Sử dụng Botulinum để làm đẹp và chữa bệnh

Botulinum toxin là chất đã được ứng dụng rộng rãi trong y khoa, thẩm mỹ trên khắp thế giới từ những năm 90 của thế kỷ trước. Trước tình trạng liên tiếp có trường hợp ngộ độc Botulinum do ăn patê Minh Chay, nhiều người hoang mang, liệu chất này có an toàn khi sử dụng trong thẩm mỹ, điều trị bệnh?

Bác sĩ đang đánh giá tình trạng da cho người bệnh tại Bệnh viện Da liễu TP.HCM.

Tính đến giữa tháng 9/2020, cả nước đã có 10 trường hợp nhập viện điều trị vì ngộ độc Botulinum toxin khi ăn patê Minh Chay, trong đó có một nạn nhân ngụ tại Vũng Tàu, hiện đang điều trị tại Bệnh viện Chợ Rẫy TP.HCM.

Các nhà nghiên cứu tại Harvard (Mỹ) nhận xét: “Botulinum toxin là chất độc hại nhất mà con người biết đến, và chúng cũng là chất độc hữu ích nhất được sử dụng trong y học hiện nay”. Chất này được xem là thần dược trong điều trị giảm nhăn, làm thon gọn hàm, mang lại gương mặt thanh thoát tươi trẻ. Chúng còn được ứng dụng trong điều trị chứng đau nửa đầu, trầm cảm, co giật mắt, bàng quang tăng hoạt…

ThS. BS Trần Nguyên Ánh Tú – Phó trưởng khoa Thẩm mỹ da - Bệnh viện Da liễu TP. HCM, thực hiện thủ thuật tiêm botulinum toxin cho người bệnh.

ỨNG DỤNG RỘNG RÃI TRONG ĐIỀU TRỊ BỆNH

Botulinum toxin là độc tố sinh ra do vi khuẩn Clostridium botulinum phát triển trong môi trường kỵ khí tuyệt đối. Ðộc tố này ngăn chặn luồng thần kinh đến cơ, do đó làm liệt vận động cơ. Tác dụng làm liệt cơ này sẽ rất nguy hiểm nếu nạn nhân hấp thu một lượng lớn độc tố vì có thể gây liệt các cơ hô hấp khiến người bệnh tử vong. Tuy nhiên, đặc tính này của độc tố đã được áp dụng một cách thông minh để điều trị cho các trường hợp bị co cơ ngoài ý muốn. Để trở thành thuốc điều trị, Botulinum toxin phải được phân lập, tinh chế và cố định với quy trình rất nghiêm ngặt. Hơn 30 năm qua, Botulinum toxin được ứng dụng trong y học, thẩm mỹ để làm đẹp và giúp điều trị một số bệnh lý về mắt, nội thần kinh, niệu khoa, da liễu, y học nói chung. Chẳng hạn, ứng dụng để điều trị các bệnh lý như:

Bệnh co quắp mi mắt vô căn lành tính: Khiến mắt nhắm kín không kiểm soát được. Tình trạng này khiến người bệnh bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và sinh hoạt, làm việc.

Lác mắt: Do mất cân bằng các cơ vận nhãn để giữ mắt ở tư thế nhìn thẳng.

Bệnh co cứng cơ: Một số bệnh thần kinh như liệt não có thể làm cho các cơ chi bị co cứng, vì vậy có thể tiêm Botulinum toxin để giãn cơ cho người bệnh.

Đau nửa đầu mạn tính: Botulinum toxin có thể giúp giảm triệu chứng đau và tần suất xuất hiện các cơn đau.

Bàng quang tăng hoạt: Đây là một ứng dụng rất có giá trị trong điều trị bệnh lý đường tiết niệu. Botulinum toxin được tiêm vào bàng quang, làm dịu các dây thần kinh thường kích thích quá mức cơ bàng quang khiến người bệnh có cảm giác phải đi tiểu gấp. Nhờ vậy làm giảm tình trạng tiểu nhiều lần. Người bệnh không còn mất ngủ, thức giấc nửa đêm nhiều lần để đi tiểu. Tác dụng này có thể kéo dài trong vòng 1 năm từ sau khi tiêm thuốc.

THẦN DƯỢC AN TOÀN TRONG LĨNH VỰC THẨM MỸ

Chia sẻ về tác dụng của Botulinum toxin trong lĩnh vực thẩm mỹ, ThS.BS Trần Nguyên Ánh Tú - Phó trưởng khoa Thẩm mỹ da - Bệnh viện Da liễu TP.HCM cho biết: từ năm 2002, Botulinum toxin được cấp phép chính thức sử dụng trong xóa nếp nhăn vùng mặt. Kể từ đó, tiêm Botulinum toxin trở thành kỹ thuật được ưa chuộng và sử dụng nhiều nhất trong ngành thẩm mỹ trên thế giới nhờ tính an toàn, hiệu quả, dễ thực hiện và chi phí hợp lý. Tại Việt Nam, Botulinum toxin cũng được Bộ Y tế cho phép sử dụng trong thẩm mỹ và một số chuyên ngành khác từ nhiều năm qua.

Chất này rất có hiệu quả trong thẩm mỹ vùng mặt như làm giảm nếp nhăn giữa 2 cung mày, nếp nhăn đuôi mắt, nếp nhăn vùng trán, điều trị tình trạng tăng tiết mồ hôi, trẻ hóa làn da, làm thon gọn khuôn mặt… Các tai biến do sử dụng chất này trong thẩm mỹ có thể xảy ra khi sử dụng nhưng thường mang tính tạm thời, sẽ phục hồi sau vài tuần đến vài tháng. Nguyên nhân tai biến chủ yếu do người thực hiện chưa được huấn luyện bài bản, không nắm vững cấu trúc giải phẫu vùng mặt.

ThS.BS Trần Nguyên Ánh Tú cũng giải thích thêm về tính an toàn của chất này khi ứng dụng trong thẩm mỹ: Botulinum là độc chất, và nếu ăn phải thực phẩm nhiễm độc tố này thì chỉ với hàm lượng 0,004μg/kg cân nặng là có thể gây ngộ độc, dẫn đến tử vong. Tuy nhiên, kỹ thuật tiêm độc tố Botulinum trong thẩm mỹ lại rất an toàn. Nguyên do là vì khác với tác hại khi tiếp xúc độc tố Botulinum với lượng lớn qua đường tiêu hóa gây ngộ độc toàn thân, các chỉ định trong thẩm mỹ sử dụng đường tiêm tại chỗ với liều lượng rất thấp, do đó hầu như chỉ tác động đến lớp cơ và các tuyến tại chỗ, không ảnh hưởng toàn thân. Hơn nữa, khoảng an toàn của Botulinum sử dụng trong thẩm mỹ khá cao, liều tiêm thường không vượt quá 1/30 liều gây ngộ độc. Vì vậy việc sử dụng Botulinum trong thẩm mỹ là an toàn.

HIỆU QUẢ LÀM ĐẸP PHỤ THUỘC VÀO TAY NGHỀ CỦA BÁC SĨ

Kết quả đạt được khi tiêm Botulinum toxin phụ thuộc vào tay nghề, kinh nghiệm, và cảm nhận thẩm mỹ của bác sĩ để mang lại hiệu quả gương mặt tươi trẻ, tự nhiên, không bị đơ cứng cho khách. Các tai biến có thể xảy ra do Botulinum trong thẩm mỹ chủ yếu liên quan đến việc thực hiện kỹ thuật không chuẩn xác, người thực hiện chưa có nhiều kinh nghiệm, chưa được đào tạo bài bản, không nắm vững cấu trúc giải phẫu vùng mặt, chưa hiểu rõ mối liên hệ tương tác giữa các cơ vùng cần điều trị…

Botulinum toxin chỉ có tác dụng tạm thời (thường kéo dài khoảng 6-8 tháng kể từ khi tiêm) có những trường hợp có thể kéo dài hiệu quả đến hơn 1 năm tùy thuộc vào từng người. Để duy trì hiệu quả điều trị bệnh cũng như hiệu quả thẩm mỹ, người bệnh sẽ được tiếp tục tiêm liều tiếp theo.

TRẦN NHUNG