Đến Nhà Lớn vào ngày 21 tháng Chạp hàng năm, du khách sẽ bắt gặp hình ảnh những ông đồ mặc áo đen, đầu đội khăn vấn, ngồi trên chiếu, tay miệt mài viết liễn. Mỗi năm có 3 kỳ viết và dán liễn, đó là lễ Vía Ông, lễ Trùng Cửu và Tết Nguyên đán.
 |
| Ông đồ viết liễn ở Nhà Lớn. Ảnh: DIỄM QUỲNH |
Theo lời của dì Ba Kiềm thì tục viết liễn có từ trăm năm nay kể từ khi ông Nhà Lớn mở đất Long Sơn. Ông Trần là người thông thạo nghề nông, có tài tổ chức, tập hợp quần chúng, giàu lòng nhân ái, sống cương trực và có bản lĩnh. Bản thân cuộc sống của ông là tấm gương cho những người theo ông lập nghiệp noi theo. Chính vì vậy mà những điều ông truyền dạy (về đạo làm người, về nếp sống sinh hoạt...) có giá trị sâu sắc, đi vào cuộc sống của dân chúng, được họ tự giác thực hiện, lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác như một nét đẹp, một chuẩn mực cuộc sống. Sau khi Ông Trần mất đi, con cháu và tín đồ vẫn duy trì tập quán cũ, trong đó có tục viết liễn đón xuân… Đây cũng là nơi hiếm hoi còn lưu giữ được phong tục viết liễn đón xuân tại BR-VT. Trong hệ thống câu đối liễn ngày Tết ở Nhà Lớn thường là có nội dung giáo dục, phát huy truyền thống tốt đẹp của tổ tiên về Nhân - Nghĩa - Lễ - Trí – Tín ở đời, trong đó có nhiều câu dạy con cháu cách đối nhân xử thế, giữ gìn điều nhẫn hòa…
Dẫn chúng tôi đi tham quan, cụ Lê Văn Mai, 73 tuổi, hậu duệ đời thứ 4 của Ông Trần cho biết: Trải qua 7 đời, Nhà Lớn vẫn giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống viết liễn và dán liễn. Những câu liễn được dán ở khắp mọi nơi. Mỗi khu vực như cửa ra vào, đền thờ, phố, chợ… có những loại liễn khác nhau và nội dung khác nhau. Trong nhà hậu ở Nhà Lớn có dán câu: Thiên tăng tuế nguyệt nhơn tăng thọ/ Xuân mãn càn khôn phước mãn đường (Trời thêm tuổi, người thêm sống lâu/ Mùa xuân đến phước lộc đầy nhà). Trong khu vực chính ở Nhà Lớn có câu Thiên hữu tứ thời xuân tại thủ/ Nhơn sanh bá hạnh hiếu duy tiên (Trời đất có bốn mùa thì mùa xuân là mùa đầu tiên/Con người có bốn đức hạnh thì chữ hiếu phải lấy làm đầu) hay Tứ thời hòa khí xuân thường tại/Nhất thất an cư khánh hữu dư (Bốn mùa không khí bình hòa nhưng mùa xuân là mùa mát mẻ nhất/ Xuân đến chúc cho nhà nhà bình an, khỏe mạnh, may mắn)... Còn đối với liễn dán ngoài chợ, hình thức và nội dung cũng phải phụ thuộc vào từng mặt hàng buôn bán để viết. Liễn dán ngoài chợ, hình thức và nội dung cũng phải phụ thuộc vào từng mặt hàng buôn bán để viết. Chẳng hạn, ở cổng chợ thường dán câu “Đông - Tây - Nam - Bắc tài nguyên tựu/ Xuân - Hạ - Thu - Đông lợi đường thông” (Đông - Tây - Nam - Bắc ai có cái gì cũng mang đến tụ họp/Xuân - Hạ - Thu - Đông mọi đường đi đều thuận lợi); hàng bán trà thì có câu “Nhất bôi tiên động cao nhân thưởng/ Sở ẩm năng giao dật sĩ hiền” (Trao một chén trà cho người thưởng thức ở trong động/Việc ăn uống rất vui say đối với kẻ hiền sĩ)…
Cũng theo lời kể của cụ Lê Văn Mai, ngày viết liễn và dán liễn được chọn cố định: Lễ Vía Ông viết liễn ngày 12, dán liễn ngày 13; Lễ Trùng Cửu viết liễn ngày 2, dán liễn ngày 5; Tết Nguyên đán viết liễn ngày 21, dán liễn ngày 22 tháng Chạp. Cứ đến ngày này là những người biết chữ Hán như cụ Lê Văn Mai lại mặc áo the đen, đầu đội khăn vấn vào Nhà Lớn viết liễn. Trước khi ngồi vào chiếu trải giữa nhà hậu để mài mực Tàu, rọc giấy đỏ, chắp bút lông, mọi người trang trọng xếp hàng lên điện thờ thắp nhang kỉnh Ông. Mỗi dịp Tết về, Nhà Lớn tổ chức viết và dán gần 200 tờ liễn vuông, hơn 60 tờ ngang, khoảng 300 đôi liễn dài… Hàng trăm năm đã trôi qua, những người theo đạo Ông Trần vẫn giữ được nét văn hóa cổ xưa, giản dị, mộc mạc. Có lẽ, cũng không ở đâu, nét đặc trưng của đời sống tâm linh đậm chất Nam Bộ lại hiện hữu, rõ ràng như ở Long Sơn, trong cộng đồng Nhà Lớn.
SONG THẢO