Chiều 20/6, Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu phối hợp với Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP. Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo khoa học chủ đề “Từ thành phố tự trị Cap Saint Jacques đến đô thị Vũng Tàu trung tâm du lịch chất lượng cao”, nhân kỷ niệm 130 năm thành lập TP. Vũng Tàu (1895-2025).
Hội thảo quy tụ giới nghiên cứu, chuyên gia lịch sử, văn hóa, khảo cổ học từ các viện, trường đại học, hội khoa học lịch sử các địa phương, giới quy hoạch, kiến trúc với nhiều ý kiến tham luận, thảo luận tâm huyết, chuyên sâu. Các ý kiến không chỉ có ý nghĩa về khoa học mà còn mang giá trị thực tiễn, gợi mở tầm vóc đô thị Vũng Tàu trong tương lai - chất lượng cao đẳng cấp quốc tế - trong mối liên hệ với toàn vùng TP. Hồ Chí Minh.
 |
| TS.Lê Hữu Phước, Trường Đại học Khoa học, Xã hội và Nhân văn TP. Hồ Chí Minh trình bày tham luận về địa giới hành chính Vũng Tàu. |
Vũng Tàu - Đô thị biển đặc biệt
Vũng Tàu là một cửa ngõ quan trọng mở ra biển của cả vùng Đông Nam Bộ. Sử liệu nhà Nguyễn cùng nhiều công trình nghiên cứu đã được công bố đều thống nhất khẳng định Vũng Tàu là điểm dừng chân đầu tiên của các nhóm cư dân Việt trên con đường khai khẩn vùng đất Nam Bộ. Các di tích khảo cổ cùng hệ thống địa danh được ghi chép trong nguồn tư liệu phương Tây đã minh chứng cho vai trò lâu đời và liên tục của Vũng Tàu trong không gian biển Đông Nam Á.
Từ thế kỷ XV, sự hiện diện của cư dân Việt ngày càng đậm nét. Việc xác lập quyền lực hành chính, quân sự thông qua dinh Trấn Biên và các thuyền Thắng Nhất, Thắng Nhì, Thắng Tam đã khẳng định Vũng Tàu như một điểm trấn giữ ven biển, đồng thời là nơi trung chuyển thông tin, lực lượng và hàng hóa giữa đất liền và biển.
Thế kỷ XVI, các cường quốc hàng hải Châu Âu đã biết đến Vũng Tàu. Từ năm 1775, người Pháp đã gọi Vũng Tàu là Cap Saint Jacques. Ngày 1/5/1895, Thống đốc Nam Kỳ ban hành nghị định thành lập thành phố tự trị Cap Saint Jacques với mục đích xây dựng thành trung tâm nghỉ dưỡng, du lịch hàng đầu Đông Dương kết hợp chức năng cảng biển và quân sự chiến lược.
Sau Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Vũng Tàu gánh trọng trách phát triển ngành mục tiêu chiến lược quốc gia, trở thành thủ phủ của ngành dầu khí. Du lịch, dựa trên khai thác tiềm năng vốn đã có nền tảng từ thời Pháp thuộc, tiếp tục được đầu tư phát triển mạnh mẽ, trở thành trụ cột kinh tế quan trọng thứ hai sau dầu khí.
 |
| Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Trần Văn Khánh lưu ý phát triển Vũng Tàu trong tư thế trung tâm kinh tế biển và trung tâm du lịch nghỉ dưỡng chất lượng cao của vùng Đông Nam Bộ. |
Theo TS. Đinh Văn Hạnh, Phân viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch miền Nam, trong các đô thị biển của Việt Nam, Vũng Tàu nổi bật không chỉ bởi địa thế đặc biệt mà còn bởi chiều sâu lịch sử và sự đa tầng trong ký ức cộng đồng dân cư. Từ một làng chài cổ nơi sơn thủy hữu tình với tín ngưỡng dân gian đặc trưng đến một trung tâm khai thác dầu khí mang đậm dấu ấn công nghiệp hóa hiện đại. Sự hiện diện của các nhóm dân cư với hệ ký ức khác nhau khiến Vũng Tàu trở thành một không gian đa tầng, tương tác, bổ trợ và tái cấu trúc lẫn nhau trong quá trình hình thành, giữ gìn và phát triển đô thị Vũng Tàu. Ký ức lịch sử - văn hóa chính là chất liệu hình thành bản sắc đô thị Vũng Tàu, tạo ra sự khác biệt giữa Vũng Tàu và các đô thị biển khác.
TS. Đinh Văn Hạnh gợi mở, trong tiến trình trở thành thành phố du lịch thông minh, việc bảo tồn tái tạo ký ức một cách có trách nhiệm bằng những sản phẩm, chương trình văn hóa, ghi dấu một chặng đường phát triển với những đặc trưng “rất Vũng Tàu” vừa lưu giữ bản sắc độc đáo của đô thị ven biển, đồng thời tạo cạnh tranh khác biệt trong hành trình xây dựng Vũng Tàu thành trung tâm du lịch chất lượng cao.
Với ThS. KTS. Nguyễn Đức Lập, Chủ tịch Hội Kiến trúc sư tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, Vũng Tàu hiện còn rất nhiều công trình kiến trúc, dinh thự, biệt thự, tôn giáo, công sở được xây dựng từ thời Pháp. Phát huy giá trị của những công trình này với góc nhìn du nhập những giá trị của nhân loại về kiến trúc cũng là một giải pháp tăng sản phẩm du lịch chất lượng cao.
Nêu một số điển hình trong nước và quốc tế về bảo tồn và phát huy giá trị kiến trúc xưa vào du lịch tại Trung Quốc, Nhật Bản, Hà Nội, Hội An, Huế, ThS. KTS. Nguyễn Đức Lập đề xuất cần lập danh sách công trình kiến trúc có giá trị, phê duyệt quy chế quản lý kiến trúc theo Luật Kiến trúc; khoanh vùng những khu vực cần bảo tồn, có quy định quản lý vùng cần bảo tồn và vùng phụ cận. Đồng thời, cần có chính sách khuyến khích, hướng dẫn người có liên quan trong việc bảo tồn và phát huy giá trị công trình kiến trúc xưa để cùng đồng thuận trong bảo vệ, giữ gìn, kế thừa những công trình kiến trúc có giá trị, làm tăng sản phẩm du lịch thông qua khai thác hồn cổ của đô thị
Vũng Tàu phải phát triển gắn kết toàn tuyến biển bao gồm Cần Giờ
Vũng Tàu khí hậu ôn hòa, ấm áp quanh năm, bốn bề là biển, sông và rừng ngập mặn bao quanh. Bãi cát thoải, cát trắng chạy dài từ Bãi Trước, Bãi Sau. Hai ngọn núi Tao Phùng và Tương Kỳ độ cao 200-300m tạo nên địa hình đặc sắc để phát triển các loại hình du lịch sinh thái khai thác tiềm năng lợi thế núi-biển-sông nước-rừng ngập mặn. Bên cạnh đó, hệ thống di tích lịch sử-văn hóa phong phú thể hiện chiều sâu hình thành, sự đa dạng và hội tụ vùng miền trong nước, sự hợp tác đầu tư quốc tế, giúp Vũng Tàu hội tụ đầy đủ thế mạnh để phát triển du lịch.
TS. Phùng Đức Vinh, nguyên Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Du lịch Vũng Tàu khuyến nghị, Vũng Tàu cần tập trung phát triển du lịch MICE, có các khu nghỉ dưỡng, trung tâm hội nghị đủ sức tổ chức các sự kiện quốc tế. Bên cạnh đó, cần quy hoạch giữ nguyên tuyến biển liền mạch, đồng thời có chiến lược đào tạo và thu hút nhân lực đáp ứng yêu cầu của thành phố du lịch chất lượng cao đẳng cấp quốc tế.
Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Trần Văn Khánh cho rằng, Vũng Tàu phải phát triển trong tư thế trung tâm kinh tế biển cửa ngõ quốc gia và vùng Đông Nam Bộ. Sự phát triển của Vũng Tàu phải gắn liền với du lịch biển toàn tuyến Bình Châu-Hồ Tràm-Long Hải, tạo thành những đô thị biển tiện ích và môi trường sống lý tưởng cho du lịch và cư dân. Đặc biệt, trong tương lai rất gần khi Vũng Tàu trở thành một phần trong siêu đô thị TP. Hồ Chí Minh.
Vũng Tàu cùng với Cần Giờ phải gắn kết trên cơ sở nền tảng sẵn có và thu hút đầu tư mạnh mẽ thêm nữa để trở thành trung tâm du lịch nghỉ dưỡng của toàn vùng.
Bài, ảnh: ĐĂNG KHOA