Để phạt nguội không nguội!
Mới đây, Cục Cảnh sát giao thông (CSGT) đã đề xuất lắp camera “phạt nguội” trên toàn quốc, ứng dụng công nghệ vào xử phạt vi phạm thay vì lập chốt trên đường, xử phạt “thủ công” như hiện nay. Theo đề án, ngoài hệ thống camera hiện có trên một số tuyến cao tốc, Cục CSGT đề xuất lắp đặt 2 loại camera giám sát, an ninh, điều khiển giao thông và camera phát hiện lỗi vi phạm trên toàn quốc, bao phủ các tuyến cao tốc và Quốc lộ trọng điểm. Đáng chú ý là việc xây dựng đồng bộ hệ thống camera từ Bộ Công an tới các địa phương cùng chung một tiêu chuẩn, có thể sử dụng vào nhiều mục đích khác như phát hiện tội phạm, đảm bảo an ninh trật tự… Nếu được Thủ tướng Chính phủ thông qua, hệ thống camera này sẽ bắt đầu triển khai từ năm 2021.
Tại BR-VT, cuối tháng 12/2020, Phòng CSGT, Công an tỉnh cũng đã hoàn tất việc lắp đặt thiết bị giám sát giao thông thông minh bằng camera trên tuyến QL51, từ khu vực Ẹo Ông Từ (TP. Vũng Tàu) đến hết địa bàn TX. Phú Mỹ. Theo kế hoạch, cuối quý I/2021 hệ thống “mắt thần” này sẽ chính thức đi vào hoạt động, toàn bộ hình ảnh sẽ chuyển về trung tâm chỉ huy tại Công an tỉnh, từ đây sẽ chuyển về Trung tâm xử lý đặt tại Phòng CSGT.
Từ nhiều năm nay, QL51 vẫn được coi là tuyến đường “tử thần” bởi nơi này thường xảy ra TNGT chết người, gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Trong bối cảnh Quốc lộ đã xuống cấp nghiêm trọng, lưu lượng phương tiện tham gia giao thông ngày càng gia tăng (khoảng 12 ngàn lượt xe/ngày đêm, những ngày cao điểm, lên đến 48 ngàn lượt xe/ngày đêm) lại thêm ý thức của người tham gia giao thông chưa cao, nên tuyến đường này thường xuyên hỗn loạn bởi tình trạng ùn tắc, kẹt xe hàng giờ. Vậy nên, khi hay tin hệ thống camera phạt nguội được lắp đặt trên đoạn đường này, người dân BR-VT đã hết sức đồng tình bởi đây được coi là một trong những “liều thuốc” điều trị hiệu quả những hành vi cố tình vi phạm Luật Giao thông trên QL51.
Hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ vào xử phạt vi phạm giao thông không có gì phải bàn cãi. Ngay chính lãnh đạo Bộ Công an cũng nhìn nhận, khi ứng dụng công nghệ vào xử phạt vi phạm, CSGT sẽ chỉ xuất hiện trên đường để điều tiết, nhắc nhở người tham gia giao thông, không phải tiếp xúc với người vi phạm, hạn chế việc “tranh cãi” giữa người thực thi nhiệm vụ và người vi phạm. “Cố tật” khó bỏ của những người thiếu ý thức khi tham gia giao thông là dáo dác nhìn trước, trông thấy không có CSGT là sẵn sàng vượt đèn đỏ, đi ngược chiều, phóng nhanh, vượt ẩu… Vì vậy, hệ thống “mắt thần” sẽ có tác dụng nhất định trong việc điều chỉnh ý thức tham gia giao thông ở những nơi không có lực lượng CSGT tuần tra, kiểm soát; Tăng cường phạt nguội, hạn chế xử phạt thủ công sẽ bảo đảm được sự minh bạch, hạn chế những tiêu cực, tham nhũng ngầm và nâng cao được trách nhiệm, danh dự của người CSGT. Nhiều người dân chia sẻ rằng mọi tài xế đều bình đẳng trước canmera, không phân biệt xe biển xanh hay biển trắng; Màu biển xe không phải là “lệnh bài” miễn trừ một khi đã vi phạm Luật Giao thông. Mọi việc trở nên tường minh giữa “thanh thiên bạch nhật” với những hình ảnh vi phạm được thể hiện rõ ràng. Cũng chẳng còn những cuộc gọi cầu cứu cho ai đó bên kia đầu giây; chẳng còn những so bì, tị nạnh kiểu “tại sao ông đi trước vi phạm anh không bắt mà lại bắt tôi?”. Mọi người dân nhiệt liệt ủng hộ phạt nguội là vì thế.
Xử phạt vi phạm giao thông qua camera thay cho “xử phạt thủ công” là phù hợp với thời đại phát triển công nghệ hiện nay. Nhưng phạt nguội thì phải thật nóng. Nghĩa là việc xử phạt phải được triển khai ngay và không bỏ lọt bất cứ trường hợp vi phạm nào. Có một thực tế là rất nhiều trường hợp phạt nguội đã phớt lờ việc nộp phạt nhưng cũng không bị xử lý gì; Việc gửi thông báo vi phạm đến chủ phương tiện thường chậm trễ, kéo dài, trong khi thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính là 1 năm, qua 1 năm thì biên bản đó không còn hiệu lực, người vi phạm không có nghĩa vụ phải đóng phạt nữa. Đó là chưa kể đến những bất cập khác như CSGT phải có nghĩa vụ chứng minh chủ xe là người điều khiển phương tiện tại thời điểm ghi hình thì mới ra quyết định xử phạt chủ xe được, hoặc việc quản lý, xử phạt xe chính chủ, xe không chính chủ cũng chưa rõ ràng. Trong bối cảnh đó, ý kiến của các chuyên gia cần được lắng nghe, ghi nhận: cần sớm sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến phạt nguội để kịp thời khắc phục những bất cập như vừa đề cập. Những trường hợp cố tình không tuân thủ cần bị chế tài nghiêm khắc như cấm đăng kiểm có thời hạn hoặc người vi phạm bị tước bằng lái tạm thời.
NGUYỄN TRIỆU HẢI