Gỡ khó cho y tế cơ sở

Nâng cao năng lực của hệ thống y tế; củng cố, hoàn thiện và phát triển mạng lưới y tế cơ sở, y tế dự phòng là một trong những nhiệm vụ quan trọng tại Nghị quyết về phương hướng, nhiệm vụ năm 2022 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh.

Thực tế công tác phòng chống dịch trên địa bàn tỉnh cũng cho thấy y tế cơ sở có vai trò rất lớn, do đó cần nhanh chóng tăng cường, nâng chất hoạt động của hệ thống này để có thể “chung sống” lâu dài với dịch COVID-19. Trong đó, những giải pháp quan trọng là tăng biên chế, tăng chế độ đãi ngộ và các chính sách thu hút y bác sĩ cho tuyến cơ sở…

Đội ngũ cán bộ, nhân viên y tế tuyến xã đảm nhiệm rất nhiều công việc trong công tác phòng chống dịch COVID-19. Trong ảnh: Nhân viên y tế lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 cho một trường hợp F0 sau điều trị tại Trạm y tế TT.Phước Bửu, huyện Xuyên Mộc. Ảnh: THANH HỒNG

Y tế cơ sở quá tải

Trong giai đoạn dịch COVID-19 bùng phát, y tế cơ sở tham gia tích cực trong các hoạt động giám sát, điều tra, truy vết, xử lý dịch; tiêm vắc xin COVID-19; quản lý, theo dõi, chăm sóc người cách ly y tế, bệnh nhân nhiễm COVID-19 tại nhà, cơ sở cách ly tập trung, cơ sở điều trị COVID-19; lấy mẫu tổ chức xét nghiệm… Ngoài các trạm y tế (TYT) cố định, trên địa bàn tỉnh còn có 84 trạm y tế lưu động (TYTLĐ) được thành lập nhằm chăm sóc, điều trị người nhiễm COVID-19 tại nhà; trong đó, 82 TYTLĐ bố trí tại 82 xã, phường, 1 TYTLĐ tại huyện Côn Đảo, 1 TYTLĐ tại khu công nghiệp Tổ hóa dầu Long Sơn.

Theo đánh giá của Sở Ytế, với khối lượng công việc nhiều như vậy mạng lưới y tế cơ sở trở nên quá tải. Hệ thống y tế nhất là y tế cơ sở chưa đáp ứng được nhu cầu khi dịch bùng phát, đặc biệt là nhân lực, phải điều động nguồn nhân lực từ ngoài tỉnh, trưng dụng từ nhiều nguồn trong xã hội để hỗ trợ cho công tác phòng chống dịch.

Đợt dịch vừa qua cho thấy tầm quan trọng của y tế cơ sở nhưng đồng thời bộc lộ nhiều điểm yếu; nhất là đội ngũ cán bộ y tế tuyến cơ sở còn thiếu về số lượng, trình độ còn hạn chế. Hiện toàn tỉnh còn thiếu bác sĩ ở tuyến xã là 53/82 TYT. Có nhiều nguyên nhân khiến cho y tế cơ sở, đặc biệt là tuyến xã thiếu nhân lực. Về cơ chế thì quy định về trần biên chế tại các TYT đang còn thấp (tối thiểu 5 người, tối đa 10 người) gây ra thiếu hụt nhân lực ở các TYT, nhất là ở các xã, phường có dân số cao. Trong khi đó, thời gian qua, nhiều TYT phải cắt giảm nhân viên hợp đồng, biên chế lại tinh giản, dẫn đến thiếu cán bộ, nhân viên y tế. Trong điều kiện đó, cán bộ, nhân viên y tế phải kiêm nhiệm, làm việc gấp đôi sẽ ảnh hưởng đến chất lượng công việc. Bác sĩ Dương Văn Muôn, Giám đốc TTYT huyện Long Điền chia sẻ: “Nguồn nhân lực y tế của đơn vị quá mỏng nên khi gặp trường hợp dịch diễn biến nhanh, phức tạp như vừa qua tạo nên một áp lực quá lớn lên đội ngũ nhân viên y tế làm nhiệm vụ”.

Mặt khác, hiện chưa có cơ chế, nguồn lực để thực hiện việc khám sàng lọc, phát hiện bệnh tật, quản lý các bệnh không lây nhiễm tại cộng đồng. Bởi theo quy định hiện nay BHYT chỉ thanh toán chi phí cho các dịch vụ khám, chữa bệnh (KCB), chưa có cơ chế thanh toán cho các hoạt động khám sàng lọc này.

Bên cạnh đó, việc tuyển dụng, thu hút bác sĩ tham dự xét tuyển về các tuyến y tế cơ sở rất khó khăn. Nguyên nhân một phần ở cơ chế thị trường, thu hút bác sĩ ở các tuyến y tế cơ sở về nơi có điều kiện làm việc và thu nhập cao hơn. Các bác sĩ trẻ, mới ra trường thì có tâm lý không muốn làm việc ở TYT vì ít có cơ hội trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ KCB so với làm việc ở các bệnh viện. Trong khi đó, các chính sách ưu đãi chưa thỏa đáng, chưa đủ hấp dẫn để thu hút cán bộ y tế về làm việc ở tuyến cơ sở. Chế độ đãi ngộ đối với công chức, viên chức trực tiếp làm công tác chuyên môn nói chung và y tế cơ sở nói trên (chính sách trợ cấp 30% lương cơ bản) bị dừng (do Kiểm toán Nhà nước yêu cầu dừng) đã ảnh hưởng đến tâm lý, nguồn thu nhập của đội ngũ này.

Chế độ đãi ngộ thấp khiến nhiều y bác sĩ không mặn mà về công tác tại TYT. Trong ảnh: Nhân viên y tế của TYTLĐ phường Hắc Dịch, TX.Phú Mỹ đến thăm, theo dõi sức khỏe 1 trường hợp điều trị COVID-19 tại nhà. Ảnh: MỸ LƯƠNG

Triển khai đồng bộ nhiều giải pháp

Theo bác sĩ Phạm Minh An, Giám đốc Sở Y tế, để nâng cao năng lực hệ thống y tế cơ sở, ngành y tế tập trung vào 10 giải pháp trọng tâm. Trong đó, bên cạnh việc củng cố và hoàn thiện mạng lưới y tế cơ sở về cơ sở vật chất thì cần đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của y tế cơ sở. Bảo đảm 100% TYT triển khai KCB phải có bác sĩ làm việc thường xuyên ít nhất 2 buổi/tuần; thường xuyên luân phiên bác sĩ từ trung tâm y tế làm việc để nâng cao trình độ, chuyên môn, kỹ thuật cho tuyến xã. Luân phiên, luân chuyển người hành nghề giữa các TTYT huyện và giữa các cơ sở y tế tuyến tỉnh với TTYT và ngược lại để người được luân phiên vừa được trao đổi, học hỏi, vừa truyền đạt kinh nghiệm cả về chuyên môn và kỹ năng quản lý. Bảo đảm viên chức làm việc tại TYT được đào tạo về nguyên lý y học gia đình; chăm sóc sức khỏe ban đầu; khám bệnh, chữa bệnh thường gặp; hiểu, biết và thực hiện tốt công tác quản lý sức khỏe cá nhân.

Về cơ chế tài chính cho hoạt động của y tế cơ sở, thực hiện phương thức thanh toán BHYT theo định suất, hoàn thiện gói dịch vụ y tế cơ bản cho tuyến y tế cơ sở. Ưu tiên phân bổ ngân sách, dành ít nhất 30% ngân sách y tế cho công tác y tế dự phòng.

Ngành y tế cũng đề xuất tỉnh, Trung ương bổ sung chế độ, chính sách đối với cán bộ, nhân viên y tế cơ sở, y tế dự phòng như hỗ trợ đào tạo, chế độ thu hút bác sĩ, dược sĩ, hỗ trợ hằng tháng và bổ sung biên chế cho các TYT; chế độ hỗ trợ cho các lực lượng trực tiếp tham gia phòng chống dịch COVID-19. Đồng thời đề xuất tỉnh cơ cấu ngân sách sự nghiệp y tế thì phần giảm chi thường xuyên cho cơ sở KCB do tính tiền lương vào giá, được sử dụng mua và hỗ trợ thẻ BHYT cho các đối tượng theo quy định của Luật BHYT, tạo nguồn cải cách tiền lương, tăng chi cho y tế dự phòng, y tế cơ sở…

MINH THIÊN