Những thảm họa vỡ đập thủy điện kinh hoàng nhất thế giới

Hàng trăm người mất tích với nhiều người được cho đã chết sau khi xảy ra sự cố tại đập thủy điện Xepian-Xe Nam Noy ở miền Đông Nam Lào, đây là thảm họa thủy điện lớn nhất tại Lào trong thời gian qua. Cùng điểm lại một số thảm họa vỡ đập thủy điện kinh hoàng nhất trên thế giới trong lịch sử.

ĐẬP BẢN KIỀU (TRUNG QUỐC)

Đập Gleno ngày nay.

Việc xây dựng đập Bản Kiều được bắt đầu vào năm 1951 và hoàn thành 1 năm sau đó. Đập được xây dựng với mục đích kiểm soát lũ lụt ở hạ lưu và cũng là một công trình thủy điện. Hồ chứa tổng cộng 492 triệu m3 nước. Mặc dù ban đầu, con đập này có xuất hiện một số vết nứt và một số lỗi xây dựng khác, nó được sửa chữa và người ta cho rằng con đập không thể bị phá hủy.

Tháng 8-1975, mưa lớn ở thượng nguồn sông Hoài do ảnh hưởng của cơn bão lớn thứ 3 của Trung Quốc năm đó, Nina, dẫn đến trận đại hồng thủy, được coi là một trong những thảm họa vỡ đập thủy điện khủng khiếp nhất trong lịch sử. Sự cố này còn được gọi là “75.8”, xảy ra vào ngày 7-8, khi đó, lượng nước trong hồ thủy điện này là khoảng 697 triệu m3.

Sự cố “75.8” đã khiến gần 170.000 người thiệt mạng, trong đó 26.000 người chết trong lũ, số còn lại thiệt mạng do dịch bệnh và nạn đói. Thêm vào đó, khoảng 11 triệu dân trở nên vô gia cư. Sự cố kinh hoàng đã đòi hỏi chính quyền Trung Quốc phải tập trung cao độ vào việc sửa chữa những con đập có nguy cơ bị vỡ. Kèm theo đó, 11 triệu mẫu đất nông nghiệp bị phá hoại, 5,96 triệu ngôi nhà bị phá hủy, cuốn trôi 3,743 triệu con gia súc gia cầm, 102km tuyến đường Bắc Kinh - Quảng Châu dọc tuyến Nam Bắc Trung Quốc bị phá hoại, ách tắc giao thông 18 ngày, thiệt hại kinh tế gần 10 tỷ NDT.

ĐẬP GLENO (ITALIA) 

Gleno là một đập liên vòm bằng bê tông được xây trên sông cùng tên thuộc tỉnh Bergamo, phía Bắc Italia. Dự án đập này do tư gia Vigano đề xuất và triển khai xây dựng. Phương án ban đầu là đập bê tông trọng lực và móng đập đã được làm xong. Năm 1921, đang trong lúc thi công, vì lý do kinh phí, phương án đập được thay đổi thành đập liên vòm.

Đập liên vòm được xây dựng trên móng của đập trọng lực theo thiết kế cũ. Đập cao 43m. Hồ chứa có dung tích 4,5 triệu m3. Tháng 1-1923, các con đập đã hoàn thành 80%. Ngày 22-10-1923, đập được khánh thành cùng với hồ chứa đầy nước sau trận mưa lớn. 40 ngày sau, lúc 6 giờ 30 sáng 1-12-1923, một bản trụ chống của đập bị nứt và gãy. Trong vòng vài phút, khối nước trong hồ ở độ cao khoảng 1.535m (so với mực nước biển) đổ ập xuống tàn phá dữ dội làng mạc và thị trấn trong thung lũng phía dưới. 356 người đã thiệt mạng trong vụ vỡ đập này. 

40 năm sau cũng tại Italia, vào tháng 10-1963, một trong những con đập cao nhất thế giới mang tên Vajont nằm ở vùng thung lũng sông Vajont đã bất ngờ sụp đổ do một trận động đất. Chỉ trong 45 giây, 260 triệu m3 nước đã bao trùm toàn bộ khu vực. Thậm chí, nước từ hồ chứa khi đổ xuống các ngôi làng cạnh đó còn tạo nên các cơn sóng cao tới 250m khiến khoảng 2.000 người thiệt mạng.

ĐẬP MALPASSET (PHÁP) 

Thảm họa vỡ đập Malpasset tại Pháp năm 1959, vào khoảng 21 giờ 13 phút ngày 2-12-1959, đã tạo nên dòng thác lũ kinh hoàng, khiến ít nhất 412 người thiệt mạng. Công trình do kiến trúc sư André Coyne là người đã thiết kế cho đập Malpasset vào những năm đầu thập kỷ 1950.

Thời điểm xảy ra thảm họa, toàn bộ bức tường chắn của đập nước Malpasset sụp đổ hoàn toàn do không thể chịu được áp lực nước đến từ cơn bão mang mưa đổ ồ ạt lên con sông Reyran. Ngay lập tức, dòng nước bị đè nén chảy mạnh dữ dỗi, tạo thành dòng thác lũ cao 40m, di chuyển với tốc độ 70km/giờ (gần 20 m/giây) đổ ụp xuống hàng ngàn ngôi nhà ở thị trấn Fréjus.

Vài phút sau khi sự cố xảy ra, dòng nước lũ khủng khiếp đã phá hủy hoàn toàn 2 ngôi làng Malpasset và Bozon, đường cao tốc trong vùng, khiến hơn 400 người thiệt mạng trong dòng nước lũ “chết người”, gây thiệt hại nặng nề về tài sản. 20 phút sau, nước tiếp túc phá hủy nhiều công trình kiên cố và hệ thống giao thông khác của thị trấn Fréjus trước khi đổ hết ra biển. Sau cự cố, người ta còn tìm thấy xác những người dân chìm dưới bùn đất dày hàng chục mét, có người lại bị dòng lũ cuốn trôi thẳng ra biển. Ngày 2-12-1959 trở thành “ngày đen tối” bậc nhất trong lịch sử nước Pháp.

ĐẬP SOUTH FORK (MỸ)

Đập South Fork nằm gần South Fork, Pennsylvania, Mỹ. Nhiều nhân viên làm việc tại con đập này đã báo cáo với cấp trên rằng họ phát hiện ra nhiều dấu vết rò rỉ ở một số phần, tuy nhiên, tất cả những gì mà các kỹ sư thời đó làm chỉ là lấp đầy các vết nứt đó bằng bùn và rơm. Việc này chỉ có thể làm cho những vết rò rỉ tạm ngưng, nhưng về lâu dài thì không giải quyết được vấn đề gì.

Tháng 5-1889, mưa lớn đã khiến do lũ tràn về. Con đập vốn bị suy yếu và không được thiết kế để chịu được lượng nước khổng lồ mà mưa lớn đã đem lại. Con đập này bị bỡ và khoảng 20 triệu tấn nước tràn xuống ngày 21-5-1889. Thiệt hại do sự cố này gây ra ước tính khoảng 17 triệu USD và khiến hơn 2.200 người thiệt mạng.

DUY TIẾN