Mỗi trẻ em sinh ra đều có quyền được khai sinh, được học hành và có quốc tịch. Tuy nhiên, hiện vẫn có những trẻ em vì nhiều lý do mà không có khai sinh khiến các em bị thiệt thòi về quyền lợi mà lẽ ra các em phải được hưởng.
 |
| Đại diện khu phố tới vận động anh Đạt (phải) ở TT. Long Hải, huyện Long Điền làm giấy khai sinh cho con. |
Không đến trường vì không có giấy khai sinh
Chị Võ Thị Quý, KP.Hải Điền, TT.Long Hải, huyện Long Điền có 2 người con (2 tuổi và 6 tuổi) đều đặt tên Trương Kim G, nhưng cả hai bé đều không có giấy khai sinh.
Chị Quý cho biết, chị và anh Trương Văn Hiếu sống chung nhưng không đăng ký kết hôn. Chồng chị làm nghề biển, mỗi lần đi biển phải 2-3 tháng mới về, còn chị làm mi giả tại nhà, vừa trông con. Các con chị không đi học mẫu giáo. Khi cháu lớn chuẩn bị vào lớp 1, chị mới biết con sẽ không thể đến trường nếu thiếu giấy khai sinh. “Chồng tôi đi suốt, về vài ngày lại đi. Bản thân tôi thì chưa có căn cước công dân (CCCD) nên chúng tôi chưa đăng ký kết hôn được. Vì vậy, đến giờ chúng tôi vẫn chưa làm được khai sinh cho con”, chị Quý nói.
Cũng không đăng ký kết hôn, nên sau khi chia tay vợ, anh Nguyễn Minh Đạt, TT.Long Hải chưa làm giấy khai sinh cho con là cháu Nguyễn Thị N. Hiện N. hơn 4 tuổi, đang phải gửi ở trường tư vì không có giấy khai sinh.
Anh Đạt cho biết, vợ anh đã bỏ đi. Khi đi hỏi thủ tục làm giấy khai sinh cho con, anh được hướng dẫn phải làm xét nghiệm ADN. “Tôi là lao động tự do, thời gian và thu nhập bấp bênh. Nhưng tôi sẽ cố gắng sớm làm khai sinh cho con vì chỉ hơn 1 năm nữa là cháu vào lớp 1. Tôi muốn con được học hành để sau này có học thức, có nghề lo cho bản thân”, anh Đạt nói.
TP.Vũng Tàu cũng có tình trạng nhiều trẻ em bị mất quyền lợi vì không có giấy khai sinh. Mẹ mất, ba đang chấp hành án phạt tù, 5 chị em của Lê Thị Cẩm T. ở với ông bà nội trong căn phòng trọ chật chội tại đường Phước Thắng, phường 12, TP.Vũng Tàu. T. là chị lớn, 17 tuổi, dưới T. là các em từ 8-15 tuổi. Tất cả đều chưa có giấy khai sinh. Điều đó đồng nghĩa các em không thể đến trường, không được hưởng bất cứ quyền lợi gì, phải lao động sớm.
Ông Lê Văn Tư, ông nội của các em cho biết, vợ chồng ông đã lớn tuổi, quê ở Tiền Giang, chỉ tạm trú tại TP.Vũng Tàu; không có điều kiện và hiểu biết để làm giấy tờ tùy thân cho các cháu.
Hành trình khó khăn
Có rất nhiều các nguyên nhân, hoàn cảnh khác nhau khiến trẻ em không có giấy khai sinh. Đó là ba mẹ không biết cách làm, quá nghèo, không biết chữ, chính ba mẹ cũng không có giấy tờ tùy thân. Cha mẹ không đăng ký kết hôn, kết hôn khi chưa đủ tuổi, vi phạm Luật Hôn nhân gia đình.
|
Điều 30 Bộ luật Dân sự quy định cá nhân từ khi sinh ra có quyền được khai sinh.
Người được quyền đi đăng ký khai sinh cho trẻ là người có trách nhiệm (cha, mẹ; ông hoặc bà hoặc người thân thích khác; cá nhân, tổ chức đang nuôi dưỡng trẻ).
Hồ sơ cần chuẩn bị, gồm: Tờ khai đăng ký khai sinh; Bản chính giấy chứng sinh; Bản sao giấy đăng ký kết hôn (nếu có); Bản sao CMND hoặc thẻ CCCD của bố mẹ trẻ (nếu có);
Người đi khai sinh cho trẻ phải xuất trình được giấy tờ tùy thân như hộ chiếu hoặc CMND hoặc thẻ CCCD hoặc các giấy tờ khác có dán ảnh.
Tùy theo địa phương, UBND cấp xã sẽ yêu cầu đối chiếu một số tài liệu để xác minh sự chính xác của thông tin được người đi đăng ký khai sinh cung cấp.
(Luật sư Lê Thị Lan Phương, Công ty Luật Hưng Bình P&S)
|
Bên cạnh đó, nhiều trẻ mồ côi, trẻ khuyết tật, ba mẹ bỏ đi, không rõ nguồn gốc, trẻ đường phố. Cũng có những trường hợp gia đình, người thân cũng không biết cách, hoặc không thể hỗ trợ trẻ làm giấy khai sinh khi không đáp ứng quy trình, giấy tờ thông thường được yêu cầu bởi cơ quan chức năng…
Chưa có một thống kê cụ thể về số lượng trẻ em không có giấy khai sinh trên địa bàn tỉnh. Theo tìm hiểu, TT.Long Hải, huyện Long Điền có 15 trẻ; phường 12, TP.Vũng Tàu có 7 trẻ em chưa có giấy khai sinh. Việc thống kê số trẻ em không có giấy khai sinh ngay cả với những cán bộ cơ sở cũng vô cùng khó khăn, bởi những người dân đến và đi biến động thường xuyên.
Theo khảo sát của chúng tôi, trẻ em không có giấy khai sinh tập trung ở một số địa phương như TT.Long Hải, xã Phước Tỉnh huyện Long Điền; phường 12, phường 5, TP.Vũng Tàu; bãi rác Tóc Tiên, TX.Phú Mỹ và một số địa phương khác có nhiều người dân nhập cư.
Ông Đinh Công Hiệp, Phó Chủ tịch UBND TT.Long Hải cho biết, mặc dù địa phương chỉ đạo các khu phố thường xuyên vận động bà con, nhưng nhiều người hoặc ở trọ, hoặc không quan tâm nên không làm giấy khai sinh cho con. “Chúng tôi tiếp tục khảo sát và vận động, hướng dẫn cha mẹ làm thủ tục để trẻ có giấy khai sinh và hưởng quyền lợi của mình”, ông Hiệp nói.
Theo bà Trịnh Thị Cánh, Trưởng Phòng Bảo trợ xã hội (Sở LĐTBXH), trẻ em có quyền được cấp khai sinh để hưởng các quyền lợi. Sở LĐTBXH đã chỉ đạo Trung tâm Công tác xã hội và Bảo trợ trẻ em hỗ trợ hướng dẫn về thủ tục hoặc hỗ trợ kết nối làm các thủ tục liên quan theo quy định đối với những trường hợp còn khó khăn, vướng mắc khi làm giấy khai sinh cho trẻ.
Đối với trẻ đến tuổi đi học, phụ huynh có thể viết giấy cam kết với nhà trường, đồng thời liên hệ với cán bộ tư pháp, công an địa phương để làm các thủ tục cần thiết cấp giấy khai sinh, sớm bổ sung cho con em mình kịp nhập học.
Bài, ảnh: DIỄM QUỲNH