Nhằm đẩy mạnh xuất khẩu, các cơ quan chức năng và cảng cá tăng cường hỗ trợ cấp giấy xác nhận nguồn gốc nguyên liệu hải sản khai thác cho DN chế biến thủy sản.
 |
| Nhân viên Cảng cá Tân Phước giám sát sản lượng hải sản tàu cá vừa cập bến bốc dỡ qua cảng. |
Điều kiện xuất khẩu khắt khe
Ông Ngô Viết Hoài, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP chế biến xuất nhập khẩu thủy sản Bà Rịa-Vũng Tàu (Baseafood) cho biết, công ty có đơn hàng xuất khẩu từ 500-1.000 tấn cá mối/năm sang thị trường EU. Tuy nhiên, công ty không làm được giấy xác nhận nguồn gốc nguyên liệu hải sản khai thác (S/C) từ cảng cá để hoàn tất thủ tục xuất khẩu theo quy định chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) mà Ủy ban châu Âu yêu cầu.
“Nguyên nhân do trong nhật ký khai thác của thuyền trưởng tàu cá không có cá mối nên cảng cá không có cơ sở để làm giấy xác nhận S/C cho DN. DN vất vả đi tìm thị trường, đàm phán để có hợp đồng, cũng kiếm được nguồn nguyên liệu cho chế biến xuất khẩu, nhưng lại bị tắc ở khâu truy xuất nguồn gốc sản phẩm”, ông Hoài than thở.
Trên địa bàn tỉnh không có loại hình tàu cá chuyên đánh bắt cá mối mà cá được khai thác chủ yếu qua các tàu giã cào (lưới kéo). Mỗi mẻ lưới giã cào đánh bắt được nhiều loại cá khác nhau, thuyền trưởng thường ghi chung thành cá tạp (cung cấp cho các cơ sở chế biến làm chả cá) trong nhật ký khai thác chứ không tách riêng ra cá mối.
Tương tự, với các loại cá khác như cá mắt kiếng, chỉ vàng, đổng… DN cũng không làm được giấy S/C.
“Thuyền trưởng không ghi chính xác từng loại cá đánh bắt nên chúng tôi không có cơ sở để cấp giấy S/C cho DN. Ngoài nhật ký, tàu cá cũng không được vi phạm các quy định chống khai thác IUU như không đánh bắt sai vùng, không vi phạm mất kết nối, giấy tờ đầy đủ… thì mới được cấp giấy S/C”, ông Trần Quang Hưng, Giám đốc Ban Quản lý Cảng cá Cát Lở (TP.Vũng Tàu) giải thích.
Theo ông Trịnh Đức Toàn, Giám đốc Ban Quản lý Cảng cá tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, để có một container 20 tấn cá cùng loại để xuất khẩu, DN phải thu mua từ khoảng 60 tàu cá khác nhau. Tàu cá trên địa bàn huyện chủ yếu là tàu giã cào nên chủng loại đánh bắt trên mỗi tàu khá nhiều, mỗi loại một ít.
“Chính vì thế, lấy điển hình để cấp giấy S/C cho một container 20 tấn cá mối Baseafood xuất khẩu đi EU, cảng cá phải xác minh ít nhất 60 tàu cá khác nhau. Chỉ cần một tàu không thỏa các điều kiện về chống khai thác IUU là cảng cá đã không thể cấp giấy”, ông Toàn phân tích.
Các điều kiện khắt khe này đã khiến cho toàn tỉnh trong năm 2024 không có DN thủy sản nào được cấp giấy chứng nhận nguồn gốc hải sản khai thác để xuất khẩu qua thị trường EU, tương ứng xuất khẩu qua thị trường này bằng 0.
Gỡ khó cho doanh nghiệp
Bà Phạm Thị Na, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết, để hỗ trợ DN xuất khẩu và cảng cá trong việc quản lý tàu cá ra, vào cảng và cấp giấy S/C, tỉnh đã số hóa việc quản lý đội tàu cá từ phần mềm giám sát hành trình tàu cá, truy xuất nguồn gốc đến xử lý vi phạm.
Với việc số hóa quản lý này, mọi hoạt động, chuyển biến của tàu cá đều hiển thị rõ ràng trên phần mềm từ tình trạng tàu cá đang nằm bờ hay hoạt động trên biển, đánh bắt loại hải sản nào, sản lượng bao nhiêu, có bật kết nối giám hành trình, đánh bắt vùng nào,… Sở cũng đã yêu cầu Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư hướng dẫn các cảng cá cử người giám sát và phân loại từng loại cá tạp trong mỗi chuyến tàu giã cào, tách riêng ra các loại cá DN cần cho xuất khẩu với các loại cá làm nguyên liệu chế biến chả cá.
Ông Trương Văn Sanh, Phó Giám đốc Ban Quản lý Cảng Cát Lở (TP.Vũng Tàu) cho biết, cảng đã triển khai cho 100% tàu cá sử dụng phần mềm điện tử quốc gia truy xuất nguồn gốc hải sản khai thác (eCDT VN) để khai báo, nhập dữ liệu làm hồ sơ cho tàu cá xuất, nhập cảng, trong đó có việc ghi nhật ký khai thác điện tử. Qua đó, giúp thuyền trưởng khai báo chính xác và đầy đủ từng loại hải sản đánh bắt được để làm cơ sở cho cảng cá cấp giấy chứng nhận S/C cho DN thu mua xuất khẩu.
Bên cạnh đó, ông Trịnh Đức Toàn cũng đề xuất giải pháp cảng cá hỗ trợ các DN thu mua gặp gỡ, kết nối với nậu, vựa, cơ sở thu mua và chủ tàu cá. Qua đó, DN có thể nêu rõ yêu cầu và ký hợp đồng đặt hàng thu mua cá với chủ tàu.
“Khi đã có hợp đồng đặt hàng, chủ tàu cá sẽ yêu cầu thuyền viên trên tàu phân loại riêng những loại cá mà DN cần thu mua và ghi chính xác sản lượng đánh bắt trong nhật ký khai thác. Từ đó, việc cấp giấy S/C của cảng cá sẽ dễ dàng và nhanh chóng hơn”, ông Toàn phân tích.
Bài, ảnh: NGỌC MINH