Gỡ "điểm nghẽn" giao thông để Đông Nam Bộ phát triển

Giao thông là “điểm nghẽn” của vùng Đông Nam Bộ. Do đó, để phát triển hạ tầng giao thông khu vực này, cần phải thay đổi cả tư duy chiến lược và phương thức hành động.

Tình trạng kẹt xe ngày càng trầm trọng trên Quốc lộ 51.

Đây là những vấn đề đặt ra tại hội thảo “Thúc đẩy kết nối hạ tầng giao thông vùng Đông Nam Bộ”, do Tỉnh ủy, UBND tỉnh BR-VT, Cổng thông tin điện tử Chính phủ, Viện Nghiên cứu phát triển TP.Hồ Chí Minh và Báo Tuổi trẻ phối hợp tổ chức, diễn ra tại TP. Vũng Tàu sáng 22/11.

Ông Nguyễn Hồng Lĩnh, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Dân vận Trung ương; ông Phạm Viết Thanh, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy BR-VT; ông Nguyễn Văn Thọ, Chủ tịch UBND tỉnh BR-VT; đại diện các bộ, ngành Trung ương; Tổ tư vấn kinh tế Chính phủ; lãnh đạo các tỉnh, thành phố khu vực Đông Nam Bộ và hơn 100 đại biểu là đại diện các hiệp hội vận tải, DN vận tải, logictics… tham dự hội thảo.

HẠN CHẾ VỀ HẠ TẦNG LÀ RÀO CẢN CHO SỰ PHÁT TRIỂN

Ông Nguyễn Danh Huy, Vụ trưởng Vụ KH-ĐT cho rằng, trên thực tế hiện nay, chỉ có hệ thống kết cấu hạ tầng cảng biển và đường thủy nội địa cơ bản đáp ứng nhu cầu vận tải của khu vực Đông Nam Bộ; hạ tầng hàng không đáp ứng sau khi đưa vào khai thác sân bay Long Thành và nâng cấp sân bay Côn Đảo, nhà ga T3 Tân Sơn Nhất. Còn hệ thống đường bộ, đường sắt đô thị vẫn đang là nút thắt của khu vực. Các tuyến đường liên vùng, hướng tâm, vành đai, các tuyến nối cảng biển, cảng hàng không và các cửa khẩu quốc tế chưa hoàn chỉnh. Đặc biệt là tuyến Vành đai 3, Vành đai 4 TP. Hồ Chí Minh và các tuyến đường bộ cao tốc kết nối tới TP. Hồ Chí Minh; mạng đường sắt quốc gia và đường sắt đô thị chưa phát triển.

Trong khu vực Đông Nam Bộ đã có nhiều cảng cạn nhưng phần lớn là quy mô nhỏ, năng lực hạn chế, chưa hình thành được các trung tâm logistics, cảng cạn quy mô lớn có vai trò trung chuyển hàng hóa đa phương thức của vùng, đặc biệt là cho các trung tâm sản xuất, tiêu thụ, tiếp nhận hàng hóa lớn như TP. Hồ Chí Minh, BR-VT, Bình Dương, Đồng Nai. Tình trạng quá tải diễn ra trên một số tuyến đường bộ, sân bay, cảng biển và đường thủy nội địa nên chất lượng vận tải và dịch vụ vận tải chưa cao, tính cạnh tranh thấp, chi phí chưa hợp lý, kết nối giữa các phương thức vận tải còn hạn chế, chưa phát huy hiệu quả liên kết vùng; hạ tầng hiện vẫn là điểm nghẽn kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội trong vùng nếu không sớm được cải thiện.

Trong khi đó, theo Thứ trưởng Bộ KH-ĐT Võ Thành Thống, vùng Đông Nam Bộ có vai trò hết sức quan trọng với cả nước và với khu vực. Trong những năm qua, Đông Nam Bộ là vùng thu hút và phát triển mạnh công nghiệp, dịch vụ, cũng như có tiềm năng phát triển du lịch rất lớn. “Thời gian qua Đảng, Quốc hội, Chính phủ hết sức quan tâm, xác định vùng Đông Nam Bộ là vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Nhờ có sự đầu tư của Chính phủ, địa phương nên đã có sự phát triển vượt bậc. Tuy nhiên, sự tiến bộ giao thông không đi liền với phát triển vùng; điểm nghẽn giao thông là nhận thức mà hội thảo đưa ra để tìm giải pháp tham mưu cho Trung ương cũng như lãnh đạo các chính quyền địa phương”, Thứ trưởng Võ Thành Thống nhấn mạnh.

Hạ tầng giao thông vùng Đông Nam Bộ vẫn chưa được đầu tư tương xứng, nhiều nơi vẫn tắc đường, kẹt xe. Trong ảnh: Toàn cảnh đường Vành đai 2 thường xuyên kẹt xe.

THÚC ĐẨY HẠ TẦNG GIAO THÔNG KẾT NỐI VÙNG

Từ việc nhận diện cụ thể những thuận lợi, khó khăn, vướng mắc, các đại biểu cũng đã đề xuất, hiến kế cho Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương và các cơ quan liên quan chỉ đạo tháo gỡ để thúc đẩy tiến độ thực hiện các dự án hạ tầng giao thông kết nối. PGS.TS Trần Hoàng Ngân, Viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển cho rằng, cần nghiên cứu và nhanh chóng thành lập quỹ đầu tư phát triển hạ tầng cho toàn vùng, chú trọng đầu tư hạ tầng giao thông kết nối. Bên cạnh đó, cần xem xét tăng tỷ lệ điều tiết ngân sách để lại cho địa phương; tăng phân bổ đầu tư cho địa phương từ nguồn ngân sách phải nộp về Trung ương đối với TP.Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, BR-VT.

TS. Trương Văn Phước, thành viên Tổ tư vấn của Thủ tướng Chính phủ cũng nêu vấn đề: “Để giải quyết hạ việc đầu tư hạ tầng giao thông vùng Đông Nam bộ phải trả lời 3 câu hỏi lớn: “Tiền đâu? Đất đâu và ý chí đâu?”. Từ đó, TS. Trương Văn Phước đề xuất cần thành lập một quỹ đầu tư liên vùng, trong đó một lãnh đạo các tỉnh, thành trong vùng là mỗi thành viên trong hội đồng quản trị để cùng xem xét những dự án quan trọng có tính chất kết nối liên vùng. “Trong điều kiện ngân sách đầu tư công có hạn, việc đầu tư hạ tầng giao thông nên theo hình thức đối tác công tư. Tuy nhiên, hình thức đầu tư này hiện cũng gặp nhiều vướng mắc, chưa có sự thống nhất”, TS. Phước đề nghị thêm.

Ông Nguyễn Hồng Sâm, Quyền Tổng Giám đốc Cổng thông tin điện tử Chính phủ cũng thông tin, suốt 2 năm qua, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và các Phó Thủ tướng nhiều lần họp trực tuyến, làm việc, đưa ra nhiều quyết sách, dành sự quan tâm đặc biệt để phát triển hạ tầng giao thông các địa phương trong vùng Đông Nam Bộ. Lãnh đạo Chính phủ trực tiếp thị sát thực tế, lắng nghe kiến nghị, giải quyết vướng mắc, đôn đốc việc kết nối hạ tầng giao thông ở dự án sân bay Long Thành, ở đường vành đai 3, vành đai 4 cho đến Cái Mép - Thị Vải, cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu…, cải tạo sân bay Tân Sơn Nhất. Tuy nhiên, nhìn chung vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển, nhất là hạ tầng giao thông vẫn chưa được đầu tư tương xứng, nhiều nơi vẫn tắc đường, kẹt xe, nhiều dự án, nhiều địa phương còn vướng cơ chế, thủ tục, vướng về vốn, giải phóng mặt bằng...

ÔNG PHẠM VIẾT THANH, ỦY VIÊN TRUNG ƯƠNG ĐẢNG, BÍ THƯ TỈNH ỦY Bước kết nối quan trọng nhằm phát huy thế mạnh của vùng Đông Nam Bộ   Đông Nam Bộ đã và đang giữ vai trò quyết định đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của cả nước. Nhưng vùng Đông Nam Bộ đang đối mặt với một hạ tầng quá tải, tắc nghẽn, thiếu đầu tư đúng mức, thiếu sự kết nối mang tính đồng bộ và bền vững. Đây là nguyên nhân làm chậm tốc độ tăng trưởng kinh tế trong vùng. Hội nghị lần này là bước kết nối quan trọng cho 7 tỉnh, thành phố vùng Đông Nam Bộ trao đổi, thảo luận về các dự án hạ tầng giao thông quy mô lớn, có tính chất liên kết vùng. Từ đó, đề xuất, hiến kế cho Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương và các cơ quan liên quan chỉ đạo tháo gỡ để phát huy thế mạnh của vùng, tạo động lực cho quá trình phát triển của vùng Nam Bộ và góp phần nâng cao hiệu quả sức cạnh tranh nền kinh tế của cả nước.

Nói về cơ chế chính sách để thúc đẩy hạ tầng giao thông khu vực này phát triển, TS. Nguyễn Đức Kiên, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, Tổ trưởng Tổ Tư vấn Kinh tế của Thủ tướng Chính phủ cho rằng, về cơ chế chính sách, có thể thấy tốc độ triển khai các dự án hạ tầng của khu vực phía Bắc triển khai tốt hơn phía Nam. Hiện nay khu vực Đông Nam Bộ mới đạt khoảng 25% so với quy hoạch cao tốc. Nguyên nhân là phía Nam thiếu sự chỉ đạo thống nhất trong thực hiện quy hoạch đã được phê duyệt. Bên cạnh đó, cơ chế chỉ huy hiện nay rõ ràng, các chương trình hành động của các tỉnh khu vực Đông Nam Bộ không kết nối được với nhau, tính kết nối tương đối yếu. Thủ tướng Chính phủ đã phát hiện ra tính kết nối vùng tương đối lỏng lẻo vì thế trong vòng 1 năm trở lại đây, Thủ tướng đã 3 lần đi vào Đông Nam Bộ. Do đó, TS. Nguyễn Đức Kiên cho rằng “các tỉnh cần phối hợp với nhau để chọn làm cái gì”.

Bài, ảnh: PHAN HÀ - TRÀ NGÂN