Đại dịch COVID-19 đang diễn biến phức tạp trong nước và trên thế giới. Du lịch là một trong những ngành nghề chịu nhiều tổn thất. Ở nước ta, trong đó có BR-VT, ngành du lịch vừa “gượng” dậy sau đợt dịch trước và sau Tết cổ truyền Canh Tý, đợt bùng phát thứ 2 của dịch bệnh đang đẩy du lịch và không ít ngành nghề khác vào tình cảnh khó khăn. Tuy nhiên, với phương châm thực hiện mục tiêu “kép” vừa chống dịch vừa phát triển kinh tế, loại hình du lịch homestay giúp du khách khám phá, trải nghiệm và tìm hiểu về phong tục tập quán, đời sống văn hóa của người dân địa phương, vẫn được duy trì. Hoạt động này có cả 2 mặt lợi và bất lợi, nếu không quản lý chặt chẽ sẽ dễ xảy ra các hệ lụy không lường.
Về mặt pháp lý, các cơ quan Quản lý Nhà nước về du lịch đã có văn bản hướng dẫn: Phải có đăng ký kinh doanh; chứng nhận phòng cháy, chữa cháy; chứng nhận đủ điều kiện về an ninh trật tự; chứng nhận xếp hạng cơ sở lưu trú. Tuy nhiên, việc quản lý loại hình kinh doanh này (nhất là trong bối cảnh vừa tạo điều kiện cho loại hình phát triển vừa phòng chống dịch COVID-19) còn nhiều bất cập, nhất là việc đưa các căn hộ với mục đích xây dựng để ở trong chung cư thành cơ sở kinh doanh homestay. Có thể thấy những điều bất cập như sau:
- Việc biến các căn hộ trong chung cư nhà ở để kinh doanh du lịch homestay không đúng với bản chất của loại hình kinh doanh này được quy định trong Luật Du lịch. Nhà nước khuyến khích và không cấm đầu tư, kinh doanh cơ sở lưu trú theo loại hình căn hộ kinh doanh du lịch hoặc nghỉ dưỡng. Tuy nhiên, do thiếu những quy định cụ thể trong Luật Nhà ở, hoặc trong các Thông tư hướng dẫn của Bộ Xây dựng, nên nhiều nhà đầu tư không hiểu hoặc cố tình không hiểu để nhập nhằng trong việc biến các căn hộ trong chung cư nhà ở để kinh doanh du lịch homestay.
- Các cơ quan chức năng đã có hướng dẫn về việc đăng ký kinh doanh du lịch homestay nhưng do cách hiểu, cách vận dụng khác nhau nên nhiều căn hộ trong các chung cư nhà ở vẫn được cơ quan cấp phép kinh doanh homestay. Thiếu quy định chặt chẽ, cụ thể dẫn đến vận dụng mỗi nơi một khác, gây khó khăn về quản lý.
- Việc dùng các căn hộ trong chung cư nhà ở để kinh doanh homestay gây nhiều phiền phức cho các hộ dân thường trú tại đó, bất cập trong quản lý lưu trú, trong việc ứng phó sự lây nhiễm dịch bệnh. Nội quy cho khách thuê phòng không có các bộ phận chuyên môn mang tính nghiệp vụ như đăng ký lưu trú, nhận hoặc tiễn khách. Do vậy, khi khách đến thì ồn ào, đứng chật ở sảnh chung cư, gây phiền phức cư dân. Vào thang máy du khách chen lấn, ồn ào mất trật tự. Khi đã check in vào phòng du khách nói to, đùa nghịch, ăn nhậu, xả rác bừa bãi, gây ô nhiễm môi trường.
Có thể thấy, hiện chưa có đầy đủ khung pháp lý để quản lý các căn hộ kinh doanh lưu trú loại hình homestay; việc cấp giấy phép kinh doanh thiếu chặt chẽ; công tác kiểm tra, kiểm soát của cơ quan quản lý chưa thường xuyên, thiếu các chế tài xử lý các vi phạm. Để việc quản lý tốt đã đến lúc cần nghiên cứu kỹ các văn bản quy phạm pháp luật, khảo sát hoạt động kinh doanh homestay tại các chung cư nhà ở trên địa bàn, từ đó kiến nghị với cơ quan quản lý ban hành thông tư hướng dẫn các căn hộ trong chung cư nhà ở kinh doanh du lịch homestay. Cơ quan chức năng cấp giấy phép kinh doanh cần có hướng dẫn chi tiết về các điều kiện cần và đủ về kinh doanh loại hình lưu trú có điều kiện. Cơ quan quản lý Nhà nước về du lịch tăng cường tổ chức kiểm tra giấy phép kinh doanh, thực hiện quản lý cơ sở lưu trú, kinh doanh có điều kiện. Cơ quan công an ban hành những quy định bảo đảm các điều kiện về PCCC, an ninh an toàn, khai báo tạm trú.
Hoạt động kinh doanh du lịch homestay ở BR-VT hứa hẹn những kết quả tích cực, tăng thêm sản phẩm du lịch có chất lượng trên địa bàn. Nhà nước khuyến khích nhà đầu tư kinh doanh những ngành nghề mà Nhà nước không cấm. Tuy nhiên, việc đầu tư kinh doanh, nhất là kinh doanh những ngành nghề có điều kiện như kinh doanh lưu trú du lịch homestay, cần sự kiểm tra, kiểm soát, phát huy tính ưu việt của kinh doanh du lịch homestay, đồng thời khắc phục những bất cập trong quản lý, tuân thủ các quy định của pháp luật.
HÀ THÀNH