Sáng 28/5, tiếp tục chương trình kỳ họp 7 Quốc hội khóa XV, các đại biểu Quốc hội thảo luận tại hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo luật Tổ chức TAND sửa đổi.
Bảo đảm một số nguyên tắc cho việc tiếp thu, chỉnh lý
 |
| Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu tại phiên họp |
Báo cáo với Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết: Dự thảo Luật Tổ chức Tòa án Nhân dân (sửa đổi) sau khi được tiếp thu, chỉnh lý có 153 điều (bỏ 02 điều 49 và 64; bổ sung 02 điều 26 và 98; ghép Điều 143 vào Điều 142; giảm 01 điều so với dự thảo Tòa án Nhân dân tối cao trình Quốc hội).
UBTVQH nhận thấy, đây là dự án Luật lớn, có nhiều chính sách, quy định mới về tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân (TAND), liên quan đến một số luật, nhất là các luật trong lĩnh vực tư pháp như: Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân, các luật tố tụng, Luật Thi hành án dân sự...
Do đó, để tránh chồng chéo, xung đột, bảo đảm chất lượng và tiến độ chuẩn bị dự thảo Luật, UBTVQH đã chỉ đạo các cơ quan thống nhất một số nguyên tắc làm cơ sở cho việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng Thể chế hóa quan điểm, chủ trương, Nghị quyết của Đảng, nhất là về cải cách tư pháp và Nghị quyết 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới (Nghị quyết 27); khắc phục những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn thi hành Luật Tổ chức TAND; Nghiên cứu để đưa vào dự thảo Luật những nội dung đã chín, đã rõ, được thực tiễn kiểm nghiệm và có sự thống nhất cao theo tinh thần Nghị quyết 27; Tiếp thu đầy đủ, giải trình thấu đáo ý kiến ĐBQH, cơ quan, tổ chức có liên quan đối với dự thảo Luật.
Nên giữ nguyên tên gọi của tổ chức Tòa án Nhân dân
Đăng ký thảo luận và gửi bài phát biểu thảo luận đến Ban soạn thảo nghiên cứu tiếp thu tại phiên họp, Chuẩn Đô đốc Đỗ Văn Yên, Phó Chính ủy Quân chủng Hải Quân, đại biểu Quốc hội tỉnh thông tin: Qua nghiên cứu dự thảo luật nhận thấy còn 04 điều khoản đưa ra 02 phương án gồm Điều 4, 114, 118 và 152.
Tham gia đóng góp đối với các điều khoản có 02 phương án, đại biểu Yên cho biết: Về tổ chức và thẩm quyền thành lập, giải thể các Tòa án Nhân dân tại Điều 4, đại biểu Yên ủng hộ quan điểm tổ chức Tòa án Nhân dân vẫn còn giữ nguyên Tòa án nhân dân Tối cao và Tòa án Nhân dân cấp cao như dự thảo đề cập. Liên quan đến các Tòa án địa phương, vẫn còn có hai phương án khác nhau.
Đại biểu thống nhất với quan phương án thứ nhất là giữ nguyên Tòa án nhân dân tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương và Tòa án Nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương.
Đại biểu cho rằng việc đổi tên Tòa án Nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân cấp huyện theo thẩm quyền xét xử thành Tòa án nhân dân phúc thẩm; Tòa án nhân dân sơ thẩm là vấn đề mới, đổi tên để đảm bảo tính độc lập trong xét xử của Tòa án Nhân dân nhưng nhiệm vụ quyền hạn không thay đổi.
Mặc khác, trên thực tế không có cơ quan, tổ chức, cá nhân nào can thiệp vào công việc xét xử Tòa án. Hiện nay, mặc dù tên gọi của Tòa án cấp tỉnh, cấp huyện gắn với đơn vị hành chính địa phương nhưng hoạt động của Tòa án vẫn độc lập với bộ máy chính quyền địa phương, về cơ cấu tổ chức vẫn thuộc sự quản lý, chỉ đạo, hướng dẫn của Tòa án nhân dân Tối cao.
Công tác điều động, bổ nhiệm, luân chuyển cán bộ được thực hiện theo ngành dọc, không chịu sự chi phối của chính quyền địa phương. Hệ thống Tòa án hiện nay hoạt động ổn định, hiệu quả và có sự thống nhất giữa các văn bản có liên quan trong hệ thống pháp luật.
Bên cạnh đó, đại biểu nhận định việc đổi tên sẽ tạo sự không thống nhất với các cơ quan tư pháp khác ở địa phương như: Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát… dẫn tới phải sửa đổi, bổ sung nhiều đạo luật liên quan, nhất là các luật liên quan đến lĩnh vực tư pháp.
Đồng thời, việc này cũng phát sinh kinh phí thực hiện như con dấu, biển hiệu, giấy tờ…, nhất là quy định liên quan đến phạm vi, trách nhiệm, quyền hạn của các Tòa án các cấp trong việc phối hợp với Cơ quan điều tra và Viện kiểm sát địa phương để tiến hành tố tụng, xét xử. Từ đó đại biểu ủng hộ phương án 1.
Về điều khoản chuyển tiếp tại Điều 152 của dự thảo Luật: Trên cơ sở ủng hộ phương án 1 của Điều 4 nên đối với Điều khoản chuyển tiếp tại Điều 152 của dự thảo, đại biểu Yên chọn Phương án 1 là không quy định khoản 5 (giữ nguyên Tòa án nhân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân cấp huyện).
Về ngạch Thẩm tra viên và ngạch Thư ký Tòa án tại Điều 114 và Điều 118 dự thảo Luật: Cả 02 Điều luật này đại biểu lựa chọn Phương án 2, là Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định về bậc thẩm tra viên, Thư ký Tòa án theo đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao sẽ đảm bảo sự hài hòa, phù hợp với đặc thù của ngành tòa án về ngạch, bậc công chức tòa án.
Về điều chỉnh nhiệm vụ, quyền hạn của Tòa án trong việc thu thập tài liệu, chứng cứ tại Điều 15, Đại biểu Yên nhận định, quy định này là phù hợp, việc bỏ quy định Tòa án có nghĩa vụ thu thập chứng cứ mà thay bằng việc Tòa án chỉ hướng dẫn, yêu cầu đương sự thu thập chứng cứ, lập hồ sơ vụ việc dân sự, hành chính và chỉ hỗ trợ đương sự là người yếu thế trong xã hội thu thập chứng cứ trong vụ việc dân sự, hành chính theo quy định pháp luật là quy định cần thiết.
Tuy nhiên trong trường hợp người dân khó khăn khi thu thập chứng cứ, có yêu cầu thì tòa án phải hỗ trợ bằng việc ban hành các quyết định, văn bản yêu cầu cung cấp hồ sơ, tài liệu cho người dân.
Do đó nội dung này cần được bổ sung trong dự thảo luật theo hướng khi có yêu cầu của người dân, cả bên nguyên đơn và bên bị đơn khi không thể thu thập chứng cứ thì Tòa án hỗ trợ bằng các quyết định giao nộp chứng cứ mà các cơ quan Nhà nước và tổ chức cá nhân phải có nghĩa vụ cung cấp cho người dân.
Cuối phiên thảo luận, Quốc hội sẽ nghe Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình giải trình làm rõ các vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.
CHÂU VŨ - MINH THIÊN (Từ Hà Nội)