Đến Côn Đảo, ngoài việc tham quan, du lịch - nghỉ dưỡng, du khách còn thích thú khi được thưởng thức những món ăn ngon tại đảo. Một trong những món ăn đặc sản đó phải kể đến mắm hàu. Mắm hàu được làm từ những con hàu tươi ngon quanh các bãi đá trên những hòn đảo nhỏ quanh quần đảo Côn Lôn.
 |
| Du khách chọn mua mắm hàu tại chợ Côn Đảo. |
Nhắc đến hàu, nhiều người liên tưởng đến các món ăn quen thuộc, dân dã như, hàu nướng mỡ hành, cháo hàu, hàu chấm mù tạt, hàu hấp sả… và cả những món ăn có phần cao sang như hàu sữa phủ phô mai đốt lò, mì Ý sốt hàu… Nhưng với người dân Côn Đảo, mắm hàu là thứ nước chấm bình dân không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày, đôi khi trở thành món ăn chính trong những ngày biển động. Còn với du khách, khi ra thăm đảo, lúc về đất liền thường mang theo những chai mắm hàu để làm quà cho người thân…
Theo lời kể của người dân Côn Đảo, hàu xuất hiện nhiều quanh các bờ đá đảo nhỏ Côn Lôn. Hàng ngày, tùy theo con nước, khi thủy triều xuống, người dân thường đi ghe ra các hòn đảo: Tre Lớn, Tre Nhỏ, Tài Anh, Tài Em, Bảy Cạnh… gõ hàu. Với những đồ nghề cầm tay như: chiếc búa mỏ nhọn, chiếc nhíp gắp và một cái thùng đựng, người tìm hàu dùng búa gõ nhẹ vào miệng con hàu sữa nhỏ bằng ngón tay cái, sau đó lật nhẹ lớp vỏ, lấy nhíp gắp miếng thịt hàu bên trong bỏ vào thùng. Nghe đơn giản nhưng cũng đòi hỏi phải quen tay, nếu gõ trật hoặc gõ quá mạnh tay thịt hàu dễ bị nát bung.
Chị Thanh Thủy, chủ cơ sở mắm hàu Côn Đảo cho biết, làm mắm hàu khá đơn giản, sau khi tách vỏ, chọn lựa những con hàu không quá to, rửa sạch, để ráo nước, trộn đều với muối sống, ớt bột, ớt trái, rượu, riềng… với tỷ lệ hợp lý rồi đóng chai mang ủ. Khoảng 20 ngày sau, mắm đổi màu đỏ tươi, thịt hàu nổi lên phần trên là có thể ăn được. Tuy nhiên thời gian ủ càng lâu thì mắm càng ngấm, dậy mùi thơm nồng và ăn càng ngon.
Đơn giản là thế, nhưng theo chị Thuỷ để làm được thứ nước chấm bình dân, mang vị chua cay ngọt mặn này, người làm phải có “tay”, trộn gia vị sao cho vừa đủ để có thể giữ vị ngọt đậm đà nguyên bản của con hàu. “Nguyên liệu làm mắm phải là hàu tự nhiên. Để có được loại hàu này khá vất vả nên khi bắt được hàu, người dân thường bán cho khách để kiếm thêm thu nhập chứ ít làm mắm vì phải mất thêm khá nhiều công đoạn. Nhưng vì muốn món ăn này không chỉ để người dân Côn Đảo dùng được mà du khách cũng có thể mang về làm quà nên chúng tôi làm mắm rồi đóng thành chai”, chị Thủy chia sẻ.
Để thưởng thức mắm hàu, người dùng chỉ cần lấy đũa vớt phần xác mắm phía trên, rồi cho thêm nước mắm ở phần đáy chai ra chén. Sau đó, tùy khẩu vị mỗi người mà nêm vào chén mắm thêm một ít tỏi ớt, chanh, đường, bột ngọt để làm tăng thêm vị chua ngọt của mắm. Mắm hàu có nhiều cách ăn như dùng với cơm nóng, chấm với thịt luộc, chấm rau… Nhưng hợp với mắm hàu nhất là bánh tráng cuốn với thịt ba rọi - bún - rau sống… Ngoài hương vị thơm ngon khó cưỡng, mắm hàu Côn Đảo còn đặc biệt giàu giá trị dinh dưỡng. Trong thịt hàu tươi có chứa một lượng lớn protein, kẽm, magie, canxi, glucid và chất béo. Đây đều là những dưỡng chất quan trọng, rất tốt cho sức khỏe của người ăn.
Mặc dù giá bán lẻ khá cao, khoảng 120-150.000 đồng/chai (loại 1 lít) nhưng mắm hàu vẫn không đủ cung cấp cho các cửa hàng bán đồ đặc sản ở Côn Đảo. Du khách khi đến Côn Đảo, có thể ghé các quán ăn dọc bãi biển để thưởng thức mắm hàu và ghé chợ Côn Đảo để mua về làm quà tặng cho người thân, bạn bè.
Bài, ảnh: QUANG VŨ