong đều hoàn toàn bằng gốm, được thiết kế khéo léo, hài hòa.

Nghề làm gạch ngói ở Vĩnh Long đã có từ rất sớm, trải qua bao nhiêu đời nay, làng nghề truyền thống này vẫn được lưu giữ và phát triển không chỉ ở trong mà còn có tiếng vang ở nước ngoài.

LINH NGA