Giải mã những tàu sân bay "thảm họa" của thế giới

Hiện có ít nhất 42 tàu sân bay đang phục vụ cho khoảng 14 lực lượng hải quân các nước trên thế giới. Tàu sân bay có nhiều kiểu dáng và kích thước khác nhau, có thể chở hàng chục máy bay các loại hoặc chỉ chuyên chở trực thăng. Trên một số tàu sân bay, máy bay có thể cất - hạ cánh thẳng đứng, hoặc có hệ thống hỗ trợ cất-hạ cánh.

Tàu sân bay Chakri Naruebet của Hải quân Thái Lan. Ảnh: US Navy

Business Insider liệt kê danh sách 7 tàu sân bay “thảm họa” nhất vẫn đang phục vụ trong lực lượng hải quân các nước. Những mẫu hạm này từng xảy ra những sự cố hay hỏng hóc và không hoàn thành được các sứ mệnh của mình. Tuy nhiên, có những tàu được xếp vào danh sách “thảm họa” vì ít được sử dụng hoặc sử dụng nhưng không hoạt động hết công suất so với thiết kế.

Liêu Ninh (Liaoning). Năm 2012 được đưa vào biên chế của quân đội Trung Quốc, Liaoning là tàu sân bay lớp Kiev, được một doanh nhân Hồng Kông mua lại trong một thương vụ tại sòng bài năm 1998. Đây là tàu sân bay đầu tiên của quân đội Trung Quốc. Tuy nhiên, chỉ một vài năm sau khi đưa vào sử dụng đã phát sinh sự cố về rò hơi nước và mất điện. Đã từng xảy ra sự cố rò hơi nước gây ra một vụ nổ thổi bay hệ thống cấp điện trên tàu. Từ đó, Liaoning không còn được tin dùng và chỉ được sử dụng phần lớn với vai trò là một tàu sân bay huấn luyện.

Đô đốc Kuznetsov. Đây cũng là một tàu sân bay lớp Kiev, hiện đang trong quá trình sửa chữa và không sẵn sàng trở lại hoạt động trước năm 2021. Tháng 10-2016, Kuznetsov được triển khai tới Syria và đã phát sinh sự cố khó hiểu khi phun ra những cột khói đen lớn. “Vấn đề chính của tàu sân bay này là sự cố khó hiểu ở hệ thống động cơ”. Tàu được đưa vào biên chế sử dụng của Hải quân Nga từ năm 1995, tàu sân bay này đã gặp một sự cố nghiêm trọng năm 1996 và ngừng hoạt động cho đến năm 1998. The National Interest mới đây cũng đã xếp Đô đốc Kuznetsov vào danh sách 5 tàu sân bay “thảm họa” nhất.

Chakri Naruebet. Được biên chế năm 1997, tàu sân bay Chakri Naruebet được thiết kế để chở theo một phi đội máy bay, nhưng đến năm 2006, tàu này chỉ còn chở theo một trực thăng, với nguyên nhân chủ yếu là do các vấn đề ngân sách. Mặc dù Chakri Naruebet từng được sử dụng sau trận sóng thần khủng khiếp trên Ấn Độ Dương năm 2004 và từng tham gia các chiến dịch cứu hộ lũ lụt ở Thái Lan những năm 2010 và 2011, song mẫu hạm này chủ yếu nằm tại cảng trong phần lớn thời gian 20 năm phục vụ cho Hải quân Thái Lan. Mặc dù không gặp nhiều vấn đề về hỏng hóc hay các vấn đề khi vận hành, tuy nhiên, vẫn bị xếp vào danh sách này vì đơn giản là nó không được sử dụng hết công năng của mình.

USS Wasp (Mỹ). Không được triển khai trực chiến trong 7 năm qua, kể cả trong thời gian cao điểm của các cuộc chiến Iraq và Afghanistan. Song lý do của điều này đến nay vẫn là bí ẩn. Wasp là một tàu đổ bộ tấn công và gần đây còn chở theo các máy bay F-35B. Tuy nhiên, tàu sân bay hoàn toàn vắng mặt trong các cuộc triển khai lớn của quân đội Mỹ ít nhất từ năm 2004 đến 2011. Một người phát ngôn Hải quân Mỹ năm 2013 cho biết, sự vắng mặt của Wasp là do con tàu này được “sử dụng cho các cuộc thử nghiệm triển khai máy bay chiến đấu của Hải quân Mỹ”. Tuy nhiên, lý do này chỉ phù hợp với giai đoạn 2011-2013.

HMAS Canberra và HMAS Adelaide. Được biên chế năm 2014 và 2015, đây là 2 tàu sân bay của Hải quân Hoàng gia Australia. Mặc dù cả hai cùng tham gia cuộc tập trận RIMPAC 2018 (Vành đai lửa Thái Bình Dương 2018), song trước đó đã được đưa về cảng sửa chữa trong nhiều tháng. Cả hai tàu sân bay của Australia cùng gặp những sự cố giống nhau cho thấy nguyên nhân có thể bắt nguồn từ thiết kế, Thiếu tướng Hải quân Adam Grunsell cho biết. Một trong những vấn đề những vấn đề của HMAS Canberra là lỗi ở động cơ lái gây rò rỉ dầu lan sang các khu vực khác của động cơ.

USS Gerald R.Ford. Lần đầu tiên ra mắt vào ngày 8-4-2017 tại cảng Newport News, Virginia, Mỹ. Được biên chế cho Hải quân Mỹ chỉ 3 tháng sau đó, The USS Gerald R. Ford là tàu sân bay uy lực nhất và có khả năng mang nhiều máy bay nhất từng được đóng. Tuy nhiên, tàu đang bị “cho nghỉ” vì liên tiếp gặp sự cố và không sẵn sàng trực chiến một năm sau khi được vào biên chế. Vào 4-2017 và 1-2018, USS Gerald R.Ford được đưa về cảng vì sự cố. Đến 5-2018, USS Gerald R. Ford vận hành thử nghiệm sau sửa chữa, song lại được đưa trở lại cảng sau 3 ngày vì lỗi động cơ. Mẫu hạm này cũng có vấn đề với hệ thống khởi động máy bay điện tử hiện đại và hệ thống bánh răng tiên tiến được thiết kế cho các máy bay cất-hạ cánh. Trong email trả lời Business Insider, chuyên gia tàu chiến Eric Wertheim cho rằng: “Điều quan trọng là phải có thời gian để vận hành thử nghiệm các tàu chiến và các hệ thống vũ khí phức tạp. Kể cả khi đó là một thiết kế tàu chiến thành công nhất, thì nó vẫn thường xảy ra nhưng sự cố khi mới vận hành, nhưng sau đó nó sẽ được hoàn thiện. Nếu một tàu chiến vẫn hoạt động kém hiệu quả sau một thập kỷ hoặc hơn, thì có lẽ đây không phải là một thiết kế ưu việt”.

HOÀNG LÊ