Tháng 3. Một cựu binh Mỹ sắp bước vào tuổi bát thập tên là Peter Mathews, sau 56 năm đã vượt nửa vòng trái đất đến Việt Nam, huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh trao trả tận tay kỷ vật tới thân nhân liệt sỹ Cao Văn Tuất. Cuốn nhật ký viết tay có những nét ký họa đẹp trên đường hành quân ra trận, mà người cựu binh Mỹ nhặt được trong trận đánh ở Đăk Tô, Tây Nguyên năm 1967. Người cựu binh Mỹ khi tới Hà Tĩnh đã xúc động, mắt nhòa đi: “Học văn hóa Việt Nam, tôi đã đi tìm sự an nhiên nơi cõi lòng. Thế là tôi đã toại nguyện khi mang được kỷ vật người đã khuất tới đây. Trở lại Việt Nam, tôi thấy nơi đây thật tuyệt vời, bầu không khí hòa bình, không thù hận và phát triển thịnh vượng”.
Trước đó, năm 2005, cựu binh Mỹ tên là Frederic Whitehurst đã từ Mỹ đáp chuyến bay hàng vạn dặm tới thủ đô Hà Nội trao trả tận tay cho thân nhân bác sỹ Đặng Thùy Trâm cuốn nhật ký ghi lại những năm tháng đánh Mỹ ác liệt trên chiến trường Trung Trung bộ. Người cựu binh Mỹ đã thốt lên: “Người Việt thật đẹp, cái thiện luôn chiếm ưu thế, kể cả lúc cái sống và cái chết cận kề. Tôi cảm phục nữ bác sỹ Đặng Thùy Trâm, về đức tin, lòng quả cảm, sự lạc quan hiện hữu”.
Bất ngờ hơn, khi bác sĩ quân y quân đội Mỹ có tên Sam Axelrad, sau một trận đánh ở vùng chiến địa An Khê, Bình Định đã mổ và cứu sống một “thương binh Việt Cộng”. Người bác sỹ cựu binh Mỹ ngày ấy đã âm thầm giữ lại đoạn xương cánh tay do chính mình phẫu thuật cho thương binh có tên là Nguyễn Văn Hùng. Bác sĩ quân y Mỹ đã âm thầm đem đoạn xương bỏ ra mang về nước cất giữ 47 năm, để rồi năm 2013 ông đã mang đến Việt Nam trao trả lại cho chính người thương binh mình đã mổ xẻ, xúc động: “Tôi cảm thấy nhẹ nhõm, an nhiên vì đã trao lại một phần cánh tay cho ông Nguyễn Văn Hùng, tôi đã hoàn thành tâm niệm của mình”.
Những cuộc tìm kiếm địa chỉ của người trong cuộc ở Mỹ và tại Việt Nam bao giờ cũng rất dày công, ẩn chứa tinh thần không bao giờ bỏ cuộc, nhân văn cao cả. Và cái THIỆN đã chiến thắng, luôn tỏa sáng, đẩy lùi những điều ác trong mỗi con người và trong cộng đồng. Một cư dân mạng ở Việt Nam nhận xét: “Cái THIỆN viết hoa trong con người những cựu binh Mỹ thật đẹp, họ vốn đứng bên kia chiến tuyến. Cái thiện vượt lên để chuyển đi thông điệp, thế giới này rất cần cuộc sống hòa bình, hữu nghị, hợp tác, bác ái, thấm đậm tình thương con người”.
Cái thiện chiến thắng cái ác, lấn át cái ác, để cho cuộc sống trên trái đất rất đáng để ngưỡng mộ và tôn vinh. Thật đáng suy ngẫm về những cái ác, sự ích kỷ, nhỏ nhen, lòng tham đâu đó từ con người, của con người, tuy không phổ biến nhưng vẫn có lúc trỗi dậy?
Mạng xã hội đang râm ran vụ bảo mẫu bạo hành trẻ em ở huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Cô An - Nguyễn Thị An và cô Lành - Nguyễn Thị Lành đánh dã man bé 17 tháng tuổi cho đến chết. An - Lành mà sao tàn độc, cái ác trong con người họ lấn át cái thiện, không thể hiểu nổi, tâm phúc họ để nơi đâu? Con người mà sống cạn tình thương đồng loại, dã man với trẻ nhỏ vô tội, sự ác độc không thể giải thích, biện hộ sẽ bị pháp luật nghiêm trị.
Khi những kẻ ác này cất tiếng khóc chào đời, cha mẹ đặt tên cho họ là AN và LÀNH, mà sao họ chẳng đem đến cho đời, cuộc sống này sự An – Lành? Tại một điểm trông giữ trẻ phía Nam lại thêm cô bảo mẫu tên Thương - Nguyễn Thị Thương cũng đã đánh trẻ dã man, dù chưa gây án mạng. Kỳ lạ, tên là Thương mà cô ta cũng chẳng hề có tình thương, khi cái ác lấn át điều thiện.
Hành vi đẹp, sự an nhiên và thanh thản từ cõi lòng, bắt đầu từ sự sám hối, từ việc thiện, việc làm đẹp rất người của các cựu binh Mỹ vốn bên kia chiến tuyến rất đáng nghĩ suy, nể trọng. Dân tộc Việt, người Việt chúng ta cảm phục và trân trọng nơi tấm lòng nhân ái, càng thêm yêu hơn cuộc sống hòa bình cho nhân loại. Với những kẻ ác đánh đập dã man trẻ nhỏ, thậm chí đánh cho cháu đến tử vong, mọi sự ăn năn hối cải nếu có đều quá muộn. Hoặc họ sẽ bị pháp luật nghiêm trị, hoặc giả như nếu họ có thoát được án tử - mạng đổi mạng thì lương tâm sẽ cắn rứt, tâm đời của họ chẳng bao giờ được an nhiên!
An nhiên nơi cõi lòng, tại sao không? Báo động đỏ về những điều ác, cái ác tác yêu tác quái. Xã hội đau lòng, đạo đức cộng đồng nhức nhối. Mỗi người, mỗi nhà, mỗi gia đình và cộng đồng, xã hội - giáo dục, quản lý hành chính và ứng xử pháp luật - cùng vào cuộc, có trách nhiệm vun trồng cho những điều lương thiện sinh sôi, nảy nở, dẹp bỏ, loại trừ cái ác không nhân tính.
Tháng 3/2023
PHẠM QUỐC TOÀN