Độc đáo món ăn ngày Tết của đồng bào dân tộc Châu Ro

Nhắc đến Tết, nhà nào cũng có cành mai vàng rực rỡ trước sân, trẻ em xúng xính trong bộ quần áo mới, hay những bao lì xì mừng tuổi. Đối với đồng bào dân tộc Châu Ro, Tết còn có những hương vị rất thân quen, đó là món bánh kép, cơm lam, thịt nướng xiên, nhâm nhi ché rượu cần bên bếp lửa hồng. Chỉ cần nhắc đến những hương vị đó, khung cảnh ngày Tết đã hiện ra trước mắt.

Bánh kép, cơm lam là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết của đồng bào dân tộc Châu Ro. Trong ảnh: Bà Lý Thị Nhiễn (bên phải), gói bánh kép cúng rẫy cuối năm.

CƠM LAM, THỊT NƯỚNG XIÊN

Châu Ro là một trong những dân tộc bản địa cư trú lâu đời trên vùng đất BR-VT. Hiện trên địa bàn tỉnh, đồng bào dân tộc Châu Ro có hơn 1.600 hộ với khoảng 10.000 nhân khẩu, sinh sống tập trung ở các huyện Châu Đức, Xuyên Mộc và TX.Phú Mỹ. Xuất phát từ phong tục, tập quán nên ẩm thực ngày Tết của người Châu Ro cũng có những nét đặc trưng riêng.

Ðể tìm hiểu về ẩm thực ngày Tết của đồng bào dân tộc Châu Ro, chúng tôi đến xã Bàu Chinh (huyện Châu Đức) - nơi có đông người Châu Ro sinh sống từ lâu đời. Bà Lý Thị Nhiễn, năm nay đã 80 tuổi, hồi tưởng bao nhiêu cái Tết đã qua trong cuộc đời mình rồi khẳng định chắc chắn với chúng tôi: “Các món ăn truyền thống ngày Tết của ông cha cơ bản vẫn được gìn giữ và thực hiện cho đến ngày nay. Hầu hết con cháu người Châu Ro ai cũng biết làm những món ăn cơ bản ấy. Trong mâm cỗ cúng Tổ tiên ngày Tết, không thể thiếu cơm lam, thịt nướng, bánh dày, bánh kép… Các món ăn truyền thống tượng trưng cho cuộc sống thường ngày của người Châu Ro, sự hài hòa của đất trời, rừng núi và thể hiện sự hiếu thảo của con cháu đối với ông bà, tổ tiên. Mâm cơm mời khách cũng tương tự như vậy và không quên nhâm nhi ché rượu cần, hay ly rượu gạo thơm lừng cùng que thịt nướng xiên, gà nấu canh bồi…”. Ðó là các món ăn truyền thống, đặc trưng không thể thiếu của mỗi gia đình người dân tộc Châu Ro trong dịp Tết đến, Xuân về và các dịp lễ lớn của đồng bào trong năm. 

Con cháu quây quần bên bếp lửa, cùng thưởng thức món cơm lam, thịt nướng xiên, gà nấu canh bồi, nhâm nhi ché rượu cần… là nét văn hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc Châu Ro trong dịp Tết đến, Xuân về. Ảnh: ĐINH HÙNG

Theo người dân tộc Châu Ro, trong các món ăn đãi khách quý, không thể thiếu món cơm lam, thịt nướng xiên trên bếp than củi. Sau khi làm xong các món, lá chuối là thứ không thể thiếu để bày các món ăn, thịt heo nướng xiên vừa chín tới được bày ra trên nền lá chuối bốc hơi ngùn ngụt, thơm ngát và nhâm nhi ché rượu cần để tăng thêm hương vị đậm đà.

Người Châu Ro có nhiều lễ, Tết trong năm. Riêng trong tháng Chạp, sau khi thu hoạch vụ mùa, các gia đình đồng bào Châu Ro đều tổ chức nghi lễ cúng tạ ơn thần linh đã cho một mùa bội thu và cầu xin mưa thuận gió hòa để mùa vụ năm sau nhà nhà được no đủ.

BÊN BẾP LỬA HỒNG

Từ xa xưa, đời sống người đồng bào dân tộc Châu Ro đã gắn liền với ruộng rẫy, núi rừng nên lửa gắn chặt với đời sống văn hóa tinh thần và đời sống thường ngày trong mỗi gia đình và trong các lễ hội.

Theo ông Đào Văn Phước, Phó Hiệu trưởng Trường Phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh, lửa đóng một vai trò quan trọng trong các lễ hội của đồng bào và trong mọi gia đình như: Lễ mừng thọ, cúng lúa mới, nhà mới, cúng rẫy… họ đem rượu cần mang ra, lửa nổi lên, nhảy múa bên bếp lửa bập bùng. Thần lửa cháy sáng đem đến niềm tin được mùa no đủ, gia đình an vui sung túc, con trai, con gái khỏe đôi vai, dẻo đôi chân. 

“Những ngày Tết đến, Xuân về, không gì ấm áp hơn cảnh cả gia đình quần tụ bên bếp lửa bập bùng, nghe già làng kể chuyện xưa, sử thi, con cháu ngồi xung quanh, lắng nghe từng câu chuyện. Cũng có những ngày hội, cả dân làng cùng tập trung, người già ngồi với nhau, cùng ôn lại kỷ niệm xưa. Đám thanh niên vừa ca hát, nhảy múa, gõ chiêng… Đây cũng là dịp để trai gái ngỏ lời, bày tỏ lòng mình. Ngày nay, văn hóa Châu Ro cũng có nhiều đổi thay đáng kể, nhưng với bếp lửa vẫn giữ ý nghĩa linh thiêng và những tập tục chung quanh bếp lửa của đồng bào Châu Ro vẫn giữ nguyên vẹn”, ông Phước chia sẻ. 

Dù cuộc sống có bận rộn, tất bật thì trong mấy ngày Tết, những người con Châu Ro xa xứ cũng phải cố gắng trở về quê hương, mong muốn thưởng thức một bữa ăn gia đình và chắc chắn hình ảnh đại gia đình quây quần bên bếp lửa hồng hay mâm cơm ngày Tết với không gian ấm cúng sẽ còn mãi theo thời gian.

Bài, ảnh: ĐINH HÙNG