Hỏi: Thưa bác sĩ, tôi có con gái 15 tuổi, cháu bị suyễn đã nhiều năm. Gần đây tôi được người quen giới thiệu loại thuốc gia truyền có hình dạng viên tễ, màu đen. Khi tôi cho cháu uống thì cơn suyễn hết rất nhanh nhưng uống được 1 tháng, cháu mập lên, nhất là ở mặt nhưng cháu không có biểu hiện gì khác. Vậy nhờ bác sĩ giải thích và cho lời khuyên là nên uống tiếp hay không?
(Minh Nguyệt, P.12, TP. Vũng Tàu)
Trả lời: Chào chị, qua những gì chị đã mô tả, nhiều khả năng những viên thuốc tễ mà chị đã cho cháu uống có thành phần chính là corticoid (thường được biết dưới những cái tên như Dexamethason - người dân quen gọi là thuốc Đề xa - Prednisolon, Betamethason). Loại thuốc này khi uống vào sẽ nhanh chóng cắt cơn hen suyễn, viêm khớp, đau nhức mình mẩy nhưng tác dụng phụ của nó thì rất nguy hiểm.
Một trong những tác dụng phụ của nó là “Hội chứng Cushing” hay còn gọi là “Hội chứng mặt trăng rằm”. Nó biểu hiện bằng việc khuôn mặt người bệnh mập tròn ra bất thường, mà nguyên nhân do cơ thể tiếp nhận corticoid trong thời gian dài. Ngoài ra nó còn dẫn đến teo cơ, yếu cơ, teo da và các mô dưới da, trên da có vết rạn màu đỏ tím, thường thấy ở vùng bụng dưới, đùi và thân người, da dễ bị bầm tím dù va chạm nhẹ, chậm lành sẹo sau tổn thương và dễ bị nấm da, chưa kể nó còn làm cho nữ giới mọc râu, tăng tiết mụn trứng cá, kinh nguyệt ít hoặc mất kinh, suy sinh dục.
Bên cạnh đó, corticoid còn làm tăng huyết áp (chiếm đến 75%), phù ở mắt cá chân do giữ nước và muối, rối loạn đường huyết, loãng xương và nhất là hoại tử chỏm xương đùi. Còn về phương diện tâm thần, corticoid nếu uống dài ngày sẽ làm thay đổi cảm xúc, thường là trầm cảm, giảm tập trung, giảm trí nhớ.
Vì thế, chị nên ngừng ngay việc cho cháu uống thuốc tễ trị hen suyễn. Nên đưa cháu đến bệnh viện làm xét nghiệm đo nồng độ corticoid trong cơ thể. Căn cứ vào kết quả, bác sĩ sẽ có những liệu pháp điều trị thích hợp.
Cũng cần nói thêm rằng Hội chứng Cushing không nhất thiết xảy ra ở những người sử dụng corticoid dài ngày, mà nó còn xảy ra ở những người bị u lành tính hoặc u ác tính ở vỏ thương thận nên với những bệnh nhân gặp phải Hội chứng Cushing mà chưa hề dùng thuốc Corticoid, việc xét nghiệm sẽ xác định nguyên nhân, giúp điều trị hiệu quả.
Nhân đây cũng xin lưu ý bà con, ngoài những loại thuốc y học cổ truyền (thuốc Nam, thuốc Bắc) đã được Bộ Y tế kiểm nghiệm, xác định chức năng điều trị bệnh tật và cấp phép lưu hành, tuyệt đối không sử dụng những loại thuốc quảng cáo như “thần dược gia truyền”. Bởi lẽ, khi hậu quả xảy ra, việc khắc phục sẽ tốn nhiều thời gian, tiền bạc nhưng chưa chắc đã loại bỏ hết những di chứng…
Bs NGUYỄN VĂN PHƯƠNG
(Phòng khám đa khoa Mai Phương TP.HCM)