Mới đây, một chàng trai trẻ quê Quảng Bình (đang ở tại Bà Rịa - Vũng Tàu) khi đi làm thủ tục để xuất khẩu lao động bất ngờ phát hiện mình đứng tên làm giám đốc một công ty, dù bản thân chưa tự đứng tên làm giám đốc của công ty nào cả. Hiện nay, nhiều trường hợp sử dụng thông tin cá nhân của người khác để trục lợi và có những hành vi vi phạm pháp luật, vậy việc xử lý các đối tượng đánh cắp thông tin như thế nào?
Trở thành giám đốc mà bản thân không hay biết
Phản ánh tới Báo Bà Rịa - Vũng Tàu, anh Nguyễn Văn Thức (ở huyện Xuyên Mộc) cho biết, anh quê ở Quảng Bình. Năm 2017, anh Thức cùng 6 người khác từ Quảng Bình vào Bà Rịa - Vũng Tàu kiếm việc làm. Tại đây, nhóm anh Thức được một người quen tên Đoàn giới thiệu vào làm việc cho Công ty TNHH MTV dịch vụ thương mại vận tải Mai Hương (chi nhánh tại TX. Phú Mỹ), với mức lương 7 triệu đồng/tháng.
Khi vào làm việc cho doanh nghiệp trên, nhóm của Thức phải nộp giấy CMND cho đơn vị sử dụng lao động. Sau đó, anh Thức và mọi người được đưa xuống làm việc tại một sà lan đang sửa chữa, không có hợp đồng lao động hay bất cứ thủ tục nào khác. Công việc hàng ngày của anh Thức là sơn tàu, đánh xi mạ tàu và một số công việc lặt vặt khác. “Làm được chừng khoảng 10 ngày thì chúng tôi nhận được thông báo của công ty cho nghỉ việc với lý do là chúng tôi không quen việc nên không đáp ứng yêu cầu. Nhóm chúng tôi được công ty trả lại CMND và tiền 10 ngày công. Từ đó, chúng tôi không hề làm việc tại doanh nghiệp này nữa”, anh Thức cho biết.
Sau khi nghỉ việc tại Công ty TNHH MTV dịch vụ thương mại vận tải Mai Hương, anh Thức làm việc thời vụ tại tỉnh BR-VT để kiếm sống qua ngày. Cuối năm 2018, anh Thức về quê Quảng Bình sinh sống và làm việc.
Năm 2020, có nhu cầu đi làm việc ở nước ngoài, anh Thức đến Công an tỉnh Quảng Bình, nơi có hộ khẩu thường trú để làm hộ chiếu xuất khẩu lao động. Tuy nhiên, tại đây anh Thức bất ngờ được cơ quan chức năng tỉnh này cho biết, anh Thức hiện đang là giám đốc một doanh nghiệp vận tải ở TP. Hồ Chí Minh. Còn bất ngờ hơn, công ty anh làm giám đốc lại là Công ty TNHH MTV dịch vụ thương mại vận tải Mai Hương (công ty anh từng làm việc vào năm 2017 - pv). Với lý do, doanh nghiệp này đang nợ thuế nhà nước hơn 1 tỉ đồng, nên cơ quan chức năng không thể cấp hộ chiếu cho anh Thức. Không đi xuất khẩu lao động được, anh Thức lại vào Bà Rịa - Vũng Tàu để làm thuê.
Bức xúc về hành vi trên của Công ty TNHH MTV dịch vụ thương mại vận tải Mai Hương, anh Thức đã tự tìm hiểu về doanh nghiệp đã lấy thông tin cá nhân của anh để đăng ký đại diện. “Tôi tìm hiểu thì quả đúng như vậy! Trên hồ sơ đăng ký thuế của công ty này có đầy đủ họ và tên tôi với tư cách là người đại diện pháp luật, kiêm giám đốc công ty. Tôi không hiểu chuyện gì đã xảy ra. Hậu quả là tôi không làm được thủ tục xuất khẩu lao động, phải đi hái tiêu thuê khiến cuộc sống và quyền lợi của tôi bị ảnh hưởng”, anh Thức bày tỏ.
Làm sao để biết thông tin của mình bị sử dụng trái pháp luật
Theo luật sư Nguyễn Văn Cảnh (Đoàn Luật sư tỉnh), doanh nghiệp “ma” thường lựa chọn loại hình thành lập công ty TNHH bởi lẽ loại hình này có thủ tục thành lập công ty đơn giản, dễ dàng và chịu trách nhiệm hữu hạn về pháp lý. Trước đây, quy định về thủ tục thay đổi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh tại Nghị định 78/2015/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 108/2018/NĐ-CP) và nay là Nghị định 01/2021/NĐ-CP quy định về thủ tục đăng ký kinh doanh còn lỏng lẻo. Cụ thể, thành phần hồ sơ thay đổi người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp như: Thông báo thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp; Thông báo thay đổi người đại diện; Quyết định của chủ sở hữu; CMND/hộ chiếu công chứng của người đại diện theo pháp luật mới, pháp luật không quy định người đại diện theo pháp luật mới phải có mặt hoặc trực tiếp nộp hồ sơ. Quy định cấp phép thành lập doanh nghiệp thực hiện không chặt chẽ, cấp phép tràn lan và buông lỏng khâu hậu kiểm sẽ dẫn đến những hậu quả khôn lường.
Quay lại việc xử lý trường hợp của anh Thức, nếu những thông tin mà anh Thức cung cấp là đúng sự thật, thì Công ty TNHH MTV dịch vụ thương mại vận tải Mai Hương có thể đã tự ý lấy CMND của anh Thức để đăng ký anh Thức làm người đại diện theo pháp luật nhằm đẩy trách nhiệm cho anh Thức là hành vi vi phạm pháp luật.
Tại Nghị định số 167/2013/NĐ-CP có quy định xử phạt vi phạm hành chính về hành vi “Sử dụng CMND của người khác để thực hiện hành vi trái quy định của pháp luật”. “Tuy nhiên, mức phạt tiền theo quy định là rất thấp. Trong trường hợp này, thiệt hại mà công ty trên đã gây ra cho anh Thức là rất lớn, do đó anh Thức có thể khởi kiện ra tòa, yêu cầu Công ty chấm dứt hành vi vi phạm và phải bồi thường, bù đắp các tổn thất về tinh thần do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm”, Luật sư Nguyễn Văn Cảnh hướng dẫn.
Luật sư Nguyễn Văn Cảnh cũng khuyến cáo, các cá nhân nên có ý thức bảo vệ giấy tờ tùy thân đề phòng người khác lợi dụng. Để phát hiện hành vi thông tin cá nhân của mình bị lợi dụng vào các mục đích khác như: đại diện thành lập doanh nghiệp; đăng ký mã số thuế... Người dân có thể tự vào website của cơ quan thuế, tra cứu mã số thuế bằng cách ghi số CMND của mình. Từ đó sẽ biết được, thông tin cá nhân của mình đã được đăng ký thuế chưa, để bảo đảm các thông tin cá nhân, quyền lợi ích hợp pháp của mình không bị xâm phạm.
TRÚC GIANG