Lịch sử ngành du lịch vũ trụ

Ngày 30/4/2001, tỷ phú Mỹ Dennis Tito bước vào Trạm vũ trụ quốc tế (ISS) qua tàu vũ trụ Soyuz của Nga, trở thành khách du lịch vũ trụ đầu tiên trên thế giới.

Tỷ phú Dennis Tito khi trở về Trái Đất vào tháng 5/2001. Ảnh: CNN

Kênh CNN (Mỹ) cho biết tỷ phú Tito, khi đó 60 tuổi, đã mạnh tay chi 20 triệu USD để hiện thực hóa giấc mơ từ khi còn trẻ. Năm 1961, trước thông tin phi hành gia Liên Xô Yuri Gagarin là người đầu tiên vào vũ trụ, anh thanh niên Tito đã đặt ra mục tiêu của cuộc đời.

Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) không hề ủng hộ việc đưa người dân thường lên vũ trụ. Năm 1991, không lâu sau khi Liên Xô tan rã, ông Tito khởi động tiến trình đàm phán với Moskva về việc được lên vũ trụ bằng việc “chi tiền vé”. Ông Tito nhớ lại: “Cuối thập niên 90 của thế kỷ trước, người Nga rất muốn có thêm kinh phí cho chương trình vũ trụ. Do vậy tôi nhận thấy mình có thể tìm đến họ”.

Đến ngày 28/4/2001, tàu vũ trụ Soyuz được phóng lên không gian tại Kazakhstan với 3 thành viên trên khoang gồm tỷ phú Tito và hai phi hành gia người Nga. Tỷ phú Tito sau đó có 8 ngày sinh sống trên ISS.

Hai thập niên sau, tỷ phú Tito vẫn nhớ như in: “Những chiếc bút chì bay lơ lửng và tôi có thể quan sát cả khoảng tối của vũ trụ cũng như đường cong của Trái Đất. Tôi cảm thấy thật khoan khoái. Đó là thời điểm tuyệt vời nhất trong cuộc đời tôi, đạt được mục tiêu cuộc đời... Tôi hy vọng rằng những người khác cũng được trải nghiệm những điều tuyệt vời tôi từng có”.

Kể từ chuyến du lịch vũ trụ của tỷ phú Tito năm nào, đến nay cũng chỉ có vài du khách khác có được trải nghiệm tương tự. Tuy nhiên, một số công ty Mỹ như SpaceX, Blue Origin và Virgin Galactic đang đặt cược vào lĩnh vực du lịch vũ trụ với mục tiêu khiến hình thức này không còn quá xa vời.

Những người này đều lựa chọn chương trình du lịch vũ trụ của công ty Space Adventures vốn sử dụng tàu Soyuz của Nga để đưa hành khách lên ISS. Kể từ năm 2009, chương trình du lịch vũ trụ của Space Adventures không còn tồn tại bởi chương trình Tàu con thoi của Mỹ “về hưu” và chỉ có duy nhất Soyuz của Nga là phương tiện đưa phi hành gia tới và rời ISS.

Tuy nhiên, đại diện của Space Adventures cho biết một khi có cạnh tranh trong thị trường du lịch vũ trụ thì sẽ xuất hiện cạnh tranh về giá và trong tương lai sẽ có nhiều đơn vị tham gia lĩnh vực này.

Space Adventures vẫn duy trì hợp tác với cơ quan vũ trụ của Nga và họ đang nghiên cứu về khả năng đến năm 2023 thực hiện vụ phóng tàu Soyuz lên ISS với chương trình tạo cơ hội để du khách có thể đi bộ trong không gian. Bên cạnh đó, Space Adventures còn lập kế hoạch cho một chuyến du lịch không gian vào cuối năm 2021 qua tàu vũ trụ Crew Dragon của SpaceX.

NASA đã đóng góp kinh phí phát triển Crew Dragon và khoang vũ trụ Starliner của Boeing. Tuy nhiên, cả hai công ty này đều do tư nhân sở hữu do vậy có quyền được bán chỗ ngồi trên tàu vũ trụ của họ cho bất cứ ai đủ khả năng tài chính.

Tàu Crew Dragon của SpaceX. Ảnh: CNN

NASA cũng đã thay đổi quan điểm về du lịch vũ trụ kể từ chuyến đi lịch sử của tỷ phú Tito. Năm 2019, NASA tuyên bố kế hoạch mở ISS dành cho du khách.

Cựu phi hành gia NASA Jeffrey A. Hoffman, người hiện làm việc tại Khoa Hàng không học và Du hành vũ trụ ở Viện Công nghệ Massachusetts, đánh giá chuyến du hành của tỷ phú Tito năm 2001 đánh dấu mốc “khởi đầu kỷ nguyên mới của du lịch vũ trụ”. Ông Jeffrey A. Hoffman hy vọng rằng chi phí du lịch vũ trụ sẽ giảm khi nhu cầu tăng.

Ông nhận định rằng cản trở chính với du lịch vũ trụ là lo ngại về an toàn. Năm 2014, một phi công đã thiệt mạng trong chuyến bay thử của tàu vũ trụ SpaceShipTwo thuộc công ty Virgin Galactic. Ngoài ra, đã có ghi nhận về tên lửa đẩy của SpaceX và Blue Origin - công ty thuộc sở hữu của Jeff Bezos, phát nổ trong quá trình thử nghiệm, may mắn không có người bị thương. Theo cựu phi hành gia này, luôn có rủi ro tai nạn với du lịch trên không, nhưng “một hồ sơ an toàn nhất quán” sẽ giúp hình thức du lịch này phát triển.

Tháng 5/2020 đánh dấu mốc tàu vũ trụ tư nhân đầu tiên đưa phi hành gia NASA lên vũ trụ. Đó là Crew Dragon của SpaceX. Công ty này dự kiến vào cuối năm 2021 sẽ sử dụng Crew Dragon cho chương trình dành riêng cho người dân thường với giá mỗi chỗ ngồi là 50 triệu USD. SpaceX còn đặt hy vọng vào kế hoạch tàu vũ trụ mang tên Starship đưa tỷ phú người Nhật Bản Yusaku Maeza và một nhóm nghệ sĩ lên Mặt Trăng trong năm 2023.

Năm 2019, một công ty Mỹ có tên Gateway Foundation đã công bố kế hoạch về công trình khách sạn hoạt động trong tầng thấp của khí quyển Trái Đất.

HÀ LINH
(Báo Tin tức)