Công viên địa chất Đắk Nông vừa được công nhận là Công viên địa chất Toàn cầu. Quyết định được Ủy ban Chương trình và Quan hệ quốc tế của Hội đồng Chấp hành UNESCO lần thứ 209 thông qua ngày 7/7 tại Paris, Pháp.
 |
| Thác Liêng Nung, nơi có truyền thuyết gắn với lịch sử lập đất, lập bon của các bon làng. (Ảnh: DAKNONGGEOPARK) |
ĐA DẠNG VỀ SINH HỌC, KHẢO CỔ
Trải dài trên diện tích 4.760 km2, bao gồm các huyện Krông Nô, Cư Jút, Đắk Mil, Đắk Song, Đắk G’long và thị xã Gia Nghĩa, Công viên Địa chất Đắk Nông có khoảng 65 điểm di sản địa chất, địa mạo, bao gồm hệ thống gần 50 hang động với tổng chiều dài hơn 10.000m, các miệng núi lửa, thác nước…
Khu vực này nổi tiếng là vùng đất đỏ trù phú với hệ sinh thái rừng nhiệt đới, nơi lưu trữ các giá trị đặc trưng về đa dạng sinh học, có nhiều nét độc đáo về văn hóa, địa chất, tự nhiên và dấu tích hoạt động của người tiền sử.
Lịch sử của vùng đất này bắt nguồn cách nay 140 triệu năm, khi nơi đây còn là một phần của đại dương rộng lớn với các dấu tích được tìm thấy như: đá trầm tích, hóa thạch cúc đá và các loại hóa thạch khác. Vận động kiến tạo của lớp vỏ trái đất đã khiến khu vực này được nâng lên và xuất hiện núi lửa. Chính hoạt động phun trào núi lửa đã che phủ đến một nửa diện tích khu vực này bởi các lớp dung nham bazan.
Đáng chú ý, cách đây khoảng 10.000 năm, núi lửa vẫn còn hoạt động, tạo nên hệ thống hang động núi lửa độc đáo, đồ sộ nhất khu vực Đông-Nam Á, trong đó đặc biệt đã phát hiện được dấu tích cư trú của người tiền sử từ khoảng 10.000 năm trước.
Đây cũng là quê hương của 3 dân tộc bản địa Mạ, M’nông, Êđê. Vào cuối những năm 70 của thế kỷ trước, nhiều dân tộc phía Bắc đã di cư đến Đắk Nông lập nghiệp, biến nơi đây thành vùng đất đa sắc màu văn hóa của hơn 40 dân tộc.
Bên cạnh đó, vùng đất Đắk Nông còn là một phần của “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên” đã được tổ chức UNESCO công nhận là “Kiệt tác Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại” năm 2005.
Trong đó, đáng chú ý có việc phát hiện ra bộ đàn đá cổ được chế tác từ đá bazan có niên đại khoảng 2.500 năm - là một trong những nhạc cụ lâu đời nhất của nhân loại. Trong âm thanh rộn ràng của cồng chiêng, sử thi và các nhạc cụ dân tộc, hòa cùng tiếng gió reo, thác đổ, tiếng cỏ cây hoa lá, tiếng núi lửa phun trào và cả những âm vang hào hùng của những bản tráng ca lịch sử, đàn đá nổi bật lên như là biểu tượng của sự kết tinh các âm điệu trong vùng Công viên Địa chất Đắk Nông.
Đến với Công viên Địa chất Đắk Nông là đến với xứ sở của những âm điệu để trải nghiệm “Trường ca của Lửa và Nước”, thưởng thức “Bản giao hưởng của Làn gió mới” và lắng nghe “Âm vang từ Trái Đất”.
HÀNH TRÌNH ĐẾN CÔNG VIÊN ĐỊA CHẤT TOÀN CẦU
Năm 2018, TS. La Thế Phúc, Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cùng các nhà khoa học đã công bố phát hiện hàng chục nghìn di vật là những mảnh gốm, công cụ đá, mảnh tước, xương răng động vật, xương sọ người... ở hang núi lửa Krông Nô. Phát hiện này là chứng cứ khoa học có giá trị bổ sung đầy đủ, chi tiết hơn vào hồ sơ trình UNESCO xem xét công nhận danh hiệu toàn cầu đối với công viên địa chất Đắk Nông.
Đến tháng 11/2018, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, Viện Khoa học địa chất và Khoáng sản, Bộ TN-MT và UBND tỉnh Đắk Nông đã hoàn thiện hồ sơ Công viên Địa chất Đắk Nông trình lên UNESCO, theo thông cáo phát hành ngày 7/7 của Bộ Ngoại giao.
Công viên Địa chất Toàn cầu UNESCO là danh hiệu ghi nhận đối với một khu vực tự nhiên, chứa đựng tập hợp các di sản địa chất có giá trị khoa học, giáo dục và thẩm mỹ, cùng các giá trị về đa dạng sinh học, khảo cổ, lịch sử, văn hóa, xã hội... tầm cỡ quốc tế, được bảo tồn và phát huy giá trị tổng thể. Để được công nhận, công viên cũng cần có diện tích đủ lớn để có tác động đối với phát triển kinh tế - xã hội bền vững của địa phương.
Với sự công nhận này, Công viên Địa chất Đắk Nông trở thành Công viên Địa chất Toàn cầu thứ 3 ở Việt Nam, sau Công viên Địa chất Toàn cầu Cao nguyên đá Đồng Văn (tỉnh Hà Giang) và Công viên Địa chất Toàn cầu Non nước Cao Bằng (tỉnh Cao Bằng). Cho đến trước kỳ họp xét công nhận này, trên thế giới chỉ có 147 Công viên Địa chất Toàn cầu UNESCO ở 41 quốc gia được công nhận.
MINH LONG
tổng hợp)