Tháng 2/1973, một lính Mỹ khi trở về từ Đông Nam Á đã mang theo 4 con “thú cưng” lúc ấy vẫn còn bé tí là loài trăn Python có nguồn gốc từ Myanmar. Sau đó, trong một cơn bão đổ bộ vào TP. Miami, bang Florida năm 1978, nhà của người lính này cùng chuồng nuôi bị đổ sập, 4 con trăn thoát ra đầm lầy Everglades, phía Nam Florida. Từ 4 con ban đầu, đến nay đã có hơn trăm ngàn con trăn Python ở Everglades. Đây là mối đe dọa sinh thái lớn nhất khu vực…
 |
| Trăn Phython bị một nhóm thợ săn bắn hạ. |
Giữa năm 1980, hai người câu cá khi đi vào đầm lầy Everglades đã tình cờ nhìn thấy một con vật mà theo mô tả của họ: “Nó dài khoảng 7m, đường kính thân mình từ 20-25cm. Nó trườn rất nhanh trên mặt bùn rồi lặn xuống nước. Chúng tôi tin chắc nó không phải là loài trăn đốm nâu như vẫn thường thấy, vì trăn đốm nâu ở đầm lầy Everglades con lớn nhất cũng chỉ dài 3m mà thôi”.
Từ đó đến cuối năm, nhiều người cũng nhìn thấy con vật này ở nhiều thời điểm khác nhau và nhiều khu vực khác nhau trong đầm lầy, đồng thời Ủy ban Bảo tồn động vật hoang dã bang Florida ghi nhận sự sụt giảm số lượng của những loài thú nhỏ như thỏ xám, thỏ đuôi bông, cáo, sóc. Chỉ tới khi một thợ săn đánh bẫy được một con rồi mổ nó ra, trong bụng nó là một con hươu chưa tiêu hóa hết, thì các nhà động vật học mới biết nó là loài trăn Phython, có nguồn gốc từ Myanmar.
Nằm về phía Nam Florida, Everglades là công viên quốc gia lớn nhất bang với diện tích 400.000ha, phần lớn là đầm lầy, mọc dày đặc các loài cây rễ chùm, cây cổ thụ cùng vô số các loài thân leo ký sinh. Nó chỉ cách TP. Miami khoảng 50km. Tiến hành khảo sát, các nhà sinh thái học ước lượng trong đầm lầy hiện có không dưới 120.000 con trăn Phython. Tiến sĩ McCommick, giảng viên Khoa Sinh thái học, Trường ĐH Florida nói: “Một con trăn cái có thể đẻ từ 50-100 trứng mỗi năm. Và bởi vì đầm lầy Everglades có sẵn nguồn thực phẩm cho trăn non là các loài cá, lại không có bất kỳ động vật nào khác có khả năng tấn công, ăn thịt trăn Phython nên chúng phát triển rất nhanh. Khi trưởng thành, thức ăn của chúng là các con thú nhỏ như thỏ, cáo, sóc, chồn, chim… nhưng nếu gặp cơ hội, chúng hoàn toàn có thể săn bắt và ăn thịt các loài thú lớn như hươu, nai, thậm chí là cả cá sấu nữa…”.
Vẫn theo Tiến sĩ McCommick, sự phát triển nhanh chóng của loài trăn Phython đã khiến hệ sinh thái đầm lầy Everglades bị đe dọa nghiêm trọng. Theo một nghiên cứu được tiến hành từ giữa năm 1997 đến năm 2012, quần thể cá sấu trong đầm lầy giảm 47,3% bởi lẽ những con cá sấu 2-3 tháng tuổi là miếng mồi ngon cho những con trăn Phython đến tuổi trưởng thành, quần thể mèo rừng giảm 87,5%, chim cồng cộc giảm nhiều nhất, đến 98,9% do chim non bị trăn Phython ăn thịt khi chưa biết bay, còn các loài thỏ xám, thỏ đuôi bông, cáo…, thì hầu như hoàn toàn biến mất. Ông Rory Feeney, Trưởng Phòng tài nguyên Nam Florida cho biết, đơn vị ông đã làm một khảo sát bằng cách gắn máy phát vô tuyến vào lưng 20 con thỏ đuôi bông rồi thả vào đầm lầy. Kết quả cho thấy, con sống lâu nhất chỉ được 77 ngày rồi cũng bị trăn Phython nuốt chửng!
Trước tình hình này, song song với việc cấm nuôi trăn Phython, chính quyền bang Florida đã cho người dân tự do săn bắn trăn Phython mà không cần phải có giấy phép. Đánh hơi thấy mối lợi lớn, hãng sản xuất đồ da Everland thông báo sẵn sàng mua da trăn với giá từ 100-400 USD mỗi bộ tùy theo kích thước. Bên cạnh đó, chính quyền bang Florida còn trao thưởng cho những ai giết được trăn Phython nếu đó là trăn cái. Stanley Ford, một thợ săn cho biết: “Coi vậy chứ không dễ ăn đâu. Đầm lầy Everglades cực kỳ hiểm trở. Muốn di chuyển, chỉ có một cách duy nhất là dùng thuyền đáy bằng chèo tay vì tiếng nổ của động cơ sẽ khiến trăn lẩn trốn. Hơn nữa, cũng rất khó để xác định khu vực nào có trăn, khu nào không…”.
Thông thường, mỗi chuyến săn kéo dài khoảng 1 tuần lễ. Mồi săn là vịt sống. Thợ săn buộc con vịt vào một gốc cây trên mặt nước rồi im lặng nằm chờ. Muỗi mòng có chích cũng ráng mà chịu. Hầu hết thợ săn sử dụng súng có gắn ống ngắm nhưng nếu không bắn trúng đầu nó thì coi như “xôi hỏng bỏng không” bởi lẽ có bị vài phát đạn vào mình, trăn Phython vẫn dễ dàng trốn thoát mặc dù có thể nó sẽ chết ở một nơi nào đó trong đầm lầy.
Theo Ủy ban Bảo tồn động vật hoang dã bang Florida, tính từ năm 2017 đến nay, đã có khoảng 4.000 con trăn Phython bị bắn hạ. Ông Feeney, Chủ tịch Ủy ban cho biết: “Mỗi con trăn cái chết đi thì có nghĩa là 50-100 con trăn con sẽ không bao giờ có cơ hội chào đời. Đây là một bước đi đúng hướng nhằm lấy lại sự cân bằng cho hệ sinh thái”. John Simberloff, nhà di truyền học cho biết thêm: “Vẫn còn có hàng trăm ngàn con trăn Phython ở đầm lầy Everglades. So sánh số lượng đã chết với số mới sinh ra thì rất khó để có thể tiêu diệt hoàn toàn. Hiện tại, chúng tôi đang tiến hành nghiên cứu, chỉnh sửa bộ gen di truyền của loài trăn Phython sao cho những con ra đời đều là con đực. Việc này có thể kéo dài 2 năm, thậm chí 5 năm nhưng kết quả là chúng tôi hoàn toàn kiểm soát được chúng…”
VŨ CAO
(Theo Natural Science Magazine)