Luật Dược sửa đổi 2024 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2025), thiết lập cơ chế kiểm soát toàn diện nhằm ngăn chặn thuốc giả và nâng cao an toàn dược phẩm.
 |
| Người dân mua thuốc tại nhà thuốc Phương Dung (TP.Bà Rịa). |
Minh bạch giá thuốc
Luật sư Hoàng Ngọc Quý (Đoàn Luật sư tỉnh) phân tích, Luật Dược sửa đổi năm 2024 đã tăng cường kiểm soát chất lượng từ gốc. Một trong những điểm nhấn đáng chú ý của luật lần này là yêu cầu công khai, minh bạch giá thuốc. Theo đó, các DN phải công bố giá bán buôn dự kiến và giá niêm yết tại điểm bán lẻ.
Quy định này không chỉ góp phần minh bạch thị trường dược, mà còn là một trong những công cụ phát hiện sớm dấu hiệu bất thường của thuốc giả, vốn thường được bán với giá rẻ không hợp lý hoặc biến động bất thường. Việc công khai giá thuốc giúp người dân dễ so sánh, cơ quan chức năng có thêm cơ sở giám sát và kiểm tra, tạo nên cơ chế phòng ngừa từ sớm.
Luật cũng sửa đổi quy định về quyền đình chỉ, thu hồi số đăng ký lưu hành thuốc theo hướng chủ động hơn. Theo đó, Bộ Y tế được đình chỉ, thu hồi ngay số đăng ký lưu hành thuốc nếu phát hiện vi phạm chất lượng, không cần chờ kết luận kiểm nghiệm cuối cùng như trước. Quy định này khắc phục tình trạng chậm trễ, giúp xử lý kịp thời nguy cơ thuốc kém chất lượng tiếp tục lưu hành.
Truy xuất nguồn gốc và quản lý bán thuốc online
Đặc biệt, Luật Dược quy định cụ thể, bắt buộc doanh nghiệp phải đảm bảo khả năng truy vết toàn bộ hành trình của thuốc từ nơi sản xuất đến điểm bán cuối cùng, qua mã QR, mã vạch hoặc các công nghệ truy xuất hiện đại. Trách nhiệm cũng mở rộng đến nhà phân phối, vận chuyển, bảo quản, tạo cơ sở pháp lý mạnh mẽ để xử lý trách nhiệm khi phát hiện thuốc giả.
Bên cạnh đó, Luật Dược sửa đổi năm 2024 cũng cho phép bán thuốc không kê đơn qua mạng, đi kèm với các điều kiện kiểm soát chặt chẽ về nguồn gốc, chất lượng và hệ thống lưu trữ dữ liệu. Quy định này nhằm đưa hoạt động bán thuốc trực tuyến vào khuôn khổ pháp luật, thay vì để tồn tại tự phát như trước.
Một điểm mới quan trọng khác là việc tăng cường vai trò của hệ thống cảnh giác dược và dược lâm sàng. Các cơ sở khám chữa bệnh phải ghi nhận, phân tích và báo cáo các phản ứng bất lợi của thuốc trong thực tế sử dụng. Thông qua cơ chế này, các dấu hiệu bất thường có thể được phát hiện sớm, góp phần ngăn chặn thuốc giả hoặc thuốc kém chất lượng tiếp tục lưu hành. Cùng với đó, chế tài xử phạt các hành vi liên quan đến thuốc giả cũng được nâng cao. Ngoài phạt hành chính, cơ quan chức năng có thể rút giấy phép hoạt động, đình chỉ vĩnh viễn nếu nhà thuốc, công ty dược có hành vi tiếp tay cho thuốc giả.
Tăng trách nhiệm pháp lý cho các khâu trung gian
Luật sư Hoàng Ngọc Quý nhận định, Luật Dược sửa đổi 2024 đã chuyển từ mô hình quản lý hành chính sang quản trị rủi ro hiện đại, với ba trụ cột: tăng cường truy xuất, cảnh báo sớm và kiểm tra hậu kiểm. Luật cũng đặt trách nhiệm pháp lý cao hơn cho các mắt xích trung gian, đây là điều luật cũ chưa làm được.
Dược sĩ Nguyễn Thị Thắm, nhà thuốc Đức Thiện (TP.Bà Rịa) chia sẻ: “Chúng tôi hoan nghênh luật mới vì giúp nhà thuốc yên tâm hơn khi hoạt động đúng chuẩn. Thị trường dược sẽ cạnh tranh công bằng, minh bạch hơn, tạo thuận lợi cho những nhà thuốc hoạt động chân chính và củng cố niềm tin của người tiêu dùng”.
Ông Nguyễn Tấn Bản, Giám đốc Sở Y tế nhận định, Luật Dược sửa đổi 2024 là công cụ pháp lý quan trọng trong cuộc đấu tranh toàn diện chống thuốc giả. Ông Bản cũng cho biết, trong thời gian tới, Sở Y tế sẽ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý giá thuốc, kiểm tra hoạt động bán thuốc online và tăng cường vai trò của hệ thống cảnh giác dược tại các bệnh viện, cơ sở khám chữa bệnh. Sở Y tế cũng xác định việc nâng cao năng lực giám sát từ cơ sở đến tuyến tỉnh sẽ là yếu tố then chốt giúp bảo vệ quyền lợi người bệnh, ổn định thị trường dược phẩm tại địa phương.
Bài, ảnh: TRÚC GIANG