Chủ động tiến công tiêu diệt địch trên Tỉnh lộ 23

Tỉnh lộ 23 (nay là Quốc lộ 55) khởi đầu tại TP. Bà Rịa, qua các huyện Long Điền, Đất Đỏ, Xuyên Mộc đi Bình Thuận, Lâm Đồng. Cuối năm 1953, lực lượng vũ trang kháng chiến tỉnh Bà Rịa - Chợ Lớn đã phục kích ngay trên địa bàn địch kiểm soát, phá tan kế hoạch càn quét lấn chiếm lộ 23 của quân Pháp.

Quốc lộ 55, trước kia là lộ 23, chạy qua địa phận huyện Đất Đỏ.

Cuối năm 1953, quân Pháp huy động lực lượng tiến công càn quét căn cứ Khu Tây (khu vực lộ 15), lấn chiếm lộ 23, uy hiếp căn cứ Khu Đông (khu vực phía đông Bà Rịa). Chúng đưa lực lượng biệt kích luồn sâu vào căn cứ kháng chiến đe dọa, lôi kéo đồng bào về vùng địch chiếm đóng. Để ngăn chặn ý đồ càn quét, mở rộng vùng chiếm đóng của giặc, Tỉnh ủy Bà Rịa - Chợ Lớn đã chuyển các cơ quan Dân - Chính - Đảng từ căn cứ Khu Tây về căn cứ Khu Đông, giao nhiệm vụ cho lực lượng vũ trang tỉnh chủ động tiến công tiêu diệt địch, không để chúng lấn chiếm lộ 23.

Thực hiện sự chỉ đạo của Tỉnh ủy, Tỉnh đội Bà Rịa - Chợ Lớn và Ban chỉ huy Tiểu đoàn 300 chủ trương sử dụng toàn bộ lực lượng của Tiểu đoàn phối hợp với một bộ phận của Tiểu đoàn 320 và lực lượng vũ trang Long Điền, Đất Đỏ, tổ chức cơ động kết hợp phục kích tiến công tiêu diệt địch trên lộ 23, tuyến giao thông quan trọng đi qua căn cứ kháng chiến Khu Đông và Xuyên - Phước - Cơ của tỉnh.

Sau trận phục kích tiêu diệt giặc Pháp trên lộ 2, Tiểu đoàn 300 đã đúc kết được nhiều kinh nghiệm đánh địch trên các tuyến giao thông. Tiểu đoàn trưởng Trần Sơn Tiêu quyết định bố trí trận địa phục kích ở khu vực đồng Bà Lá, xã Láng Dài, nằm cạnh lộ 23. Vị trí này thuộc địa phận kiểm soát của quân Pháp ở Chi khu Đất Đỏ nên địch sẽ chủ quan, quân ta tạo được thế bất ngờ, yếu tố quan trọng nhất của trận đánh.

Sáng 23/11/1953, một đại đội quân Pháp ở Chi khu Đất Đỏ tiến theo lộ 23 đến khu vực cánh đồng Bà Lá thì lọt vào ổ phục kích của quân ta. Chờ cho chiếc xe Jeep đi đầu chở tên trung úy Fardel, đại đội trưởng kiêm Chỉ huy phó Chi khu Đất Đỏ đến thật gần, Tiểu đội phó Nguyễn Văn Hay phụ trách súng trung liên mới nổ súng. Khẩu trung liên của Nguyễn Văn Hay bắn xối xả áp đảo quân địch, hỗ trợ cho các mũi tiến công của quân ta dũng mãnh xung phong.

Bị đánh bất ngờ, quân Pháp tháo chạy hỗn loạn, phải một lúc sau mới tập hợp được lực lượng tổ chức phản kích. Quân địch tập trung hỏa lực bắn vào khẩu trung liên của ta, Tiểu đội phó Nguyễn Văn Hay anh dũng hy sinh, nhưng các chiến sĩ lực lượng vũ trang kháng chiến đã kịp xông lên tiêu diệt hỏa lực địch, tiến công chia cắt đội hình phản kích của quân Pháp, truy kích tiêu diệt những tên ngoan cố chống trả.

Sau gần 1 giờ chiến đấu, lực lượng vũ trang kháng chiến tỉnh Bà Rịa - Chợ Lớn đã loại khỏi vòng chiến đấu 17 tên giặc, bắt sống viên trung úy chỉ huy Fardel và tên cai Thổ khét tiếng ác ôn, thu toàn bộ vũ khí, trang bị quân sự của địch.

Biết quân Pháp sẽ đến cứu viện, bộ đội ta nhanh chóng rút về Gò Sầm, cách đó khoảng 1.500m, chuẩn bị tổ chức đánh quân ứng cứu. Khoảng vài giờ sau, tổ trinh sát của quân ta phát hiện một đại đội địch từ Chi khu Đất Đỏ hành quân theo lộ 23 đi về phía trận địa ta. Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 300 Trần Sơn Tiêu chỉ huy trận đánh, chia lực lượng thành nhiều mũi, bố trí phục kích ở nhiều hướng khác nhau.

Quân địch vẫn chủ quan, nghênh ngang đi theo hàng dọc lọt vào trận địa phục kích của ta. Các mũi phục kích của lực lượng ta đồng loạt nổ súng, dũng mãnh xung phong tiến công chia cắt đội hình địch, tiêu diệt từng tốp, làm chủ trận địa. Tiểu đoàn ứng chiến Bà Rịa của địch mang phiên hiệu 65BNV bị đánh thiệt hại nặng. Ngay buổi chiều hôm đó quân địch phải rút lui về Chi khu Đất Đỏ, bỏ lại 47 xác chết cùng nhiều vũ khí trang bị.

Những trận phục kích tiến công quân Pháp trên lộ 23 của Tiểu đoàn 300 và lực lượng vũ trang kháng chiến Long Điền, Đất Đỏ đã loại khỏi vòng chiến đấu hơn một đại đội quân địch ở Chi khu Đất Đỏ, làm tan rã hoàn toàn tiểu đoàn số 65 ngụy binh ở Chi khu Bà Rịa. Kế hoạch lấn chiếm lộ 23, uy hiếp căn cứ kháng chiến Xuyên - Phước - Cơ của quân Pháp bị thất bại. Lực lượng kháng chiến giành quyền làm chủ khu vực giáp ranh trên lộ 23 từ Cầu Trọng (Xuyên Mộc) đến Đất Đỏ. Vành đai trắng giặc Pháp thiết lập từ Đất Đỏ đến Phước Hải bị phá bung. Vùng căn cứ kháng chiến của tỉnh và vùng du kích không ngừng mở rộng.

TRẦN BÌNH

Tài liệu tham khảo:
Lịch sử Đảng bộ tỉnh BR-VT; Lịch sử Đảng bộ Quân sự tỉnh BR-VT; Lịch sử Đảng bộ huyện Long Điền.