Cảng biển - thời cơ và thách thức - Kỳ 1: Cửa ngõ ra biển của khu vực Đông Nam Bộ

Thời gian qua, CM-TV là cụm cảng cửa ngõ lớn nhất nước và có vai trò quan trọng đối với phát triển vùng Đông Nam Bộ cũng như cả nước.

Bãi chứa container xuất nhập khẩu tại cảng TCIT.

Top cảng biển có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới

Theo đánh giá, đến nay CM-TV có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới. Những siêu tàu container liên tiếp cập CM-TV đã khẳng định tiềm năng, lợi thế và vai trò quan trọng của cụm cảng nước sâu trên các tuyến hàng hải Á-Âu.

Chỉ tính từ đầu năm đến nay, CM-TV đã đón 30 lượt siêu tàu container cập cảng làm hàng. Tất cả các tàu đều có chiều dài 400m, chiều rộng 61,3m, là cỡ tàu container thế hệ mới, lớn nhất trên thế giới hiện nay, có khả năng chuyên chở đến 24.188 TEU. 

Mới đây nhất, tháng 5/2024 Bộ GT-VT đã chấp thuận cho cảng container quốc tế Cái Mép (CMIT) tiếp nhận tàu container có trọng tải đến 214.121 DWT giảm tải. Đây là cảng có độ sâu trước bến tối thiểu 16,5m với 600m cầu bến và diện tích 48ha; công suất đạt hơn 1,1 triệu TEU. CMIT đã được Bộ GT-VT cho phép thử nghiệm và gia hạn thử nghiệm tiếp nhận tàu container có trọng tải đến 214.121 DWT từ năm 2020. 

Trước đó, nhận thấy tiềm năng của cụm cảng nước sâu CM-TV, vào cuối tháng 4/2024, Liên danh SCIC-GELEXIMCO-ITC đã có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất thực hiện dự án đầu tư xây dựng cảng tổng hợp và container Cái Mép Hạ. Dự án được đề xuất đầu tư với tổng vốn 50.820 tỷ đồng cho giai đoạn 1 (2024-2030), quy mô 351ha, có thể đón các tàu biển lớn nhất thế giới, tải trọng đến 250.000 DWT.

Hiện nay, CM-TV có sự hiện diện của hầu hết các hãng tàu vận tải container lớn trên thế giới như MSC, Maersk, CMA-CGM Evergreen, One, HMM, Zim, Wan Hai. Những tuyến dịch vụ có hành trình dài ngày đặc biệt là tuyến Á-Âu đều do những siêu tàu vận chuyển. Đây chính là tiền đề để hình thành cảng trung chuyển quốc tế tại CM-TV.

Theo ông Hồ Kim Lân, Tổng Thư ký Hiệp hội Cảng biển Việt Nam, CM-TV là cụm cảng nước sâu duy nhất ở Việt Nam có thể đón tàu trên 100 ngàn tấn và là một trong 21 cảng trên thế giới có thể tiếp nhận tàu siêu trọng. CM-TV đã làm tốt vai trò cảng cửa ngõ của Đông Nam Bộ khi chia sẻ lượng hàng ở miền Nam với cảng Cát Lái và đang định hướng rõ nét để trở thành cảng trung chuyển.

Tháng 5/2024 Bộ GT-VT đã chấp thuận cho cảng CMIT tiếp nhận tàu container có trọng tải đến 214.121 DWT giảm tải. Trong ảnh: Tàu cập cảng làm hàng tại cảng CMIT.

Chuyển động từ mô hình liên kết khai thác

Cuối tháng 5 vừa qua, cụm cảng CM-TV đón nhận sự kiện lớn đó là 2 cảng TCTT và CMIT mở cổng kết nối hai cảng. Sự kiện này đánh dấu sự hợp tác đặc biệt, chưa có tiền lệ trong ngành khai thác cảng biển Việt Nam.

Đánh giá về sự kiện này, ông Ngô Minh Thuấn, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn cho biết, kết nối từ 2 bến cảng độc lập tạo thành một bến cảng có chiều dài 1.200m, cùng lúc có thể đón 3 tàu lớn cập cảng (thay vì chỉ 2 tàu như trước đây), giúp tăng thêm khoảng 40% công suất (tương đương tăng thêm 400-500 ngàn TEU thông qua mỗi năm cho mỗi cảng). Đồng thời, sự kết nối này mang lại cơ hội kinh doanh thực chất và gia tăng lợi ích cho 2 DN, tạo thuận lợi và giảm chi phí cho các hãng tàu. 

Ông Nguyễn Xuân Kỳ, Tổng Giám đốc CMIT cũng cho biết, đây là khởi nguồn cho một chương mới của 2 cảng CMIT, TCTT nói riêng và của CM-TV nói chung. Sự hợp tác này sẽ là hình mẫu để ngành hàng hải, hải quan và tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu lan tỏa và nhân rộng không chỉ trong cụm cảng CM-TV mà còn cả các khu vực cảng biển khác trong phạm vi cả nước.

Theo Quyết định số 1579/QĐ-TTg ngày 22/9/2021 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, hệ thống cảng CM-TV là cảng biển đặc biệt của cả nước, có chức năng là cảng cửa ngõ, cảng trung chuyển quốc tế.

Ông Lê Ngọc Khánh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh thông tin, để thúc đẩy khu vực CM-TV thành khu cảng cửa ngõ, trung chuyển quốc tế theo quy hoạch, cần có sự kết nối khai thác giữa các bến cảng trong cùng khu vực, đặc biệt là kết nối khai thác giữa các bến cảng container. Đồng nghĩa với việc phải sớm nghiên cứu hình thành, thí điểm cơ chế cảng mở nhằm tối ưu hóa công suất khai thác và tận dụng tối đa cầu bến của nhau là cần thiết và cấp bách. Do đó, việc nghiên cứu áp dụng mô hình cảng mở để tạo điều kiện phát huy tiềm năng, lợi thế của cụm cảng, phát triển theo đúng chức năng, định hướng quy hoạch là cần thiết.

Cùng đó, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính và Tổng cục Hải quan đã xây dựng Thông tư Quy định thí điểm về giám sát hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, quá cảnh, trung chuyển vận chuyển qua lại giữa các cảng trong cụm cảng CM-TV. Trong quá trình xây dựng thông tư trên, tỉnh đã chủ trì, phối hợp với Tổng cục Hải quan làm việc với các DN khai thác cảng container tại CM-TV. 

Từ đầu năm đến nay, CM-TV đã đón 30 lượt siêu tàu container cập cảng làm hàng. Trong ảnh: Siêu tàu SINGAPORE EXPRESS chiều dài 400m, sức chở 23.660 TEU cậpcảng Gemalink vào tháng 5 vừa qua.

Đến nay, tỉnh đã nhận được đề xuất thí điểm mô hình cảng mở của Công ty TNHH Logistics Quốc tế Cái Mép. UBND tỉnh đã giao các sở ngành liên quan làm việc với các DN khai thác cảng container trong khu vực. Kết quả làm việc cho thấy các DN đều ủng hộ việc nghiên cứu áp dụng thí điểm mô hình cảng mở cho khu vực CM-TV. Đây có thể được xem là cơ sở pháp lý quan trọng để sớm nghiên cứu đề xuất thí điểm mô hình cảng mở tại khu vực cảng Cái Mép-Thị Vải.

(Còn nữa)

Bài, ảnh: TRÀ NGÂN