Tại sao Nga quyết hồi sinh dự án thủy phi cơ ekranoplan?

Theo chương trình sản xuất vũ khí quốc gia 2018-2027, Nga sẽ chế tạo một nguyên mẫu thủy phi cơ lai tầu đệm khí ekranoplan mới, gọi là Orlan (Đại bàng Hoàng gia).

Chiếc ekranoplan lớp Lun, biệt danh “Quái vật biển Caspian” của Liên Xô. Ảnh Internet.

Theo Phó Thủ tướng Nga, Yuri Borísov, chiếc ekranoplan mới sẽ có thể được trang bị tên lửa để tuần tra trên biển Đen, biển Caspian và những vùng biển có cơ sở hạ tầng chưa phát triển. Các tác giả Vzglyad Mijail Moshkin và Oleg Moskvin đã tổng hợp ý kiến của các chuyên gia Nga giải thích tại sao Nga quyết định khôi phục một dự án đã bị Liên Xô hủy bỏ và những ekranoplan sẽ được sử dụng như thế nào.

Ekranoplan và máy bay

Danh từ ekranoplan trong tiếng Nga được dùng để miêu tả hiệu ứng “đệm không khí” được tạo ra khi một vật thể bay sát mặt nước hoặc mặt đất, vì thế người ta ví ekranoplan như một thiết bị trung gian giữa máy bay và tàu thủy.

Các ekranoplan thường bay cách mặt nước, mặt băng hoặc  trên nhưng địa bàn bằng phẳng vài mét. Trong khi bay, ekranoplan không chạm vào bề mặt bên dưới nhưng có thể hạ cánh trên mặt nước hoặc trên mặt băng. Cách di chuyển này cho phép ekranoplan có sải cánh nhỏ hơn nhiều so với cánh máy bay. Nhờ vậy các ekranoplan có khả năng mang theo tải trọng có ích lớn hơn đáng kể so với tải trọng máy bay và tiêu thụ nhiên liệu cũng ít hơn đáng kể.

Dù không sánh được với tốc độ của máy bay, nhưng ekranoplan nhanh hơn rất nhiều so với bất kỳ tầu thủy nào. Ví dụ, Raptor, tàu tuần tra nhanh nhất của Hải quân Nga hiện nay, có thể đạt vận tốc 89 km/giờ trong khi những chiếc ekranoplan thời Liên Xô có thể di chuyển tới 500 km/giờ.

Nga sẽ sử dụng những ekranoplan làm gì?

Ekranoplan rất hữu ích trong quân sự. Những phiên bản ekranoplan thử nghiệm có thể vận chuyển tới hàng trăm tấn hàng hóa. Theo đánh giá của phi công lão luyện Vladimir Popov, mỗi chuyến bay của ekranoplan “có thể vận chuyển cả một sư đoàn bộ binh gồm 300 đến 500 binh sỹ trong cự ly trung bình hoặc 250 binh sỹ trong cự li xa cùng toàn bộ thiết bị, vũ khí, đạn dược”.

Các ekranoplan cũng có thể được trang bị tên lửa hành trình hoặc tên lửa đạn đạo tầm ngắn từng chứng tỏ hiệu quả và độ chính xác cao trong các trận đánh ở Syria vừa qua.

Tại sao Liên Xô từ bỏ các dự án chế tạo ekranoplan?

Ban đầu, các kỹ sư Liên Xô định chế tạo những ekranoplan đạt vận tốc cao nhưng cũng có thể bay thấp dưới tầm radar đối phương để có thể tiếp cận các tàu sân bay địch và phóng tên lửa diệt hạm.

Nhưng theo Igor Kasatonov, cựu Tư lệnh Hạm đội Biển Đen của Liên Xô, dự án ekranoplan bị dừng vì Liên Xô dành ngân sách cho những ưu tiên khác và những dự án khác. Theo Popov, “Ưu tiên được dành cho các tàu sân bay và thấy Mỹ thậm chí không khởi động việc phát triển và chế tạo các ekranoplan nên người ta đã quyết định chấm dứt dự án này”.

Ông Popov cũng cho rằng, thời đó Liên Xô không có những chỉ huy cấp cao như Bộ Trưởng Quốc phòng Serguei Shoygu hay Tổng Giám đốc tổ hợp Rostec, Serguei Chemezov, như hiện nay. Những người này rất kiên quyết và có quyền thông tin trực tiếp với tổng tư lệnh.

Tương lai nào cho dự án Orlan?

Tổng công trình sư thiết kế ekranoplan Yuri Varakosov dự đoán rằng Quân đội Nga sẽ sớm có một chiếc ekranoplan vận tải hạng nặng. Ông khẳng định Nga đã có các cơ sở khoa học và công nghệ, có các chuyên gia để kết hợp những thiết kế mới với những dự án cũ để có thể chế tạo một ekranoplan mới vào năm 2027.

Ông nói: “Chúng ta có các nhà máy. Chúng ta sẽ đào tạo chuyên gia và phát triển những vật liệu mới. Về cơ bản, chúng ta sẽ có một thứ (kết hợp) giữa một máy bay chiến lược, một máy bay vận tải và một tàu tên lửa. Đó sẽ là một cỗ máy đủ khả năng vận hành trên hồ và trên sông mà ở Nga có rất nhiều”.

XUÂN NGUYỄN
(Tổng hợp)