Chiến thắng ấn tượng trước Juventus một lần nữa biểu dương thứ bóng đá mang đậm bản sắc của Ajax. Nhưng Ajax 2019 không phải anh em sinh đôi với Ajax huyền thoại của giai đoạn 1966-1973. Đúng hơn, Ajax hiện tại giống như một cậu bé mang khuôn mặt có nhiều nét hao hao người cha nổi tiếng.
 |
| Ajax trở thành đội bóng đầu tiên trong lịch sử lọt vào bán kết Champions League sau khi trải qua 3 vòng sơ loại. |
TINH THẦN KHÔNG SỢ HÃI
Khi có tới 10 cầu thủ Ajax bao vây vòng 16m50 của Juventus, đó không chỉ là lối chơi, là tinh thần tấn công, mà trên hết còn là một di sản. “Tôi lập tức nghĩ đến Ajax của huyền thoại Johan Cruyff”, Bernard Bosquier, cựu danh thủ Marseille nhận xét. Bosquier từng thất bại trước Cruyff khi Marseille gặp Ajax tại Cúp C1 năm 1971. Đó là thời đại của Cruyff và thứ bóng đá bùng nổ được mệnh danh “Totaalvoetbal” (bóng đá tổng lực).
Khái niệm “Totaalvoetbal” được khai sinh bởi Jack Reynols (HLV Ajax giai đoạn 1928-1947), được nâng thành một cuộc cách mạng bởi Rinus Michels, được Johan Cruyff phát triển theo dòng chảy thời đại và chưa bao giờ biến mất ở đội bóng số một Hà Lan. Lối chơi, cách vận hành, sơ đồ chiến thuật có thể điều chỉnh theo năm tháng, nhưng tinh thần không sợ hãi vẫn là sợi chỉ đỏ xuyên suốt.
Giống như con người Hà Lan cởi mở, hào sảng, Totaalvoetbal cho phép các cầu thủ lao lên tấn công đầy khí thế. Daley Blind, trong trận gặp PSV ở vòng 27 giải vô địch Hà Lan, vừa đoạt bóng trong vòng cấm Ajax đã chạy một mạch sang vòng cấm đối phương để đón cơ hội ghi bàn. Trong vòng hơn 10 giây, cựu trung vệ M.U sẵn sàng đóng vai tiền đạo. 40 năm trước, Johan Cruyff cũng thường làm như vậy.
TOTAALVOETBAL ĐÃ TIẾN HÓA
Bóng đá không nằm ngoài dòng chảy của lịch sử. Totaalvoetbal của người Hà Lan cũng vậy. Xem Ajax bùng nổ tại Champions League mùa này, người ta dễ liên tưởng về bóng đá tổng lực của Rinus Michels những năm 1970. Nhưng rõ ràng sau gần nửa thế kỷ, mọi thứ đã thay đổi quá nhiều. Cựu HLV David Endt của Ajax có một nhận xét xác đáng: “Chúng ta không thể nói rằng bóng đá tổng lực đã phục hưng”.
Cần nhắc lại ý niệm cơ bản của Rinus Michels khi thực hiện cuộc cách mạng Totaalvoetbal, đó là “biết cách tạo ra và sử dụng không gian”. Các cầu thủ phải chạy rất nhiều, hoán đổi vị trí liên tục tạo ra một lối chơi linh hoạt khó lường mà bóng đá châu Âu những năm 1970 còn khá xa lạ. Nhưng chính thứ bóng đá đáng tự hào của người Hà Lan đã gục ngã trước lối chơi chặt chẽ, có cấu trúc của người Đức trong trận chung kết World Cup 1974.
Vì thế, Cruyff trên nền tảng Totaalvoetbal đã chọn cách tiếp cận mới, có tổ chức và khoa học hơn. Quan điểm của Cruyff: Một hậu vệ ngay khi có bóng phải tận dụng khoảng trống trước mặt, nhưng sau đó tốt nhất là nên ở phía sau quả bóng, việc tấn công để người khác lo. Khác với Michels, Cruyff tạo ra các tam giác phối hợp ở khắp mặt sân. Mục tiêu là trái bóng phải luân chuyển liên tục nhưng cầu thủ không nhất thiết phải chạy nhiều, trái với Michels gò học trò vào thứ bóng đá phải di chuyển ở cường độ cao.
Barcelona của Cruyff, mà trong đó có Guardiola, đã chơi một thứ bóng đá như vậy. Nó giống như cách bộ ba Tadic - Neres - Ziyech tung hoành tại Champions League mùa này. Họ là tam giác tấn công không có tiền đạo cắm vì ai cũng có quyền băng lên dứt điểm, trong sợi dây liên lạc cực kỳ ăn ý và bổ trợ lẫn nhau. Nhưng nếu nói rằng Ajax hiện tại hoàn toàn giống Barcelona - Cruyff thì cũng không đúng. “Ajax ít có khái niệm kiểm soát bóng hơn người Tây Ban Nha. Chúng tôi cũng mạo hiểm hơn trong lối chơi”, David Endt nhận xét.
Guardiola đã chịu ảnh hưởng nặng nề trong những năm tháng thi đấu dưới quyền Cruyff. Sau này khi dẫn dắt Bayern, ông cũng trở thành nguồn cảm hứng cho Erik Ten Hag lúc đó dẫn dắt đội trẻ Hùm xám. Còn Cruyff vào năm 2011 đã trở lại ngồi ghế Giám đốc Kỹ thuật Ajax trong công cuộc tái thiết gã khổng lồ bóng đá Hà Lan. Từ Rinus Michels tới Cruyff, Guardiola và Ten Hag, từ Ajax tới Barcelona là sợi dây liên hệ chặt chẽ của một triết lý bóng đá khiến họ mê mệt theo đuổi.
Sau nửa thế kỷ, Ajax vẫn còn tinh thần hào sảng của bóng đá tổng lực thời Rinus Michels. Nhưng sự hiện đại, tính khoa học được thắp lên bởi ngọn lửa Cruyff đã trở nên vô cùng hiệu quả dưới bàn tay nhào nặn của Erik Ten Hag.
VIỆT HÀ