Tổng thống Mỹ có được nghỉ ốm?

Về mặt kỹ thuật, Tổng thống Mỹ không bao giờ được nghỉ một ngày. Ngay cả khi họ đi nghỉ, họ vẫn là lãnh đạo đất nước và có nhiều nhiệm vụ phải hoàn thành hàng ngày, ví dụ như nghe báo cáo tình báo hay an ninh quốc gia hoặc xử lý sự cố khẩn. Do đó, Tổng thống Mỹ cũng không có ngày nghỉ ốm.

Tổng thống Wilson và vợ.

Tất nhiên, Tổng thống Mỹ cũng là người, thậm chí thường là người già. Do đó, họ sẽ ốm và thường là ốm nặng. Vậy chuyện gì xảy ra khi một Tổng thống Mỹ ốm? Điều đó được quy định trong Tu chính án thứ 25 của Mỹ. Theo đó, khi Tổng thống ốm đến mức không thể thực hiện các nhiệm vụ cần thiết, Phó Tổng thống có thể trở thành “quyền Tổng thống” cho đến khi Tổng thống có thể thực hiện nhiệm vụ. Đây chính là cơ chế để Tổng thống nghỉ ốm nếu họ muốn.

Tu chính án cũng lưu ý rằng trong trường hợp Tổng thống không muốn rời bỏ quyền lực cho dù không thể thực hiện quyền lực và nhiệm vụ, thì Phó Tổng thống chỉ cần “chiếm văn phòng” cho tới khi Tổng thống có thể thực hiện nhiệm vụ.

Dù nhiều Tổng thống Mỹ có các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và thường bất lực trong thời gian tại nhiệm nhưng chỉ có 2 Tổng thống thực sự sử dụng Tu chính án 25 trong nửa thế kỷ đầu tiên kể từ khi tu chính án này được thông qua.

Tổng thống đầu tiên sử dụng là Ronald Reagan vào ngày 13-7-1985 khi ông tạm thời trao quyền cho Phó Tổng thống George Bush lúc ông trải qua ca phẫu thuật trị ung thư ruột kết. Khi đó, ông Bush có 8 giờ làm Tổng thống trước khi ông Reagan trở lại vị trí sau khi đã hồi phục sức khỏe. Trước khi trao quyền lực Tổng thống cho ông Bush lúc 11 giờ 28, ông Reagan đã dành cả buổi sáng làm việc như thường lệ. Sau khi lại trở thành Tổng thống lúc 19 giờ 22, ông đã dành cả tối để nắm bắt thông tin về mọi thứ diễn ra trong 8 tiếng ông phẫu thuật và phục hồi.

Năm 2002 và cuối năm 2007, Tổng thống Goerge W. Bush đã trao quyền  cho cấp phó để khám nghiệm ruột kết. Mỗi lần, Phó Tổng thống Dick Cheney chỉ làm quyền Tổng thống trong hơn 2 giờ và trao trả lại quyền lực khi ông Bush trở lại làm việc. Trong suốt 8 năm làm Tổng thống, ông Bush chỉ có 4 giờ không phải làm nhiệm vụ. Đây là thông tin đáng ngạc nhiên vì số Tổng thống Mỹ bị ốm nặng trong thời gian cầm quyền chiếm tỷ lệ cao. Trường hợp được biết tới nhiều nhất là Tổng thống Woodrow Wilson, người bị đột quỵ nặng năm 1919 khiến nửa thân trái tạm thời không thể hoạt động. Ông cũng bị mù mắt trái và giảm thị lực mắt phải. Hiện vẫn chưa rõ tình trạng nhận thức của Tổng thống Wilson lúc đó vì vợ ông là bà Edith và bác sĩ Cary Grayson giữ kín.

Vậy Tổng thống Wilson đã điều hành đất nước như thế nào trong tình trạng như vậy? Thật ra, ông không làm gì cả. Vợ ông đã quyết định loại thông tin nào được chuyển cho ông và vấn đề nào bà giao thẳng cho người khác. Bà cũng cấm người khác tiếp cận trực tiếp Tổng thống trong vài tuần sau khi ông bị đột quỵ. Ngoại lệ duy nhất là bác sĩ Grayson.

Sau này, bà Edith kể lại rằng bà đã nghiên cứu mọi giấy tờ do các bộ trưởng và nghị sĩ gửi cho Tổng thống. Bà khẳng định không bao giờ đưa ra một quyết định nào liên quan tới giải quyết việc công thay chồng. Tuy nhiên, điều này chưa được xác nhận.

Ông Wilson đã hồi phục trong một năm rưỡi sau đó nhưng vẫn có nhiều nghi vấn về việc liệu ông có thực sự đủ sức khỏe tinh thần và thể chất để tiếp tục làm Tổng thống hay không. Dù vậy, ông Wilson từ chối từ bỏ quyền lực và đây chính là điểm mấu chốt được đưa ra thảo luận khi Tu chính án thứ 25 được dự thảo vài chục năm sau đó.

Trước và sau Tổng thống Wilson, có một số Tổng thống cũng bị ốm ở mức độ khác nhau. Đáng chú ý nhất là trường hợp Tổng thống Dwight E. Eisenhowe. Khi còn tại nhiệm, ông Eisenhower bị đau tim nghiêm trọng và sau đó bị đột quỵ. Ông cũng phải phẫu thuận để cắt khoảng 25cm ruột non vì biến chứng bệnh viêm ruột. Trong thời gian đó, ông Eisenhower đã nghỉ ốm vài ngày và nhờ Bộ trưởng Tư pháp Herbert Brownell Jr soạn thảo văn bản chuyển giao một số quyền lực và nhiệm vụ cho Phó Tổng thống Richard Nixon.

Các Tổng thống khác cũng làm điều tương tự khi cần thiết. Tuy nhiên, họ luôn thực hiện chuyển giao quyền lực trong bí mật để công chúng không biết gì về các vấn đề sức khỏe của mình. Tổng thống Eisenhower đã phá vỡ xu hướng giữ bí mật và tìm cách đặt tiền lệ để chính thức hóa việc này.

Trong thực tế, Khoản 6, Phần 1, Điều II trong Hiến pháp Mỹ cho phép chuyển giao quyền lực như vậy nhưng từ ngữ không rõ ràng, khiến người ta không rõ liệu trong trường hợp này, Phó Tổng thống có thực sự có quyền như Tổng thống thống hay không. Nhiều vấn đề có thể nảy sinh đặc biệt là khi có tình huống khẩn.

THÙY DƯƠNG
(Báo Tin Tức)