Cúm A (H5N1) lây truyền bằng cách nào? Khi bị nhiễm sẽ có triệu chứng gì? Làm sao để phòng tránh, đặc biệt là đối với trẻ em?
 |
| Không nên cho trẻ tiếp xúc với gia cầm, thủy cầm hay các loại chim đang trong giai đoạn nhiễm bệnh hoặc đang trong thời gian dịch cúm hoành hành. |
Theo Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cúm A (H5N1) là bệnh truyền nhiễm cấp tính đặc biệt nguy hiểm, do virus type A, chủng H5N1 gây ra. Virus A (H5N1) là chủng cúm có độc lực cao, có tỷ lệ biến chứng và tử vong cao ở người.
Cúm A (H5N1) lây truyền bằng cách nào?
Bệnh cúm A (H5N1) có nguồn gốc từ các loài gia cầm như gà, gà tây, ngỗng, vịt, chim cút, đà điểu, chim cảnh hoặc chim hoang dã… Virus cúm A (H5N1) có nhiều trong chất bài tiết như dịch mũi họng, phân của gia cầm bị bệnh.
|
Để chủ động phòng, chống dịch cúm lây từ gia cầm sang người, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân:
- Không ăn gia cầm, các sản phẩm gia cầm ốm, chết và không rõ nguồn gốc; đảm bảo ăn chín, uống chín.
- Không giết mổ, vận chuyển, mua bán gia cầm và sản phẩm gia cầm không rõ nguồn gốc.
- Khi phát hiện gia cầm ốm, chết tuyệt đối không được giết mổ và sử dụng mà phải thông báo ngay cho chính quyền địa phương và đơn vị thú y trên địa bàn.
- Khi có biểu hiện cúm như sốt, ho, đau ngực, khó thở có liên quan đến gia cầm phải đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn, khám và điều trị kịp thời.
|
Bệnh cúm A (H5N1) lây từ gia cầm sang người do người có tiếp xúc trực tiếp hoặc tiếp xúc cận kề với gia cầm nhiễm bệnh, gia cầm chết hoặc các vật bị nhiễm phân, dịch tiết của gia cầm bị bệnh trong quá trình nuôi, buôn bán, vận chuyển, giết mổ, chế biến, ăn tiết canh, ăn thịt gia cầm bệnh chưa nấu chín.
Triệu chứng nhiễm cúm A (H5N1)
Khi bị nhiễm cúm A (H5N1), người bệnh sẽ có triệu chứng: sốt cao trên 38 độ, ho, đau rát họng, đau cơ… Ở một số người còn có thể xuất hiện triệu chứng ban đầu như: đau bụng, đau ngực, nôn ói hoặc tiêu chảy, chảy máu cam và lợi.
|
Ngày 22/2, Bộ Y tế Campuchia xác nhận ca nhiễm virus cúm gia cầm H5N1 là một bé gái 11 tuổi tử vong, đến 24/2 Bộ Y tế nước này thông báo thêm một ca tử vong do nhiễm chủng virus này. Ngày 27/2, Bộ Y tế Campuchia cho biết chủng H5N1 gây ra cái chết của bé gái nói trên thuộc nhánh 2.3.2.1c, đã lưu hành nhiều năm ở các loài chim và gia cầm nước này.
|
Sau đó là các triệu chứng của viêm đường hô hấp dưới như khó thở, đau ngực. Ở nhiều người biểu hiện của viêm đường hô hấp dưới có thể xuất hiện từ giai đoạn sớm. Khó thở tiến triển rất nhanh, trường hợp nặng gây suy hô hấp, sốc nhiễm trùng, suy đa phủ tạng kèm rối loạn ý thức, có thể dẫn đến tử vong nếu không được chữa trị kịp thời.
Cúm A (H5N1) có 3 giai đoạn phát triển, gồm:
- Thời gian ủ bệnh: Giai đoạn ủ bệnh của cúm A (H5N1) không có dấu hiệu. Virus cúm có thể ẩn giấu trong cơ thể từ 2-8 ngày. Tuy nhiên cũng có thể kéo dài tới 17 ngày sau khi người bệnh tiếp xúc với các yếu tố gây bệnh.
- Giai đoạn khởi phát: Lúc này người nhiễm bệnh dần xuất hiện các triệu chứng như: sốt cao, ho khan, nhức mỏi cơ thể, chán ăn…
- Gia đoạn toàn phát: Các triệu chứng cúm A (H5N1) dần trở nên rõ ràng và mức độ nặng hơn. Người bệnh có thể rơi vào trạng thái hôn mê, mất ý thức, đau đầu, đau hốc mắt hay đau dữ dội vùng thắt lưng. Nếu không được điều trị kịp thời sẽ khiến bệnh nhân suy hô hấp, suy đa phủ tạng kèm rối loạn ý thức, đe dọa tính mạng người bệnh.
|
Cách dự phòng bệnh cúm gia cầm
Các chiến dịch tiêm phòng vaccine cho gia cầm đối với virus cúm H5 và H7 giúp ngăn chặn chủ động sự lây lan virus cúm từ các loài chim hoang dã tự nhiên sang gia cầm. Khi xác định có virus cúm xuất hiện ở gia cầm, cần tiêu hủy đàn gia cầm bị nhiễm bệnh để tránh lây lan.
Tránh tiếp xúc không được bảo vệ với các loài chim hoang dã, kể cả khi trông khỏe mạnh và các loài gia cầm có biểu hiện ốm yếu hoặc chết, nhất là không chạm vào các bề mặt có thể bị nhiễm nước bọt, chất nhầy hoặc phân của chúng.
Khi phải tiếp xúc với gia cầm có biểu hiện bệnh, cần sử dụng trang phục bảo hộ (như găng tay, khẩu trang y tế và kính bảo vệ mắt) và rửa tay bằng xà bông và nước sau khi tiếp xúc.
Khi nghi ngờ nhiễm bệnh, cần cách ly tránh tiếp xúc với người thân, đeo khẩu trang y tế và đến cơ sở y tế để được chẩn đoán kịp thời.
|
Cách phòng ngừa cúm A H5N1 cho trẻ em
Trường hợp tử vong vì cúm H5N1 ở Camphuchia là trẻ em cũng đã khiến cho nhiều bậc cha mẹ lo lắng, bởi theo BS Nguyễn Giang, bệnh viện Nhi Trung ương, trẻ em do sức đề kháng còn yếu, cơ thể khó chống lại các virus có độc tính cao nên nếu không may khi tiếp xúc với gia cầm, thủy cầm nhiễm bệnh hoặc ăn thịt gia cầm, thủy cầm bệnh chưa nấu chín dễ có khả năng mắc cúm A (H5N1).
Cha mẹ cần nâng cao ý thức phòng chống bệnh cúm A (H5N1) cho trẻ em, nhất là trẻ dưới 5 tuổi như sau:
- Bảo đảm vệ sinh cá nhân, tắm rửa thay quần áo cho trẻ hằng ngày. Cha mẹ luôn nhắc nhở trẻ rửa sạch tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi nô đùa và đặc biệt là sau khi tiếp xúc với các vật nuôi gia cầm, thủy cầm trong nhà. Tốt nhất là không cho trẻ tiếp xúc với gia cầm, thủy cầm hay các loại chim đang trong giai đoạn nhiễm bệnh hoặc đang trong thời gian dịch cúm hoành hành.
- Không cho trẻ ăn những thực phẩm như: trứng, thịt gia cầm, thủy cầm đang nghi ngờ mắc bệnh hoặc không rõ nguồn gốc, không có chứng nhận đã kiểm dịch.
- Khi cho trẻ ăn trứng, thịt gia cầm, thủy cầm cần nấu chín kỹ. Không ăn thịt khi còn màu hồng và trứng còn lòng đào. Hình thành thói quen ăn chín uống sôi cho trẻ.
- Khu vực chăn nuôi, chuồng trại nên làm cách xa nhà, nên quây nhốt gia cầm, không nên nuôi thả và để gia cầm vào nhà, vào bếp…
|
Cúm gia cầm là gì?
Cúm gia cầm (avian influenza hay bird flu) gây ra bởi các chủng cúm A, thường chỉ lây nhiễm cho các loài chim hoang dã và gia cầm nuôi, một số chủng trong số đó có thể lây nhiễm cho người như H5, H7 và H9. Hầu hết các trường hợp cúm gia cầm ở người là do các chủng châu Á H5N1 và H7N9 gây ra.
Nhiễm cúm gia cầm thường không có triệu chứng ở chim hoang dã nhưng có thể gây tỷ lệ chết rất cao ở gia cầm nuôi. Ở người, tỷ lệ tử vong do nhiễm các phân tuýp A (H5N1), A (H5N6) và A (H7N9) cao hơn nhiều so với nhiễm virus cúm mùa A và B, trong khi hầu hết các trường hợp nhiễm cúm A (H7N7) và A (H9N2) thường gây bệnh nhẹ hơn.
Những trường hợp nhiễm H5N1 ở người đầu tiên được phát hiện ở Hồng Kông năm 1997; nhiều bệnh nhân có triệu chứng hô hấp nặng, tỷ lệ tử vong cao. Đến năm 2003 và 2004, các ca nhiễm H5N1 ở người lại xuất hiện và các trường hợp lẻ tẻ tiếp tục được báo cáo, chủ yếu ở châu Á và Trung Đông. Kể từ năm 2014, các ca nhiễm H5N6 ở người đã được ghi nhận; tất cả đều xảy ra ở Khu vực Tây Thái Bình Dương, phần lớn ở Trung Quốc.
Vào đầu năm 2013, một đợt bùng phát dịch cúm gia cầm H7N9 trên diện rộng ở người đã xảy ra ở một số tỉnh phía đông nam Trung Quốc với 1/3 trường hợp tử vong, chủ yếu ở người cao tuổi. Các chủng cúm gia cầm khác xảy ra không thường xuyên như H5N8, H7N3, H7N7, H7N4 và H9N2.
Virus cúm gia cầm tồn tại như thế nào trong tự nhiên?
Virus cúm gia cầm A đã được phân lập từ hơn 100 loài chim thủy sinh hoang dã khác nhau trên khắp thế giới như vịt, ngỗng, thiên nga, mòng biển, nhạn biển, cò, chim cát. Các loài này có thể bị nhiễm virus trong đường ruột và đường hô hấp và thải virus qua nước bọt, dịch tiết mũi và phân. Các loài gia cầm nuôi bị lây nhiễm virus cúm thông qua các nguồn bệnh tự nhiên này.
Virus cúm gia cầm được phân thành hai loại: virus cúm gia cầm có độc lực thấp (LPAI) và virus cúm gia cầm độc lực cao (HPAI).
Trong khi các virus cúm gia cầm có độc lực thấp gây bệnh không có biểu hiện hoặc chỉ biểu hiện nhẹ ở gia cầm như xù lông và giảm sản lượng trứng, virus cúm gia cầm có độc lực cao gây bệnh nặng và tỷ lệ chết cao ở gia cầm mắc bệnh.
Gà nhiễm virus HPAI A (H5) hoặc A (H7) có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan nội tạng với tỷ lệ chết lên từ 90% đến 100%, thường trong vòng 48 giờ.
|
NGỌC CHÂU