Nhiều bộ trưởng đã ra đi, nhưng Tổng thống Donald Trump không vội đề cử người thay thế vì cho rằng điều này giúp ông sử dụng quyền lực linh động hơn.
 |
| Số vị trí còn khuyết trong các cơ quan của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump. |
“Bạn bị sa thải!”, “Bạn được tuyển dụng!”. Đó là những câu nói đã trở thành thương hiệu của ông Trump trong chương trình truyền hình thực tế The Apprentice (Nhân viên tập sự) do ông chủ trì trong giai đoạn 2004-2015.
Nhưng đó là trên truyền hình, còn trong thế giới thực, mọi chuyện khó khăn hơn nhiều với ông khi căng thẳng Mỹ - Iran đang leo thang mà ghế Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ vẫn bỏ trống. Mỹ đối mặt với điều ông Donald Trump gọi là “tình trạng khẩn cấp quốc gia” ở biên giới với Mexico nhưng nước này không có Bộ trưởng An ninh Nội địa chính thức.
Kể từ khi nhậm chức, ông Trump đã sa thải nhân sự ở Cánh Tây, nơi đặt Phòng Bầu dục và các bộ trưởng nội các, với tốc độ chưa có tiền lệ trong lịch sử chính trị Mỹ hiện đại. Tổng thống Donald Trump là một ông chủ dễ thay đổi. Hôm nay, ông có thể hào hứng với một trợ lý hay bộ trưởng mới, nhưng sẵn sàng sa thải họ vào hôm sau. Ông đã thay rất nhiều “vai chính” và “vai phụ” trong bộ máy nhưng vẫn chưa tìm kiếm được người phù hợp cho một số vai quan trọng.
Vào đầu nhiệm kỳ, ông Trump tập hợp xung quanh mình 4 tướng quân đội về hưu, gồm James Mattis, người được ông chỉ định vào ghế Bộ trưởng Quốc phòng; Michael Flynn và H.R. McMaster, những người lần lượt được ông cất nhắc vào vai trò cố vấn an ninh quốc gia và John Kelly, người ban đầu được bổ nhiệm làm Bộ trưởng An ninh Nội địa rồi sau đó là Chánh văn phòng Nhà Trắng. Thế nhưng, cả 4 tướng đã từ chức hoặc bị sa thải.
Flynn bị sa thải vì nói dối về các mối liên lạc với Nga. Kelly từ chức sau khi suy giảm quyền lực vì bất hòa với các phụ tá thân cận khác của ông Trump. McMaster lặng lẽ rút lui sau khi thấy không còn gắn kết với Tổng thống. Mattis từ chức và gửi một lá thư mô tả những bất đồng của ông với Tổng thống Trump.
Gần 40% chức danh trong Chính phủ cần Thượng viện Mỹ phê chuẩn vẫn còn khuyết, theo Đối tác Dịch vụ công, tổ chức phi lợi nhuận chuyên theo dõi vấn đề này. Hơn 50% chức danh ở Bộ Tư pháp Mỹ chưa có người đảm nhận. Trong số 24 vị trí cao cấp được liệt kê trên website của Bộ An ninh Nội địa Mỹ, 12 vị trí đang là tạm quyền hoặc bỏ trống.
Việc thiếu vắng các lãnh đạo quan trọng ở Bộ An ninh Nội địa Mỹ có lẽ là đáng lo ngại nhất vì ông Trump đang nỗ lực thúc đẩy Quốc hội Mỹ tán thành dự án xây tường biên giới. Nước này còn đang gây tranh cãi về việc giam giữ trẻ em và các gia đình bị bắt khi vượt biên trái phép vào Mỹ.
Tổng thống Trump dường như tự xem mình là Bộ trưởng Quốc phòng, Bộ trưởng An ninh Nội địa, thư ký báo chí Nhà Trắng và Giám đốc Truyền thông Nhà Trắng. Đối với ông, người đã xây dựng sự nghiệp kinh doanh bằng cách lấy tên mình đặt cho các công trình, ý kiến của ông là trên hết.
Đó có lẽ là lý do ông bực bội với Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) Jerome Powell, người nắm quyền từ đầu năm 2018 sau khi được ông đề cử năm 2017. Tổng thống Trump thường xuyên chỉ trích Powell vì ông này không chịu cắt giảm lãi suất như ông yêu cầu. Song ông cũng không thể làm gì nhiều vì luật Mỹ quy định rằng Chủ tịch Fed phải phục vụ nhiệm kỳ 4 năm. Phát biểu với các phóng viên hôm 18/6, ông không loại trừ khả năng giáng chức Powell và đó sẽ là động thái chưa có tiền lệ.
Những điều này cho thấy làm việc bên cạnh Tổng thống Trump khó khăn đến mức nào. Các quan chức trong bộ máy Chính phủ Mỹ có thể phải nghe tin họ bị sa thải qua Twitter. Tổng thống Mỹ cũng sẵn sàng công khai phản đối ý kiến của quan chức trong các cuộc phỏng vấn, giống như cách ông đã bày tỏ thái độ bực tức với Giám đốc Cục Điều tra Liên bang (FBI) Mỹ Christopher Wray.
Tổng thống Trump cũng có thể thẳng thừng mời quan chức ra khỏi phòng vì làm phiền ông, giống như lần ông tỏ ra không hài lòng với quyền Chánh văn phòng Nhà Trắng Mick Mulvaney vì ông này ho trong lúc ông đang trả lời phỏng vấn. Nhưng nếu ông sa thải quan chức nào đó, ông sẽ không nhanh chóng bổ nhiệm người thay thế.
Khi nhậm chức, Tổng thống Trump cam kết tập hợp quanh ông những người giỏi nhất. Dù ông luôn khẳng định nhiều người muốn vào làm việc ở chính quyền của mình, nhiều chức danh lãnh đạo trong bộ máy vẫn bị bỏ trống khi nhiệm kỳ thứ nhất của ông chuẩn bị bước sang năm thứ tư.
HỒNG VÂN