Nghịch lý tồn tại lâu nay là hơn 80% hàng hóa về cảng Cái Mép - Thị Vải (CM-TV) nhưng lại được thông quan tại TP. Hồ Chí Minh. Nguyên nhân là do ngành hải quan Bà Rịa - Vũng Tàu chưa được trang bị máy soi container nên việc thông quan tại CM-TV mất nhiều thời gian, làm gia tăng chi phí vì phải chờ kiểm tra bằng phương pháp thủ công.
 |
| Hàng hóa thông quan tại cụm cảng Cái Mép - Thị Vải hiện được kiểm tra chủ yếu bằng phương pháp thủ công. Trong ảnh: Kiểm tra hàng container tại Cảng Cái Mép. |
PHIỀN HÀ VÌ CHƯA CÓ MÁY SOI
Theo các DN xuất nhập khẩu, hàng hóa thông quan tại CM-TV hiện nay được kiểm tra thực tế chủ yếu bằng phương pháp thủ công, tức là bằng quan sát, đối chiếu khai báo chứ không có máy móc để thực hiện. Cụ thể, hàng tới cảng được hạ xuống vị trí chỉ định, cán bộ hải quan sẽ yêu cầu nhân viên cảng cắt chì (seal) để đưa hàng ra kiểm tra. Tùy theo loại hàng, mức độ rủi ro, cán bộ hải quan có thể yêu cầu kiểm lượng hàng nhiều hay ít. Trường hợp nhiều nhất là kiểm tra toàn bộ lô hàng. Với trường hợp này, việc kiểm tra có thể mất 5-7 giờ/lô. Với những lô hàng có mức độ rủi ro thấp, không có gì nghi vấn, hải quan chỉ yêu cầu mở một vài thùng/kiện để kiểm, thời gian thông quan từ 1-2 giờ. Phương thức kiểm tra này không những không đạt được hiệu quả về số lượng kiểm tra, mà còn gây tốn kém, phiền hà cho DN.
Trong khi đó, với hệ thống máy soi chiếu container, hàng về cảng chỉ cần xe container chở hàng chạy qua máy soi, không cần cắt chì niêm phong, cán bộ hải quan căn cứ vào kết quả phân tích hình ảnh để quyết định có cho thông quan hay không. Qua khảo sát tại các đơn vị hải quan có sử dụng máy soi container, công suất soi chiếu đạt từ 75-80 container/ngày, thời gian soi chiếu trung bình từ 3-5 phút/container. Nếu tính cả thời gian nhập dữ liệu vào hệ thống từ 5-7 phút/container thì mỗi container cũng chỉ mất 7-13 phút để thông quan. Điều này giúp tiết kiệm chi phí bốc xếp, tháo dỡ hàng hóa, nhất là tiết kiệm thời gian kiểm tra hàng hóa từ 5-7 lần, so với phương pháp thủ công. Ngoài ra, hàng hóa của DN được bảo quản tốt hơn so với phương pháp kiểm tra truyền thống.
Bà Huỳnh Thị Thúy Kiều, đại diện Công ty CP Giấy Sài Gòn Mỹ Xuân (KCN Mỹ Xuân A, TX. Phú Mỹ) cho biết: Hiện nay, nhiều lô hàng của công ty vẫn được làm thủ tục thông quan tại TP. Hồ Chí Minh. Khi làm thủ tục ở đây, hàng hóa được kiểm tra bằng máy soi nên DN không cần phải dỡ hàng hóa để kiểm tra, tránh hư hỏng và những sự cố ngoài ý muốn. Đồng thời, thời gian kiểm tra và thông quan hàng hóa được rút ngắn, tiết kiệm nhân lực, chi phí. “Máy soi container mang lại nhiều lợi ích cho hoạt động xuất nhập khẩu, đặc biệt là đối với các DN có lượng hàng hóa lớn”, bà Kiều khẳng định.
“MẮT THẦN” CHỐNG BUÔN LẬU
Theo Cục Hải quan tỉnh, thời gian gần đây, hoạt động buôn lậu có chiều hướng gia tăng, đặc biệt là thông qua hàng chuyển cảng, quá cảnh. Tuy nhiên, hiện nay tại cụm cảng CM-TV, ngành hải quan chưa được trang bị máy soi container nên việc kiểm soát, ngăn chặn chủ yếu là khai thác thông tin qua emanifest (hệ thống tiếp nhận bản khai hàng hóa, các chứng từ khác có liên quan và thông quan điện tử đối với tàu biển nhập cảnh, xuất cảnh). Nếu phát hiện các yếu tố nghi vấn, cán bộ hải quan sẽ kiểm tra thực tế hàng hóa, trong khi các đối tượng buôn lậu ngày càng có nhiều chiêu trò tinh vi. Do đó, việc kiểm tra, kiểm soát tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại qua cảng biển rất khó khăn.
Máy soi container không những giúp rút ngắn thời gian thông quan, giảm chi phí và đảm bảo an toàn cho hàng hóa của DN, mà còn được ví như “mắt thần” ngăn ngừa hành vi gian lận thương mại. Tại hội thảo “Tiếp tục thực hiện các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác cảng biển và kết nối DN logistics khu vực CM-TV” mới đây, ông Lê Văn Thung, Phó Cục trưởng Cục Hải quan tỉnh cho biết: Việc trang bị máy soi container tại CM-TV là cần thiết, nhất là khi Tổng cục Hải quan đã yêu cầu ngành hải quan phải rút ngắn thời gian thông quan, 80-90% lượng hàng hóa thông quan được phân luồng xanh. Do đó, Cục Hải quan tỉnh đề xuất Tổng cục Hải quan hỗ trợ cấp máy soi container nhằm góp phần giúp ngành hải quan giảm được các rủi ro trong công tác nghiệp vụ cũng như tạo thuận lợi cho các DN làm thủ tục kiểm tra thực tế hàng hóa, thu hút nguồn hàng về làm thủ tục hải quan tại tỉnh.
Trao đổi về vấn đề này, ông Mai Xuân Thành, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan cho biết: Tại cụm cảng nước sâu CM-TV, sản lượng hàng hóa thông qua hàng năm đạt gần 3 triệu TEUs, chiếm 23% sản lượng hàng hóa thông qua cảng biển của cả nước. Tuy nhiên, việc chưa được trang bị máy soi container sẽ gây nhiều hệ lụy tới sự phát triển của cụm cảng. “Tổng cục Hải quan sẽ đề nghị Bộ Tài chính trang bị máy soi container đặt tại cụm cảng CM-TV. Tuy nhiên, kinh phí đầu tư máy soi container cao, chưa kể thời gian đấu thầu, lắp đạt qua nhiều khâu nên trước mắt vẫn phải chờ”, ông Thành chia sẻ.
Bài, ảnh: TRÀ NGÂN