Phẫu thuật tách cặp song sinh dính liền hộp sọ nổi tiếng thế giới

Ngày 15/7/2020, Bệnh viện Nhi Đồng TP.Hồ Chí Minh đã thực hiện thành công ca phẫu thuật tách rời cặp song sinh Trúc Nhi, Diệu Nhi, dính liền phần bụng. Trải qua hơn 11 giờ trên bàn mổ, hai bé đã trở thanh hai thực thể riêng biệt. Nhân dịp này - The Lancet - là tạp chí Y học uy tín nhất thế giới đã liệt kê một trường hợp song sinh dính liền hộp sọ hiếm thấy và đã được mổ tách thành công.

Safa và Marwa lúc chưa phẫu thuật tách rời hộp sọ.

Khi bà Zainab Bibi vào bệnh viện Peshawar, Pakistan để chuẩn bị cho đứa con thứ 8 chào đời, chẳng bao giờ bà nghĩ rằng bà lại sinh đôi và phải sinh mổ bởi lẽ trong suốt quá trình mang thai, bà không hề đến bất kỳ một cơ sở y tế nào để siêu âm nhằm theo dõi sự phát triển của thai nhi vì bà không đủ tiền. Chỉ đến lúc cô nữ hộ sinh đặt hai bé gái lên giường, nằm cạnh bà thì từ nỗi vui mừng, bà Zainab Bibi chuyển sang sự ngạc nhiên lẫn kinh sợ: Hai đứa bé có phần đầu dính liền nhau. Bà nói: “Các bác sĩ cho biết chúng dính nhau ở hộp sọ và mạch máu não. Đây là trường hợp cực kỳ hiếm gặp. Cứ 2,5 triệu đứa bé chào đời thì mới có 1 cặp song sinh và cứ 500 cặp song sinh thì mới có một cặp dính liền hộp sọ. Phần lớn đều chết sau 1 hoặc 2 ngày”.

Được đặt tên là Safa Ullah và Marwa Ullah, chẳng hiểu nhờ phép lạ nào mà cả hai bé gái đều khỏe mạnh. Tuy nhiên theo thời gian, dù đã 1 năm 7 tháng tuổi, Safa và Marwa vẫn không ngồi được chứ đừng nói là đi hay đứng. Từ ngày này qua ngày khác, chúng chỉ nằm nghiêng hoặc nằm ngửa nhưng nếu Safa được đặt quay mặt về phía bên này thì Marwa phải quay mặt về phía bên kia vì mặc dù dính liền hộp sọ, nhưng toàn bộ thân thể chúng lại đối nghịch nhau. Mỗi khi tắm cho chúng, bà Zainab Bibi mỗi tay ẵm một đứa còn lúc ăn, bà phải lần lượt đút cho từng đứa một. Bà nói: “Nỗi lo âu duy nhất của tôi là sau này khi lớn lên, chúng sẽ sống như thế nào? Chúng có thể học tập nhưng chúng không thể làm việc hay chơi đùa, lại càng không thể lấy chồng, sinh con”.

Tháng 9/2018, vận may đến với Safa và Marwa. Một nhà hảo tâm dấu tên lúc biết được hoàn cảnh của bà Zainab Bibi, chồng chết vì đau tim khi bà đang mang thai hai bé Safa và Marwa, đã liên hệ với bệnh viện Great Ormond Street Hospital (viết tắt là GOSH) ở London, Anh Quốc, nơi từng phẫu thuật thành công 2 trương hợp song sinh dính liền nhau, được thực hiện bởi tiến sĩ Noor ul Owase Jeelani, chuyên khoa Ngoại Thần kinh và giáo sư David Dunaway, được mệnh danh là “bàn tay vàng” trong mổ sọ não.

Khi những hình ảnh của Safa và Marwa đến tay tiến sĩ Noor ul Owase Jeelani, ông biết đây là một trường hợp cực kỳ phức tạp, lần đầu tiên được ghi nhận trong lịch sử song sinh dính liền. Ông nói: “Sau khi trao đổi với giáo sư David Dunaway, chúng tôi hiểu rằng không chỉ mổ cho 1 đứa, mà là cả 2 đứa nhưng nguy cơ rất cao. Safa và Marwa có 2 bộ não riêng biệt nhưng lại có chung 1 hệ mạch máu nuôi dưỡng não. Vì vậy, tất cả đều phải được tách ra, chia đôi trong một khoảng thời gian nhất định để bảo đảm sinh tồn cho 2 bộ não”.

Đầu tháng 10/2018, Safa và Marwa cùng mẹ đến London. Đi theo giúp đỡ họ là Mohammad Sadat, ông nội, Mohammad Idrees, chú ruột. Thoạt tiên, tiến sĩ Noor ul Owase Jeelani và giáo sư David Dunaway chụp cắt lớp não bộ của 2 bé gái rồi sau đó, sử dụng phần mềm thực tế ảo, họ tái tạo 2 bộ não và các mạch máu bằng nhựa trên máy in 3D. Dựa theo mô hình này, tiến sĩ Noor ul Owase Jeelani và giáo sư David Dunaway tính toán phương án phẫu thuật.

Khi đã chọn được phương án tối ưu, 7 giờ 30 sáng 27/10, ca mổ bắt đầu tiến hành do tiến sĩ Noor ul Owase Jeelani và giáo sư David Dunaway là phẫu thuật viên chính với sự tham gia của 100 bác sĩ, điều dưỡng, kỹ thuật viên gây mê, hồi sức. Sau khi tách đôi phần dính liền giữa hai hộp sọ, tách não, kíp mổ chia các mạch máu não ra làm hai rồi nối lại. Tai biến xảy ra khi một cục máu đông bất ngờ hình thành trong tĩnh mạch cổ của Safa khiến việc bơm máu từ não Safa sang não Marwa bị gián đoạn. Tiến sĩ Noor ul Owase Jeelani nói: “Lúc ấy chúng tôi nghĩ rằng chúng tôi đã mất Marwa”.

Cuối cùng, đến 1 giờ 30 sáng hôm sau, tai biến đã được khắc phục. Khoảng hở trên đỉnh sọ của Safa và Marwa được băng lại. Sau đó, ngày 11/2/2019, tiến sĩ Noor ul Owase Jeelani và giáo sư David Dunaway cùng kíp mổ thực hiện công đoạn cuối cùng: Họ lấy một phần xương trong cơ thể của 2 bé gái để lấp đầy khoảng hở trên đỉnh sọ đồng thời kéo giãn da đầu, phủ kín hộp sọ. Tổng thời gian mà kíp mổ thực hiện tách đôi đầu của Safa và Marwa là 50 tiếng đồng hồ. Chi phí cho 2 ca phẫu thuật này là hơn 1.600.000 USD.

Ngày 1/7/2019, Safa và Marwa xuất viện. Cả hai bé bắt đầu được tập ngồi, tập đứng rồi sau đó là tập đi. Tiến sĩ Noor ul Owase Jeelani nói: “Tôi chưa bao giờ mổ suốt 24 tiếng. Hôm sau tôi hoàn toàn kiệt sức bởi lẽ có lúc nhịp tim của Safa và Marwa rối loạn trong suốt 45 phút. Nếu Safa chết thì chắc chắn Marwa cũng chết theo nhưng bây giờ cả hai bé đều có một cuộc sống độc lập, không còn phải phụ thuộc vào nhau. Điều đó thật tuyệt vời!

VŨ CAO (Theo The Lancet)