Tổng thống Mỹ Donald Trump với những khó khăn mới

Đảng Dân chủ có thể chặn các chương trình nghị sự của Tổng thống Mỹ Donald Trump hay ngăn đảng Cộng hòa bỏ chính sách họ đã thúc đẩy như Đạo luật Chăm sóc y tế giá cả phải chăng (Obamacare).

Tổng thống Mỹ Trump tại Missouri ngày 5-11.

Đảng Dân chủ đã giành quyền kiểm soát Hạ viện Mỹ trong cuộc bầu cử giữa kỳ ngày 6-11. Trong khi đó, đảng Cộng hòa vẫn duy trì thế áp đảo ở Thượng viện. Với chiến thắng này, đảng Dân chủ có khả năng khởi động điều tra Tổng thống và các thành viên nội các của ông. Họ có thể nhằm vào vấn đề khai báo thu nhập để tính thuế còn chưa rõ ràng của Tổng thống Donald Trump hay thông qua luật nhằm bảo vệ cuộc điều tra cáo buộc Nga can thiệp bầu cử Mỹ của công tố viên đặc biệt Robert Mueller.

Đảng Dân chủ cũng có khả năng kìm hãm đảng Cộng hòa về các vấn đề kinh tế như thuế và y tế. Tuy nhiên, sự thay đổi quyền lực cũng mở ra cánh cửa hợp tác về giảm giá thuốc hoặc cải thiện cơ sở hạ tầng, điều vẫn là vấn đề khó khăn trong chính quyền Tổng thống Donald Trump.

Tổng thống Donald Trump và đảng Cộng hòa đã cố gắng ngăn đảng Dân chủ kiểm soát Hạ viện bằng cách cảnh báo về nỗ lực của đảng này trong việc thiết lập hệ thống y tế được chi trả bởi hệ thống công bằng tiền thuế. Đồng thời, họ cũng cố khơi dậy lo ngại trong dư luận về việc nhập cư bất hợp pháp.

Trong khi đó, tại những khu vực bầu cử không có lịch sử nghiêng hẳn về phe nào như Pennsylvania, Kansas hay California, đảng Dân chủ tập trung vào chính sách y tế và mạng lưới an toàn xã hội. Họ cảnh báo về việc đảng Cộng hòa cố gắng bãi bỏ và thay thế Đạo luật Chăm sóc y tế giá cả phải chăng, nói rằng động thái này có thể khiến một số người mất tiền bảo hiểm.

Lãnh đạo phe Dân chủ ở Hạ viện Nancy Pelosi và nghị sĩ Ben Ray Lujan tại Washington ngày 7-11.

Các nghị sĩ đảng Dân chủ cũng có thể thách thức các chính sách Tổng thống Donald Trump theo đuổi trong mối quan hệ với Triều Tiên, Nga hay Arab Saudi hay buộc Tổng thống phải thu hẹp lại các tham vọng lập pháp, chẳng hạn như lời hứa xây tường biên giới với Mexico, thông qua gói cắt giảm thuế thứ 2 hay việc thực hiện các chính sách cứng rắn về thương mại.

Theo Trung tâm Chính trị Phản hồi, Phe Dân chủ đã nhận được rất nhiều tiền từ cá nhân và các ủy ban hành động chính trị để truyền tải thông điệp của họ, khiến đảng Cộng hòa cũng phải chi tiêu nhiều để theo kịp. Tổng chi tiêu cho vận động bầu cử giữa kỳ năm nay được ước tính đạt 5,2 tỷ USD, cao hơn khoảng 1 tỷ USD so với các kỳ trước đó.

Một kịch bản nhiều người nhắc đến khi đảng Dân chủ kiểm soát Hạ viện là khởi động tiến trình luận tội Tổng thống Donald Trump - có thể khiến Tổng thống bị phế truất nếu ông bị kết luận là thông đồng với Nga. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng việc này rất khó xảy ra.

Hiến pháp Mỹ quy định luận tội là tiến trình gồm 2 bước, trong đó bước đầu tiên diễn ra ở Hạ viện, nơi các nghị sĩ đưa ra những lời buộc tội chống lại Tổng thống. Nếu đa số nghị sĩ tại Hạ viện nhất trí với lời buộc tội, Thượng viện sẽ tiến hành bỏ phiếu. Tổng thống chỉ bị phế truất khi 2/3 thượng nghị sĩ đồng ý với lời buộc tội - viễn cảnh khó xảy ra khi đảng Cộng hòa vẫn kiểm soát Thượng viện.

Người đứng đầu đảng Dân chủ ở Hạ viện Nancy Pelosi đã vạch ra các kế hoạch cho đảng này là giảm tham nhũng và giao dịch tiền bạc trong chính trị, giảm giá thuốc, siết chặt kiểm tra lý lịch người dùng súng và thông qua biện pháp bảo vệ pháp lý cho những người nhập cư được đưa bất hợp pháp đến Mỹ khi còn là trẻ em. Cây bút Aaron Blake của Washington Post cảnh báo rằng, nền chính trị Mỹ có thể sẽ lâm vào tình trạng bế tắc trong 2 năm tiếp theo vì mỗi đảng kiểm soát một viện. “Khi 2 đảng đấu đá lẫn nhau, sẽ khó có thể có một đạo luật lớn nào được thông qua”, Blake nhận định. 

PHƯƠNG VŨ