Theo tờ Sydney Morning Herald, nhà báo Peter Hartcher, biên tập viên chính trị và quốc tế nhận định rằng Tổng thống Donald Trump đã tác động tiêu cực đến 4 yếu tố nền tảng của sức mạnh Mỹ: hệ thống liên minh toàn cầu, trật tự thương mại quốc tế, uy tín chiến lược và năng lực tài chính. Trong đó, yếu tố cuối cùng - niềm tin và tín dụng quốc gia - đang đối mặt với rủi ro lớn nhất.
Nước Mỹ từ lâu được hưởng lợi từ vai trò phát hành đồng tiền dự trữ toàn cầu và khả năng vay mượn với chi phí thấp để tài trợ cho ngân sách. Tuy nhiên, nợ công liên bang hiện đã vượt 36.000 tỷ USD, tương đương 122% GDP - mức cao nhất trong lịch sử hiện đại. Cơ quan xếp hạng tín dụng Moody’s mới đây đã hạ mức tín nhiệm quốc gia của Mỹ, lần đầu tiên kể từ năm 1919.
Đáng chú ý, trong một phát biểu năm 2023, ông Trump từng cho rằng nếu nước Mỹ phải vỡ nợ thì “nên là ngay bây giờ còn hơn là sau này”. Theo ông Hartcher, thời điểm “sau này” có thể đã đến khi thị trường xuất hiện nhiều dấu hiệu bất ổn. Đồng USD bị bán tháo, lợi suất trái phiếu tăng mạnh, phản ánh tâm lý lo ngại của nhà đầu tư toàn cầu.
Dự luật ngân sách mới do ông Trump ủng hộ được Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO) ước tính sẽ làm tăng thêm khoảng 4.000 tỷ USD vào nợ liên bang trong vòng 10 năm tới. Dự luật này bao gồm đề xuất cắt giảm một số chương trình hỗ trợ y tế và an sinh xã hội, đồng thời gia hạn các ưu đãi thuế đối với nhóm thu nhập cao và các DN lớn.
Ông Peter Orszag - Giám đốc điều hành ngân hàng Lazard, nguyên Giám đốc CBO - cho rằng bối cảnh tài khóa hiện nay đáng lo ngại hơn đáng kể so với một thập kỷ trước, khi mức thâm hụt tăng gấp đôi và lãi suất ở mức cao.
Nhà sử học Niall Ferguson nhận định Mỹ đang rơi vào tình trạng mất cân đối tài khóa khi chi phí trả lãi nợ vượt qua chi tiêu quốc phòng - một dấu hiệu cho thấy gánh nặng ngân sách ngày càng lớn và khó kiểm soát. Theo số liệu năm 2024, Mỹ dành 3,1% GDP để trả lãi các khoản vay, trong khi chi tiêu quốc phòng chỉ chiếm 2,9% GDP. Ông cho rằng sự chênh lệch này phản ánh rõ ràng rủi ro về khả năng duy trì ổn định ngân sách và có thể ảnh hưởng lâu dài đến vai trò toàn cầu của Mỹ.
Ông Ferguson lưu ý rằng gia tăng nợ công không chỉ gây áp lực đến vị thế đối ngoại, mà còn cho thấy những bất ổn nội tại trong cấu trúc tài chính và hệ thống chính sách. Dẫn các ví dụ lịch sử như đế chế Habsburg và Anh quốc, ông cảnh báo rằng nhiều cường quốc từng suy yếu nhanh chóng khi không còn duy trì được kỷ luật tài khóa.
Trước tình hình đó, thị trường tài chính quốc tế bắt đầu thể hiện tâm lý thận trọng rõ nét hơn. Nhà đầu tư có xu hướng xem xét lại mức độ an toàn của các tài sản Mỹ, trong bối cảnh lo ngại về các chính sách tài khóa thiếu ổn định và triển vọng nợ công tiếp tục gia tăng.
PHÚ HÀ