Theo thống kê của Bộ Công Thương, tính đến tháng 9/2024, Việt Nam đã đối mặt với 263 vụ điều tra phòng vệ thương mại từ 24 quốc gia khác nhau, trong đó hơn 70% là các vụ điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp. Thực trạng này đòi hỏi các DN Việt phải chủ động xây dựng chiến lược ứng phó hiệu quả để bảo vệ mình trước những nguy cơ pháp lý, đồng thời phát huy tối đa tiềm năng thị trường quốc tế.
 |
| Thống kê các vụ điều tra PVTM tính đến tháng 9/2024. |
DN đối mặt nhiều thách thức từ phòng vệ thương mại
Tại hội nghị về phòng vệ thương mại (PVTM) tổ chức tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu vào cuối tháng 10 vừa qua, ông Lê Văn Danh, Phó Giám đốc Sở Công Thương nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nắm vững các biện pháp PVTM. Theo ông, điều này không chỉ giúp bảo vệ nền sản xuất trong nước mà còn giúp DN Việt Nam chủ động ứng phó trước các vụ kiện thương mại từ nước ngoài.
"Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, việc nắm vững các biện pháp PVTM là rất cần thiết đối với DN Việt. Đây là công cụ không chỉ giúp bảo vệ nền sản xuất trong nước, mà còn giúp DN có thể chủ động ứng phó với các vụ kiện từ các quốc gia khác", ông Lê Văn Danh nhấn mạnh.
Trong 5 năm trở lại đây, Việt Nam phải đối mặt với hàng loạt vụ kiện thương mại quy mô lớn từ các quốc gia nhập khẩu. Chẳng hạn, vào năm 2023, Hoa Kỳ đã khởi xướng điều tra PVTM đối với các sản phẩm tủ gỗ và gỗ dán nhập khẩu từ Việt Nam, gây ảnh hưởng lớn đến một số DN xuất khẩu gỗ, khiến kim ngạch xuất khẩu giảm khoảng 15% so với năm trước. Tình trạng này cho thấy, bên cạnh cơ hội, hội nhập cũng mang đến nhiều rủi ro khi các DN chưa có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và giải pháp ứng phó kịp thời với các vụ kiện PVTM.
Đối diện với các vụ điều tra PVTM là thách thức không nhỏ, nhưng cũng là cơ hội để DN học hỏi và phát triển năng lực quản trị rủi ro. Năm 2022, vụ kiện chống lẩn tránh thuế với sản phẩm gỗ dán của Việt Nam đã gây thiệt hại không nhỏ cho các DN xuất khẩu. Tuy nhiên, nhờ nỗ lực từ phía Cục Phòng vệ Thương mại và sự phối hợp từ các DN, vụ kiện đã được giải quyết với thiệt hại được giảm thiểu. Đây là một trong những bài học về sự chủ động và hợp tác mà các DN cần lưu ý khi đối diện với PVTM.
Giải pháp nào?
Để bảo vệ mình trước nguy cơ từ các biện pháp PVTM, các chuyên gia thương mại cho rằng, DN cần có những chiến lược cụ thể và hiệu quả. Bà Nguyễn Yến Ngọc, Trưởng phòng Phòng Xử lý phòng vệ nước ngoài, Cục Phòng vệ Thương mại - Bộ Công Thương, đã đưa ra một số khuyến nghị thiết thực nhằm giúp DN đối phó với rủi ro PVTM một cách hiệu quả và bền vững. Theo đó, việc xây dựng hệ thống quản lý thông tin và dữ liệu chuyên nghiệp sẽ giúp DN lưu trữ thông tin một cách khoa học và có thể đáp ứng các yêu cầu từ cơ quan điều tra nhanh chóng, chính xác. Từ đó, DN có thể bảo vệ tốt quyền lợi của mình trước các vụ kiện thương mại quốc tế. Quy định PVTM ở các thị trường lớn như Hoa Kỳ, EU và Canada thường xuyên được điều chỉnh nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia. Việc không nắm bắt kịp thời các thay đổi này có thể khiến DN rơi vào thế bị động, chịu ảnh hưởng trực tiếp từ các quyết định điều tra PVTM. Do đó, DN cần cử nhân sự chuyên trách để thường xuyên cập nhật các thay đổi, thậm chí nên sử dụng dịch vụ tư vấn để nhận thông tin kịp thời về các biện pháp thương mại của nước đối tác.
Để vững bước hội nhập, DN không chỉ cần hiểu và nắm vững các biện pháp PVTM, mà còn cần phát triển một chiến lược dài hạn, trong đó cần chủ động phối hợp với các cơ quan nhà nước. PVTM không chỉ là một công cụ phòng thủ, mà còn là chìa khóa giúp DN củng cố vị thế trên trường quốc tế, bảo vệ uy tín và quyền lợi kinh tế của mình.
Việc liên hệ với các cơ quan quản lý nhà nước giúp DN tiếp cận những thông tin hữu ích, cũng như nhận được sự hỗ trợ kịp thời khi gặp khó khăn. Ông Nguyễn Hữu Chính, đại diện Công ty TNHH CS Wind Việt Nam, chia sẻ: "Khi tham gia xuất khẩu, chúng tôi luôn duy trì liên hệ với Cục Phòng vệ Thương mại và các hiệp hội ngành hàng để nhận tư vấn kịp thời và nắm bắt các quy định mới của thị trường. Đây là nguồn hỗ trợ quan trọng giúp DN tránh được các rủi ro thương mại".
Thông qua các hiệp hội, DN có thể chia sẻ kinh nghiệm và thông tin về các vụ kiện PVTM, đồng thời phối hợp với các đơn vị cùng ngành để bảo vệ quyền lợi chung. Sự hỗ trợ từ cộng đồng ngành nghề giúp DN vững vàng hơn khi đối mặt với các vụ kiện thương mại từ nước ngoài. Hiệp hội ngành gỗ và Hiệp hội Thép Việt Nam là những đơn vị điển hình đã có nhiều hoạt động bảo vệ DN trong các vụ kiện từ Mỹ và EU.
Trong các vụ kiện thương mại, năng lực hiểu biết và kiến thức của nhân viên cũng đóng vai trò quan trọng. Hiểu được điều này, Cục Phòng vệ Thương mại thường xuyên tổ chức các khóa tập huấn, hội thảo chuyên đề về PVTM nhằm giúp DN nâng cao kiến thức về các vấn đề liên quan đến PVTM. Tính đến năm 2024, đã có hơn 500 khóa tập huấn được tổ chức trên cả nước, thu hút hàng nghìn lượt DN tham gia. Đây là cơ hội để DN giao lưu, học hỏi kinh nghiệm và nâng cao kỹ năng đối phó với các vụ kiện thương mại từ thị trường quốc tế.
“Trong thời kỳ hội nhập sâu rộng, phòng vệ thương mại là một phần không thể thiếu trong chiến lược phát triển bền vững của DN Việt Nam. Chỉ khi DN chủ động, nâng cao năng lực và chuẩn bị kỹ càng, họ mới có thể khai thác tối đa lợi ích từ hội nhập quốc tế mà không chịu thiệt hại từ các biện pháp phòng vệ thương mại”, bà Nguyễn Yến Ngọc khẳng định.
Bài, ảnh: NGUYỄN NAM