11 người thiệt mạng vì xếp hàng chờ lên đỉnh Everest

Chỉ trong vòng 1 tuần (từ 18 đến 25-5-2019), đã có 11 nhà leo núi thiệt mạng khi đang “xếp hàng” chờ đến lượt mình đặt chân lên ngọn Everest cao 8.848m. Có người chết khi chỉ còn cách đỉnh núi 10m. Tất cả đều cùng một nguyên nhân là phù não, phù phổi do say độ cao cấp tính.

Một trong những người sống sót là bác sĩ người Mỹ Dohring, đến từ bang Arizona. Sau đây là câu chuyện của ông kể về tấn thảm kịch này.

CON ĐƯỜNG TỬ THẦN

Như thường lệ, cứ vào cuối tháng 4 cho đến hết tháng 5, nhiều nhà leo núi từ khắp nơi trên hành tinh lại đổ về Nepal với ước mơ chinh phục “nóc nhà thế giới”. Đó là đỉnh Everest (người Nepal gọi nó là Chomolangma), nằm ở độ cao 8.484m so với mực nước biển. Bác sĩ Dohring nói: “Hầu hết trong số họ đều đi theo con đường mà năm 1953, Sir Edmund Hillary, người New Zealand và Tenzing Norway, người Nepal, đã dùng để chinh phục Everest nhưng nếu tính bình quân thì hàng năm, chỉ khoảng 30% là thành công”. 70% những người thất bại đều rơi vào tình trạng không chịu nổi áp suất không khí, thiếu sức khỏe, oxy dự trữ mang theo không đủ vì gặp phải những trận bão tuyết lớn khiến thời gian leo núi kéo dài hơn so với dự tính, người dẫn đường lên núi (tiếng Nepal gọi là Sherpa) thiếu kinh nghiệm…

Riêng năm nay, đã có 381 giấy phép được Tổng Công ty Du lịch Nepal cấp cho các nhà leo núi - một con số kỷ lục so với năm ngoái là 207 giấy phép! Giá của mỗi giấy phép cũng không hề rẻ: 11.000 USD, chưa kể những chi phí khác như mua sắm lều trại, quần áo, giày đi trên băng, thức ăn, bình oxy dự trữ, thuốc chống say độ cao, thuê mướn Sherpa dẫn đường…

Khởi hành sáng 15-5 từ Trại căn cứ (Base camp) nằm ở độ cao hơn 5.000m, sau 3 ngày nhóm leo núi của bác sĩ Dohring chỉ còn cách đỉnh Everest 30m. Ông nói: “Trước mặt tôi là một dòng người rồng rắn xếp thành hàng dài, chở đến lượt mình đặt chân lên nóc nhà thế giới. Do diện tích đỉnh núi chỉ rộng khoảng 2 bàn bóng bàn nên tối đa mỗi lần chỉ 15 người được phép lên, và cũng chỉ được phép ở lại trên đó 15 phút chụp ảnh kỷ niệm”. Những người còn lại phải chờ trung bình 1 tiếng đồng hồ mới đến lượt mình.

1 tiếng đồng hồ ở độ cao 8.458m, nơi nhiệt độ luôn ở mức từ 19 đến 30 độ dưới âm vào mùa hè nên thảm kịch đã xảy ra. Bác sĩ Dohring kể: “Một nhà leo núi từ trên đỉnh bám theo sợi dây dẫn đường mà những Sherpa đã giăng sẵn, đi xuống. Ngang qua tôi, tôi thấy da mặt anh ấy tái xám (sau này bác sĩ Dohring mới biết tên người này là Robin Haynes Fisher). Xuống được 150m, đột nhiên Fisher đổ vật ra. Một Shepa dẫn đường cố gắng đỡ Fisher dậy rồi kiểm tra bình oxy đeo trên lưng Fisher nhưng anh ấy đã chết”.

Một tuần trước khi chết, trên tài khoản Instagram của mình, Fisher đã cảnh báo về sự nguy hiểm của tình trạng quá tải: “Chỉ có một đường duy nhất lên đỉnh và sự chậm trễ do quá đông người có thể gây tử vong. Vì vậy, tôi quyết định dời lại đến ngày 25-5 với hi vọng sẽ có ít người hơn, trừ khi những người khác cũng dời ngày lên núi giống tôi”.

Nạn nhân thứ 2 là Irishman Kevin Hynes, 56 tuổi. Do không đủ sức khỏe để leo lên đến đỉnh nên Hynes đã quay xuống rồi dựng lều ở độ cao 7.000m. Ông chết khi đang ngủ. Đến chiều, một Sherpa dẫn đường là Dhurba Bista, 33 tuổi, chết khi đưa nhà leo núi người Ấn Độ là Anil Bhattareai trở về Trại căn cứ nhưng Anil Bhattareai cũng không qua khỏi.

Theo bác sĩ Dohring, có hai nguyên nhân chính dẫn đến tử vong, thứ nhất là bệnh say độ cao “Altitude Sickness – AS”. Bác sĩ Dohring nói: “Bệnh xảy ra khi người ta leo đến độ cao từ 1850 đến 5.895m. Khi ấy, cơ thể họ sẽ xuất hiện những hiện tượng như buồn nôn, nôn, chóng mặt, lờ đờ giống say rượu, phản xạ tri giác, vận động kém”.

Trường hợp thứ 2 là bệnh “Say núi cấp tính - Acute Mountain Sickness - viết tắt là AMS”, xảy ra khi người ta leo cao hơn 6.000m. Ở độ cao này, hiện tượng thường gặp là “Phù não do độ cao – High Altitude Cerebral Edema - HACE”, và “Phù phổi do độ cao – High Altitude Pulmonary Edema - HAPE” với các triệu chứng như mất nhận thức về không gian, thời gian, nhức đầu dữ dội, nôn mửa, ho, miệng sùi ra những bọt máu màu hồng. Để tránh tử vong hoặc liệt toàn thân hay bán thân, họ phải lập tức xuống thấp dưới 1.500m hoặc phải được điều trị ngay tức thời bằng các loại thuốc như Acetazolamide, Dexamethasone… 1 phụ nữ Ấn Độ là bà Anjali Kulkarni chết khi vừa đặt chân lên đỉnh núi còn ông Donald Lynn Cash, người Mỹ chết khi bắt đầu xuống núi. Cả hai đều gặp phải chứng phù phổi. Một nhà leo núi Ấn Độ khác là Ravi Kuma chết vì rơi xuống 1 vực sâu hơn 200m còn Christopher John Kulish, 61 tuổi, luật sư người Mỹ, sau khi lên đến độ cao 8.450m - nghĩa là chỉ còn cách đỉnh 30m thì chết vì phù não cấp. Ông là nạn nhân thứ 11 trong mùa leo núi năm nay.

Nạn nhân Fisher, ảnh chụp ở Trại căn cứ trước khi thiệt mạng trên đỉnh Everest.