Một cách hiểu mơ hồ về chính sách
Một số cửa hàng nhỏ lẻ từ chối thanh toán điện tử, quay lại việc sử dụng tiền mặt, đang khiến người tiêu dùng không khỏi bất tiện. Dù chưa trở thành phổ biến, nhưng đây là một tín hiệu đáng lưu ý, nhất là trong bối cảnh Chính phủ đã kiên trì suốt gần 2 thập kỷ qua để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt.
Trong suốt quá trình đó, để việc thanh toán không dùng tiền mặt được triển khai nhanh chóng, rộng rãi, theo đúng lộ trình, Chính phủ đã đầu tư lớn về hạ tầng, cơ chế để thay đổi phương thức thanh toán trong dân cư. Nhiều địa phương, ngành hàng, doanh nghiệp đã vào cuộc, mang đến những thành quả rất dễ nhận biết về sự chuyển đổi trong thói quen thanh toán của người dân. Qua đó mở ra nhiều tiện lợi cho người dân trong mua bán, bảo vệ tài sản cá nhân.
Một báo cáo mới nhất của Ngân hàng Nhà nước cho biết, hết quý 1/2025, giao dịch không dùng tiền mặt ở Việt Nam tăng 44,43% so với cùng kỳ năm trước, số lượng tài khoản Mobile-money cũng đã lên tới gần 10,4 triệu tài khoản, trong đó hơn 72% là ở các vùng nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo.
Những con số này minh chứng cho sự phổ biến ngày càng rộng rãi của các phương thức thanh toán không dùng tiền mặt. Tuy nhiên, thời gian gần đây những rào cản kiểu như “ngại bị theo dõi thuế”, “ngại kê khai doanh thu” đang vô tình tạo ra điểm nghẽn mới về lộ trình này.
Và lý do của những rào cản đó, đến từ đâu?
Sau khi Nghị định 70/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/6/2025, quy định áp dụng hóa đơn điện tử đối với các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên đã gây ra những kiểu tự suy diễn mơ hồ của một số tiểu thương. Họ truyền tai nhau việc không nhận thanh toán bằng chuyển khoản thì có thể né được thống kê doanh thu, né đóng thuế. Tuy nhiên, đây là một hiểu lầm nghiêm trọng.
Mới đây ngành thuế đã tổ chức hội nghị đối thoại với các hộ kinh doanh trên toàn quốc. Tại hội nghị này, ngành thuế cam kết hỗ trợ hộ kinh doanh triển khai hóa đơn điện tử, đồng thời giải thích vận động các hộ kinh doanh tuân thủ theo đúng quy định của ngành. Ngành thuế cũng khẳng định, việc từ chối nhận chuyển khoản hoặc che giấu nội dung giao dịch không làm giảm nghĩa vụ thuế mà còn có thể bị truy thu, xử phạt, thậm chí xử lý hình sự nếu xác định là hành vi gian lận thuế. Cơ quan thuế đã có đầy đủ cơ sở dữ liệu từ ngân hàng, cơ quan chức năng, đơn vị vận chuyển và các sàn thương mại điện tử để giám sát, xác minh doanh thu thật sự của người kinh doanh, kể cả các giao dịch COD (thanh toán khi nhận hàng).
Rõ ràng, những thông tin phiến diện về chính sách mới và lan truyền theo kiểu suy diễn đang gây ra gây bất tiện cho người dân, làm chậm quá trình thực thi các mục tiêu quốc gia về thanh toán không tiền mặt.
Do đó, cùng với ngành thuế, rất cần sự vào cuộc của ngành chức năng liên quan, đó là chủ động rà soát thông tin trên các nền tảng mạng xã hội, xử lý nghiêm các hành vi phát tán thông tin sai lệch.
HÀ AN