Trong những năm gần đây, thương mại điện tử đã trở thành “miền đất hứa” cho người bán hàng nhờ chi phí thấp và khả năng tiếp cận khách hàng rộng lớn. Tuy nhiên, niềm vui ấy đang dần bị thay thế bởi lo lắng khi các sàn thương mại điện tử lớn như Shopee, TikTok Shop, và Lazada đồng loạt tăng phí.
Phí tăng vọt, lợi nhuận "bốc hơi"
Từ ngày 1/4 tới, hai sàn thương mại điện tử (TMĐT) lớn nhất Việt Nam là TikTok Shop và Shopee sẽ chính thức áp dụng biểu phí mới với mức tăng lên đến 2-3 lần so với trước đây. Lazada cũng đã tăng phí từ ngày 1/2, khiến cộng đồng kinh doanh online rơi vào tình cảnh khó khăn.
Chị Nguyễn Thị Vân Anh, chủ shop mỹ phẩm tại đường Trương Công Định, thành phố Vũng Tàu cho biết: "Trước đây tôi chỉ phải đóng phí cố định cho sàn khoảng 4%, nhưng từ tháng sau, con số này sẽ tăng vọt lên 10%. Cộng thêm phí thanh toán 5%, phí vận chuyển và các chi phí khác, lợi nhuận của tôi gần như bị bốc hơi".
 |
| Chị Nguyễn Thị Vân Anh đang theo dõi gian hàng của mình trên sàn thương mại điện tử Shopee |
Theo danh sách mà Shopee công bố chính thức, trong 243 ngành hàng nhỏ, hầu hết đều điều chỉnh tăng mức phí lên vùng 9-10%. Trong đó có 167 ngành hàng cán mốc 10% phí cố định, bao gồm những sản phẩm nổi bật như quần áo, giày dép, túi xách, đồ trang điểm, thực phẩm, đồ chơi và văn phòng phẩm.
"Ngày trước bảo nhau đẩy hết hàng lên online vì không tốn chi phí mặt bằng, nhiều ưu đãi cho cả khách và người bán. Nhưng giờ sàn tăng phí mạnh, không dễ sống nữa", anh Trần Văn Minh, chủ cửa hàng điện tử tại đường Cách Mạng Tháng Tám, thành phố Phú Mỹ chia sẻ.
Ngoài việc tăng phí cố định, các sàn TMĐT còn cắt giảm nhiều chính sách hỗ trợ đã áp dụng trước đây. Shopee thông báo sẽ ngừng cung cấp gói Freeship Xtra (miễn phí vận chuyển) từ tháng sau, đồng thời yêu cầu người bán phải chi trả toàn bộ phí vận chuyển chiều trả hàng.
Đáng chú ý, người bán còn phải trả phí vận chuyển chiều trả hàng cho những đơn giao không thành công, trong đó có đơn bị "boom" tức khách đặt mua, chuyển tới nơi nhưng không nhận. Chi phí này sẽ được trừ trực tiếp từ doanh thu đơn hàng hoặc tài khoản của người bán.
"Đau đầu nhất vẫn là chính sách trả hàng hoàn tiền và khách bom hàng. Khách nhận rồi nhưng đổi ý bấm trả hàng, sàn cứ ưu tiên hoàn tiền, còn shop thì ôm rủi ro mất cả hàng lẫn tiền. Có khi hàng trả về còn bị tráo đổi, gửi lại một món khác, nhưng khiếu nại thì sàn xử lý rất chậm", chị Lê Thị Hương, chủ shop thời trang tại đường Điện Biên Phủ, thành phố Bà Rịa phàn nàn.
Phí chồng phí, biên lợi nhuận thu hẹp
Với tình hình hiện tại, ngoài phí cố định cho sàn, người bán còn phải trả loạt tiền liên quan đến phí thanh toán, phí vận chuyển, phí quảng cáo, phí rủi ro, phí vận hành (nhân sự, điện nước, đóng gói...) và thuế. Tổng mức phí phải chi ra thường dao động từ 15-30% tùy bên.
Bà Nguyễn Thị Hồng, chủ doanh nghiệp thực phẩm sạch tại đường Trần Phú, thành phố Vũng Tàu cho biết: "Với mức phí mới, chúng tôi buộc phải tăng giá và tiết giảm các chi phí khác. Muốn tồn tại trên sàn thì biên lợi nhuận tối thiểu phải đạt từ 30-50% trở lên, nhưng điều này sẽ khiến giá bán cao hơn, khó cạnh tranh với hàng Trung Quốc giá rẻ".
 |
| Các sàn thương mại điện tử đồng loạt tăng phí từ ngày 1/4 khiến người bán hàng lao đao |
Theo dữ liệu từ Hãng Metric công bố, tổng doanh số của 5 sàn thương mại điện tử hàng đầu tại Việt Nam (Shopee, Lazada, TikTok Shop, Tiki và Sendo) năm vừa qua đạt 318.900 tỉ đồng, tăng hơn 37% so với năm liền trước. Tuy nhiên, có tới 165.000 shop phải "cuốn gói" khỏi sàn vì không đủ sức chống đỡ.
"Tình hình kinh doanh quá khó khăn. Tôi đã quyết định đóng cửa shop online sau 4 năm bán hàng trên Shopee, tôi sẽ chuyển sang bán qua Facebook và Zalo, dù quy mô nhỏ hơn nhưng ít nhất không phải đóng quá nhiều loại phí". Chị Hồng cho biết.
Một khảo sát nhỏ với 50 chủ shop online tại Bà Rịa - Vũng Tàu cho thấy có tới 30% đang cân nhắc rời bỏ các sàn TMĐT lớn để chuyển sang các kênh bán hàng khác hoặc thu hẹp quy mô kinh doanh.
Các sàn Shopee, Lazada, TikTok Shop đều đã lần lượt tăng phí hoa hồng trên mỗi đơn hàng, trung bình từ 5-10% tùy ngành hàng, khiến lợi nhuận của người bán bị cắt giảm trực tiếp.
Về phía các sàn, đại diện Shopee cho biết việc điều chỉnh phí nhằm đảm bảo nền tảng vận hành hiệu quả, phù hợp với thị trường và nhu cầu của nhà bán hàng. Sàn TikTok Shop cũng giải thích việc điều chỉnh phí sẽ đi kèm với việc đẩy mạnh hỗ trợ cho nhà bán hàng phát triển trên nền tảng.
Việc các sàn thương mại điện tử tăng phí và cắt ưu đãi đang đặt người bán hàng online tại Bà Rịa – Vũng Tàu trước một bài toán khó, thích ứng hay bị đào thải. Dù đây là thách thức lớn, nó cũng là cơ hội để họ thay đổi tư duy kinh doanh, từ “ăn xổi” sang xây dựng giá trị bền vững. Trong bối cảnh thị trường không ngừng biến động, sự linh hoạt và sáng tạo sẽ là chìa khóa để người bán vượt qua cơn bão phí và tiếp tục tồn tại.
Bài, ảnh: NGUYỄN NAM