Mong chờ một "cú hích lịch sử"

Tổng thống Mỹ Donald Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un sẽ có cuộc gặp Thượng đỉnh lần thứ 2 tại Việt Nam trong hai ngày 27 và 28-2-2019. 

Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un và Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gặp nhau lần đầu tiên tại Singapore vào tháng 6-2018. Ảnh: Reuters.

Nhiệm vụ quan trọng nhất giữa 2 nhà lãnh đạo là làm sao tìm được tiếng nói chung về khái niệm phi hạt nhân hóa. Trong khi Mỹ tiếp tục tái khẳng định mục tiêu của nước này là phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên cần phải được thực hiện một cách triệt để và được kiểm chứng đầy đủ (FFVD) thì Triều Tiên lại chưa từng đồng ý với thuật ngữ như vậy, thay vì đó luôn cho rằng “phi hạt nhân hóa hoàn toàn” nghĩa là loại bỏ mọi nhân tố đe dọa hạt nhân, bao gồm cả việc yêu cầu Mỹ rút máy bay ném bom hạt nhân hay tàu ngầm hạt nhân ra khỏi lãnh thổ Hàn Quốc. Quan điểm này đã được Trung Quốc ủng hộ, còn Hàn Quốc thì vẫn chưa thể hiện rõ lập trường.

Vì thế, nhiều nhà phân tích cho rằng bức tranh toàn cảnh với nhiều chi tiết chưa được tinh lọc về vấn đề phi hạt nhân hóa Triều Tiên, cả từ góc độ chính trị lẫn kỹ thuật cần phải được xem xét kỹ lưỡng tại Hội nghị Thượng đỉnh lần 2 ở Việt Nam. Đây là điều cần thiết để tạo ra nền tảng vững chắc giúp giảm thiểu những rắc rối tiềm ẩn và thách thức đối với các cuộc đàm phán tương lai.

Một vấn đề quan trọng khác không thể bỏ qua tại cuộc gặp Thượng đỉnh lần 2  giữa Tổng thống Trump và lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un là tương lai của liên minh Mỹ-Hàn Quốc.

Một số nhà quan sát cho rằng, việc Mỹ rút quân khỏi Hàn Quốc có thể xảy ra như hệ quả tất yếu khi tiến trình phi hạt nhân hóa Triều Tiên hoàn thành và hòa bình được thiết lập trên Bán đảo Triều Tiên. Tuy nhiên yếu tố này không thể được dùng làm con bài mặc cả để đổi lấy các nỗ lực phi hạt nhân hóa của Triều Tiên bởi nó tiềm ẩn nhiều rủi ro. Tại Hội nghị Thượng đỉnh lần 2 tại Việt Nam, Tổng thống Trump nên khẳng định rõ lập trường rằng liên minh Mỹ-Hàn sẽ không bị đe dọa bởi sự hợp tác giữa Mỹ và Triều Tiên, cũng như sẽ không bị hy sinh như một phần thưởng cho phi hạt nhân hóa Triều Tiên. 

Cuối cùng, cả Mỹ và Triều Tiên cần phải đạt được một thỏa thuận cơ bản về phương tiện và thể thức sẽ được sử dụng để thiết lập “nền hòa bình vĩnh viễn” trên Bán đảo Triều Tiên. Mặc dù Tổng thống Trump “cam kết chấm dứt chiến tranh và sự thù địch trên Bán đảo Triều Tiên”,  tuy vậy, các bước đi cụ thể để giành được mục tiêu trên vẫn chưa rõ ràng. Việc các bên sẽ dùng đến phương tiện nào? Hiệp ước hòa bình hay một thỏa thuận nào khác, vẫn là câu hỏi cần được thảo luận và cần có sự thống nhất để tránh nảy sinh nhầm lẫn và sự phức tạp sau này.

Quan điểm của chính quyền Tổng thống Donald Trump về “một chế độ hòa bình hợp pháp trên Bán đảo Triều Tiên” cần phải được giải thích đầy đủ và được hiểu rõ bởi phía Triều Tiên. Bên cạnh đó, chính quyền ông Trump cũng phải giải quyết mối lo ngại của Triều Tiên rằng liệu thỏa thuận phi hạt nhân có tồn tại được ở kỷ nguyên hậu Trump hay không, cùng câu hỏi liệu thỏa thuận Triều Tiên ký kết với chính quyền ông Trump có chịu sự kiểm soát của đảng Dân chủ hay không.

Những mối lo này là không thể tránh khỏi bởi Triều Tiên đã từng đạt được một thỏa thuận chung với Mỹ dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Bill Clinton năm 1994, nhưng sau đó thỏa thuận này đã sụp đổ khi Tổng thống George W. Bush lên nắm quyền.  

Giới phân tích cho rằng, chỉ có thể bằng những động thái táo bạo, tích cực và đầy ý nghĩa cùng với cam kết chung về phi hạt nhân hóa, các bên mới có thể tạo ra bước đột phá lịch sử trên Bán đảo Triều Tiên.

XUÂN NGUYỄN