Động Lùng Khúy nằm cách trung tâm huyện Quản Bạ trên 10km, thuộc thôn Lùng Khúy, xã Cán Tỷ, huyện Quản Bạ (Hà Giang). Từ khi được phát hiện và đưa vào khai thác năm 2015 đến nay, động Lùng Khúy được người dân Hà Giang tự hào coi là “Đệ nhất động” trên vùng Cao nguyên đá.
 |
| Hệ thống đường đi trong động Lùng Khúy tạo điều kiện cho khách tham quan. |
Lùng Khúy trong tiếng gọi của người dân địa phương có nghĩa là “Rồng trong khe đá”. Hang động Lùng Khúy Hà Giang trùng với tên của bản Lùng Khúy nhỏ xinh của đồng bào dân tộc người Mông sinh sống phía dưới chân núi. Trước khi đưa vào khai thác du lịch, nơi này gắn chặt với đời sống tâm linh người Mông bản Lùng Khúy. Vì thế, bà con bảo vệ và giữ gìn động rất nghiêm ngặt.
Cái tên đó gắn liền với truyền thuyết về sự tích giếng nước trong động Lùng Khúy. Theo truyền thuyết kể lại, xưa kia trên vùng cao nguyên đá bị hạn hán khiến cho muôn loài không thể sống nổi. Đồng thời, cuộc sống người Mông trên núi cũng cực kỳ khốn khó, họ chỉ biết trèo lên núi cao để cầu trời mưa giải cơn khát.
Trời thiêng đã thấu và ban cho bản Lùng Khúy mạch nước nhỏ, chính là giếng thần nằm trong hang động và cử thần Rồng xuống trần gian để cai quản. Ở hạ giới, thần Rồng hóa thành chàng trai người Mông xin trời ban mưa. Không chỉ cây cối tốt tươi, mà các cô gái Mông dùng nước thần cũng ngày càng tươi tắn, xinh đẹp.
Quá trình cai quan dòng nước thần ở động Lùng Khúy, thần Rồng đã cảm mến, kết hôn cùng cô gái người Mông và sinh sống luôn trong hang. Lùng Khúy trong tiếng gọi của người dân địa phương có nghĩa là “Rồng trong khe đá”.
Động Lùng Khúy nằm ở lưng chừng núi, vì vậy để lên tới cửa động, du khách phải đi bộ trên con đường bê tông quanh co vòng quanh núi chừng 1km. Đứng ở cửa hang từ trên cao, du khách sẽ được chiêm ngưỡng toàn bộ khung cảnh bản người Mông bên dưới. Cửa động rộng 1m, cao gần 2m, nằm ẩn sau những tán cây mọc lên từ núi đá tai mèo. Ẩn sau cửa động là một thế giới rộng lớn với vòm cao và lòng khá rộng.
Khác với hệ thống hang động những nơi khác, khối lượng thạch nhũ ở Lùng Khúy có mật độ dày đặc và tập trung. Cột đá này xếp lên cột đá kia tựa vào nhau, che kín cả khung cảnh hang…
Trong hang có nhiều hố, vũng chứa nước, từ vòm hang có những thạch nhũ lớn độ dài 2-3m buông xuống tạo hình thù kỳ dị. Từng bước chân bạn di chuyển còn được nghe đâu đây những giọt nước tí tách nhỏ xuống thật vui tai, cảm nhận bầu không khí mát lạnh từ hơi nước.
Trong lòng động có những mảng thạch nhũ lấp lánh dưới ánh sáng của đèn điện nhiều màu sắc; nhiều hình thù như tòa tháp, cây hoa, dòng thác chảy, đầu sư tử… tạo nên bức tranh tuyệt đẹp. Khác với hang động những nơi khác, khối lượng thạch nhũ ở Lùng Khúy có mật độ dày đặc và tập trung. Có những khối thạch nhũ xếp thành quần thể, đứng riêng lẻ, hiện diện với hình thù sinh động, kích thích trí tưởng tượng của du khách. Nhiều chỗ nhũ đá có hình răng lược, xếp đều đặn như một chiếc đàn đá khổng lồ. Từ vòm hang có những thạch nhũ lớn độ dài 2-3m buông xuống tạo nên những hình thù kỳ dị. Càng đi sâu vào bên trong, khung cảnh càng choáng ngợp. Hầu hết các khối nhũ đá lấp lánh màu vàng kim, số còn lại có màu trắng trong vô cùng lạ mắt. Với chiều dài trên 300m, hang Lùng Khúy còn có các nhánh, ngách nhỏ thông ra nhiều hướng khác nhau trong lòng núi. Đặc biệt, tại địa điểm được cho là đẹp nhất và ở sâu nhất trong động có một khoảng bằng phẳng giống như chiếc giường lớn. Tại khu vực này có những nhũ đá lớn từ trên cao buông xuống tạo nên hình thù như chiếc rèm nhiều màu sắc bao quanh chiếc giường. Chỗ này thường được nhiều đôi trai gái người Mông chọn làm nơi trao đổi những lời hẹn ước trăm năm.
Câu chuyện lãng mạn về tình yêu nơi hang động Lùng Khúy đã khiến biết bao du khách tour du lịch Hà Giang say đắm.
HÀ LINH