8 tháng sau khi nội chiến Mỹ kết thúc, ngày 24/12/1865 tại hạt Pulaski, bang Tennessee, 6 sĩ quan cựu binh thuộc quân đội miền Nam đã đứng ra thành lập một tổ chức gọi là Ku Klux Klan (viết tắt là 3K) với chủ trương chống người da màu gốc châu Phi bằng các hình thức khủng bố, bạo lực. Vào thời điểm hưng thịnh nhất, 3K có đến 6 triệu thành viên, hoạt động ở 13 bang trên toàn nước Mỹ.
 |
| Các thành viên 3K thế hệ thứ nhất. |
3K THẾ HỆ THỨ NHẤT
Theo các nhà sử học Đại học Yale, Mỹ, hai từ đầu tiên của tổ chức 3K “Ku Klux” xuất phát từ chữ “kulos”, có nghĩa là “vòng tròn” trong tiếng Hy Lạp, tượng trưng cho sự thống nhất, hoàn hảo và bí mật. Riêng từ thứ ba “Klan”, biến thể từ chữ “clan” nghĩa là bè nhóm, phe cánh. Vì thế, 3K còn được gọi bằng cái tên: “Vòng tròn huynh đệ”.
Ngay khi thành lập, 3K nhanh chóng thu hút được một số phần tử cực hữu, chủ yếu ở miền Nam nước Mỹ, nơi có truyền thống kỳ thị người da đen. Trong các buổi họp, thành viên 3K mặc áo choàng trắng, đội mũ trắng có chóp nhọn che kín mặt, chỉ để hở đôi mắt, hò hét những khẩu hiệu phân biệt chủng tộc. Và mặc dù lúc ấy Tổng thống Mỹ Abraham Lincohn đã tuyên bố bãi bỏ chế độ nô lệ nhưng người da đen vẫn bị đối xử tàn tệ, thậm chí bị hành hình mà những kẻ thủ ác không hề bị trừng phạt.
Năm 1867, chỉ hơn 1 năm sau khi thành lập, dưới sự lãnh đạo của một lái buôn nô lệ da đen là Nathan Bedford Forrest, từ những buổi hội họp mang tính lý thuyết, 3K chuyển sang hành động. Thoạt đầu họ nhắm đến những gia đình người da đen sống riêng rẽ, biệt lập với cộng đồng. Trên lưng ngựa, thành viên 3K nửa đêm ập đến đốt nhà, đánh đập dã man những người trong nhà - kể cả phụ nữ lẫn trẻ em. Dần dà, hình thức này xuất hiện một cách quy mô, ồ ạt. Có đêm, hàng chục căn nhà của người da đen bị đốt phá, một số người chống cự bị giết chết. Và bởi vì tất cả thủ phạm đều đội mũ trùm kín mặt nên chính quyền không biết họ là ai (?!). Chỉ trong 3 năm (từ 1867 đến 1869), ở các bang miền Nam như Alabama, Tennessee, Mississippi, Georgia, Louisiana, Missouri, Kentucky… đã xảy ra hơn 2.800 vụ 3K tấn công người da đen, đốt cháy, phá hủy khoảng 1.600 căn nhà, giết chết 679 người và làm bị thương gần 1.000 người khác.
Trước tình hình ấy, năm 1870, Chính phủ Liên bang đã ban hành “Luật Cưỡng chế” nhằm bảo vệ quyền của người Mỹ da màu. Năm 1871, lại có thêm một luật nữa, gọi là Luật Ku (viết tắt của Ku Klux Klan). Trong luật này, các thành viên 3K chỉ cần đe dọa người da đen bằng bất kỳ hình thức nào cũng đều bị xem là tội phạm cấp liên bang. Phản ứng lại nhằm thể hiện sức mạnh của mình, ngày 13/4/1873, đúng vào lễ Phục sinh, một nhóm 300 thành viên 3K vũ trang bằng súng trường đã tấn công một làng da đen tại hạt Colfax, bang Louisiana, giết chết 150 người, được gọi là vụ thảm sát Colfax.
Ngày 14/4, theo lệnh của Thống đốc bang Louisiana là Kellogg, quân đội liên bang tiến hành lùng bắt các thủ phạm nhưng phần lớn đã bỏ trốn sang bang Texas hoặc ẩn náu trong những khu rừng rậm. Sau nhiều tuần lễ truy tìm, quân đội liên bang bắt được 94 người da trắng, tất cả đều là thành viên 3K, trực tiếp tham gia vụ thảm sát Colfax. Bị đưa ra tòa và bị tòa án liên bang cáo buộc 16 tội danh nhưng chủ tọa phiên tòa là chánh án Joseph Bradley - người da trắng - đã cho rằng không có bằng chứng cụ thể để buộc tội vì không một nạn nhân còn sống nào nhận diện ra họ. Được trả tự do, 94 thủ phạm nhanh chóng biến mất. Mãi đến khi Quốc hội Liên bang với các nghị sĩ là người miền Bắc thuộc đảng Cộng hòa chiếm đa số ghế, đạo luật thứ ba mới được ban hành vào năm 1876, nội dung quy định cụ thể việc xử lý hình sự tổ chức 3K nếu họ cố ý tấn công người da đen thì 3K rút vào bóng tối. Các nhà sử học gọi đó là “3K thế hệ thứ nhất”.
3K THẾ HỆ THỨ HAI
Nằm im suốt 39 năm, giai đoạn ấy hoạt động của 3K chủ yếu chỉ âm thầm tổ chức những buổi hội họp để củng cố tinh thần và tuyển mộ nhân lực. Đến năm 1915, thế hệ thứ hai của 3K ra đời, lãnh đạo bởi một cựu binh miền Nam là đại tá William J. Simmons, hoạt động công khai ở TP.Atlanta, bang Georgia. Năm 1921, dưới sự chỉ huy của Edward Y. Clarke và Elizabeth Tyler, 3K bắt đầu trả lương cho những người làm nhiệm vụ tuyển mộ thành viên mới bằng tiền thu được từ những hoạt động kinh doanh bất hợp pháp như buôn rượu lậu, cá cược đua ngựa, sòng bài... Theo các nhà sử học Đại học Yale, đây là giai đoạn mà 3K phát triển mạnh nhất, từ các đô thị đến những vùng nông thôn ở các bang miền Nam.
Năm 1926, 3K đạt đến con số 6 triệu thành viên, hoạt động ở 13 bang trên toàn nước Mỹ. Bạo lực cũng bắt đầu tái xuất hiện nhắm vào người Mỹ gốc Phi. Vẫn với bài bản cũ là đốt nhà, phá hoại mùa màng, tàn sát gia súc, đánh đập hoặc thiêu sống những ai dám chống lại, 3K một lần nữa lại trở thành nỗi kinh hoàng cho cộng đồng người da đen sau hơn 30 năm yên bình. Trong một tiểu luận nghiên cứu về tổ chức 3K xuất bản năm 2016, Elaine Frantz Parsons, Khoa Chính trị Kinh tế học, Đại học Yale viết: “Nếu cởi bỏ cái mũ trùm đầu thì 3K là một tập thể bát nháo với vô số những kẻ ghét người da đen, những nông dân da trắng nghèo bất mãn, những thanh niên trẻ tuổi mắc chứng vĩ cuồng, những công nhân da trắng luôn lo sợ sự cạnh tranh từ những đồng nghiệp da đen, những tên buôn lậu, cướp của, hiếp dâm và cả những kẻ trộm vặt… Tất cả đều bị “chủ nghĩa da trắng” mê hoặc, biến 3K thành tội ác ngay trong lòng nước Mỹ”.
VŨ CAO (Theo InSight Crime)
(Còn nữa)