Vai trò không thể thiếu của WTO trong hệ thống thương mại toàn cầu

Trong 2 ngày 24 và 25-10, Hội nghị Bộ trưởng về cải cách Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) diễn ra tại Ottawa, Canada, với mục tiêu xác định chương trình hành động cụ thể nhằm củng cố và hoàn thiện hơn tổ chức gồm 164 thành viên này trong tương lai.

Trưởng đoàn các nước dự hội nghị.

Hội nghị dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Đa dạng hóa thương mại quốc tế Canada, Jim Carr tập trung thảo luận 3 chủ đề chính: Chương trình hành động trước mắt nhằm nâng cao năng lực và hiệu quả của WTO; Bảo vệ và củng cố hệ thống giải quyết tranh chấp; Đổi mới chức năng đàm phán của WTO.

Hội nghị quy tụ sự tham gia của giới chức 13 nền kinh tế gồm Canada, Australia, New Zealand, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Brazil, Chile, Mexico, Kenya, Na Uy, Thụy Sỹ và Liên minh châu Âu (EU). Bộ trưởng Jim Carr thừa nhận rằng một cuộc cải cách WTO sẽ không có ý nghĩa nếu thiếu vắng Mỹ và Trung Quốc, nhưng Ottawa bước đầu mong muốn tập hợp một nhóm quốc gia cùng chia sẻ quan điểm rằng cần phải bảo vệ một trật tự quốc tế dựa trên những quy tắc.

Hiện 164 quốc gia thành viên của WTO đang chiếm khoảng 98% thương mại toàn cầu. Theo thống kê, giá trị trao đổi hàng hóa và dịch vụ tính trên quy mô toàn cầu ước đạt 22.000 tỷ USD trong năm 2017. Trong khi gần như toàn bộ hoạt động thương mại của thế giới đang nằm trong khuôn khổ điều chỉnh của hệ thống giải quyết tranh chấp của WTO, thì hệ thống này lại đang trục trặc do sự ngăn cản của Washington bổ nhiệm thẩm phán mới cho Cơ quan phúc thẩm WTO, một sách lược khiến các vụ kiện nhằm giải quyết tranh chấp tại WTO có nguy cơ bị tạm dừng.

Hội nghị đã ra tuyên bố ủng hộ mạnh mẽ một hệ thống thương mại đa phương dựa trên các quy tắc và nhấn mạnh vai trò không thể thiếu của WTO trong việc tạo thuận lợi và bảo vệ thương mại. Bày tỏ quan ngại sâu sắc về những diễn biến trong thương mại quốc tế, đặc biệt là xu hướng gia tăng của chủ nghĩa bảo hộ đã ảnh hưởng tiêu cực tới WTO và đặt toàn bộ hệ thống thương mại đa phương vào thế rủi ro, các Bộ trưởng chia sẻ quyết tâm “hành động nhanh chóng và có sự phối hợp” để giải quyết các thách thức chưa từng có tiền lệ đối với WTO và cũng để khôi phục lại niềm tin vào tổ chức này.

Các Bộ trưởng nhấn mạnh về nhu cầu cấp bách phải gỡ thế bế tắc trong việc bổ nhiệm các thành viên của Cơ quan phúc thẩm của WTO, cam kết tiếp tục thảo luận để xúc tiến những ý tưởng nhằm bảo vệ và củng cố hệ thống giải quyết tranh chấp.

Tuyên bố tại hội nghị cũng khẳng định cần khôi phục chức năng đàm phán của WTO và thừa nhận sự cần thiết phải giải quyết “những méo mó” của thị trường bắt nguồn từ những chính sách trợ cấp và các công cụ khác. Các Bộ trưởng cũng nhất trí về việc cần tăng cường cơ chế giám sát của WTO và tính minh bạch trong chính sách thương mại của các nước thành viên và dự kiến tiếp tục nhóm họp vào tháng 1-2019.

HƯƠNG GIANG