Nhà thơ của "Em ơi, Hà Nội phố" đã ra đi

Rạng sáng 17/7, nhà thơ Phan Vũ (ảnh), tác giả của “Em ơi, Hà Nội phố” đã qua đời. Vậy là ông đã về với những hoài niệm lung linh, xưa cũ nhưng chưa bao giờ phai tàn mà từ hàng chục năm trước, ông đã yêu thương gửi gắm trong thơ cho đến những năm cuối đời vẫn mong một lần về lại.

Nhà thơ Phan Vũ sinh năm 1926. Năm 20 tuổi, ông đi bộ đội. Trong chiến tranh, ông viết kịch, làm thơ, là tác giả của nhiều tác phẩm được công chúng ái mộ, như kịch Lửa cháy lên rồi (giải nhì Hội Văn nghệ Việt Nam, 1955), kịch bản phim Dòng sông âm vang. Ông còn là đạo diễn của nhiều bộ phim. Nhưng, với bài thơ “Em ơi, Hà Nội phố”, do Phú Quang phổ nhạc, tên tuổi ông trở nên nổi tiếng: Người nghệ sĩ lang thang hoài trên phố/Bỗng thấy mình chẳng nhớ nổi một con đường (Em ơi, Hà Nội phố). 

“Em ơi, Hà Nội phố” của Phan Vũ được xem là một trong những bài thơ hay nhất về Hà Nội. Tác phẩm có cảm xúc đặc biệt đau thương, yêu dấu sâu sắc khi ông viết trong tiếng bom đạn mùa Đông lịch sử năm 1972. Hẳn phải có con mắt lành nghề của cả họa sĩ, đạo diễn, thi nhân, ông mới có thể vẽ nên một bức tranh thơ, với những đoạn cảm xúc gợi mở chân thực như những thước phim quay chậm: Em ơi Hà Nội phố…/Ta còn em, mùi hoàng lan, ta còn em, mùi hoa sữa...

Nhưng thơ Phan Vũ không chỉ có “Em ơi, Hà Nội phố”, dù đa số độc giả biết đến ông là bài thơ này. Phan Vũ viết thơ tình rất lãng mạn, đầy yêu thương. Có lẽ vì với tình yêu, người đàn ông ấy luôn cháy hết mình, thủy chung, trọn vẹn. Thi sĩ Phan Vũ có 2 người vợ nổi tiếng: Phi Nga và Diễm Chi. Người vợ đầu của ông - diễn viên Phi Nga nổi tiếng với nhiều vai diễn khi mới ngoài 20… Vì bệnh tim bẩm sinh, bà phải nằm một chỗ sau cơn tai biến khi chưa tới 30 tuổi. Phan Vũ luôn ân cần chăm sóc người vợ đau ốm suốt 20 năm cho tới khi bà mất năm 49 tuổi. Ông viết bài thơ “Đã có lần anh nói thương em” với đề từ “Gửi theo hương hồn Phi Nga” nhiều day dứt: Câu nói buồn hơn tiếng khóc/Nước mắt vẫn là chút trống không/Hòn đá nhỏ lăn vào vô định/Lời chì chiết tội tình/Giữ lại mãi trong anh. 

Sau diễn viên Phi Nga, mối tình với người vợ thứ hai của nhà thơ Phan Vũ cũng khiến giới văn chương và báo chí nể phục. Chị là nhà báo đi phỏng vấn viết bài về ông rồi phải lòng nhà thơ. Họ cưới nhau khi nàng 37, chàng đã 73 nhưng luôn dành những lời ngọt ngào khi nhắc về nhau. Với Diễm Chi, nhà thơ trải lòng mình bằng những câu thơ tình rất đẹp: Thời tiết yêu chợt mưa chợt nắng/Phần riêng em một trận gió cuồng/Lặng lẽ em vào khu rừng cấm/Khai quật nỗi niềm/Bới tìm lõi đá/Nào ngờ tình yêu chỉ là mảnh vá/Ngày ngày đắp đổi cơn đau…

Phan Vũ không bao giờ có ý cho mình là nhà thơ nổi tiếng mà luôn chia sẻ: Giữa thơ và đời không có khoảng cách nào hết. Với tôi, thơ không phải là thứ đi thuyết giảng cho đám đông. Tôi từng ngừng đọc thơ giữa chừng vì thấy xung quanh mình quá ồn ào và thơ vô tình bị xem như thứ trang sức. Và tôi không làm thơ theo kiểu tưởng tượng vịnh lá, tả hoa.... Tôi chỉ viết ra giấy khi có những sự việc ám ảnh day dứt hay chấn động đời mình. 

Vì vậy mà thơ của Phan Vũ không nhiều, nhưng đọng lại một vệt sáng lung linh, ấm áp và ấn tượng trong độc giả yêu thơ.

KHÔI NGUYÊN THẢO