Nhận biết và xử lý dị ứng thuốc
Dị ứng thuốc là những biến chứng thường gặp trong điều trị y khoa với biểu hiện lâm sàng rất đa dạng, nhất là nhóm thuốc có tỷ lệ gây biến chứng cao. Sau đây là một số thông tin cần biết liên quan đến sự cố này.
Dị ứng thuốc
Theo trang tin y học Mỹ Healthline, dị ứng thuốc là phản ứng dị ứng với một loại thuốc. Với phản ứng kiểu này, hệ thống miễn dịch (HTMD) của cơ thể dùng để chống lại nhiễm trùng và sinh bệnh. Phản ứng có thể gây ra các triệu chứng như phát ban, sốt và khó thở... Dị ứng thuốc chiếm từ 5-10% phản ứng tiêu cực với thuốc. Phần còn lại là tác dụng phụ của thuốc.
Các triệu chứng của dị ứng thuốc rất đa dạng từ nhẹ đến trầm trọng. Nếu nhẹ, thường khó nhận biết như phát ban nhẹ. Tuy nhiên, nếu nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng. Nó có thể gây ra sốc phản vệ (SPV) vì đây là một phản ứng toàn thân đột ngột. SPV có thể xảy ra vài phút, cá biệt, có trường hợp, xảy ra trong vòng 12 giờ sau khi dùng thuốc.
Các triệu chứng có thể bao gồm rối loạn nhịp tim, khó thở, sưng tấy, hay bất tỉnh. SPV có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời nên cần đưa ngay tới phòng cấp cứu gần nhất. Một số loại thuốc có thể gây ra phản ứng SPV trong lần đầu tiên sử dụng như morphin, aspirin, thuốc hóa trị liệu, thuốc nhuộm được sử dụng trong một số tia X...
Những triệu chứng điển hình xảy ra sớm như hốt hoảng, bồn chồn, khó thở, nhịp tim đập nhanh, phù nề thanh khí quản, suy tim cấp, trụy mạch.
Nhóm thuốc kháng sinh như penicillin và kháng sinh sulfa như sulfamethoxazole-trimethoprim; aspirin; thuốc chống viêm không steroi. Chẳng hạn như ibuprofen, thuốc chống co giật như carbamazepine và lamotrigine; thuốc được sử dụng trong liệu pháp kháng thể đơn dòng như trastuzumab và ibritumomab tiuxetan; thuốc hóa trị như paclitaxel, docetaxel và procarbazine.
Cũng cần phân biệt giữa tác dụng phụ với dị ứng thuốc. Dị ứng thuốc chỉ ảnh hưởng đến một số người nhất định. Nó luôn liên quan đến HTMD và gây ra những tác động tiêu cực. Những tác dụng phụ có thể xảy ra ở bất kỳ người nào khi dùng thuốc. Ngoài ra, nó thường không liên quan đến HTMD. Tác dụng phụ là bất kỳ hành động nào của thuốc, có thể là hữu ích hoặc vô ích, không liên quan đến chức năng, cơ chế hoạt hóa chính của thuốc.Ví dụ, aspirin, được sử dụng để điều trị đau, thường gây ra tác dụng phụ có hại là đau dạ dày. Tuy nhiên, nó cũng có tác dụng phụ hữu ích là giảm nguy cơ đau tim và đột qụy. Acetaminophen (Tylenol), được sử dụng để giảm đau, cũng có thể gây tổn thương gan. Và nitroglycerin được sử dụng để mở rộng mạch máu, cải thiện lưu lượng máu và có thể cải thiện chức năng tâm thần như một tác dụng phụ.
Dị ứng thuốc điều trị như thế nào?
Tùy thuộc vào mức độ phản ứng dị ứng của thuốc, có thể tránh hoàn toàn loại thuốc đó, thay thuốc hợp với cơ địa người dùng. Nếu nhẹ, bác sĩ vẫn có thể vẫn kê đơn thuốc đó, hoặc có thể kê một loại thuốc khác để giúp kiểm soát phản ứng của người dùng. Một số loại thuốc có thể giúp ngăn chặn phản ứng miễn dịch và giảm các triệu chứng như thuốc kháng histamine. Thuốc kháng histamine ngăn chặn việc sản xuất histamine và có thể giúp làm dịu các triệu chứng này của phản ứng dị ứng. Hoặc kê đơn dùng corticosteroid, giúp giảm viêm; hoặc kê thuốc giãn phế quản nếu dị ứng thuốc gây thở khò khè hoặc ho....
HTMD cơ thể có thể thay đổi theo thời gian, dị ứng sẽ thuyên giảm. Vì vậy, điều quan trọng là luôn làm theo hướng dẫn của bác sĩ về cách quản lý thuốc. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào của dị ứng thuốc hoặc bất kỳ tác dụng phụ nghiêm trọng nào do thuốc đang dùng, hãy trao đổi với bác sĩ về tiền sử dị ứng khi kê đơn. Cân nhắc việc mang theo thẻ hoặc đeo vòng tay hoặc vòng cổ để xác định bạn bị dị ứng thuốc. Trong trường hợp khẩn cấp, thông tin này có thể cứu mạng cho người bệnh.
DS. TIẾN GIẢNG