Tháo gỡ vướng mắc trong cấp phiếu lý lịch tư pháp

Phiếu lý lịch tư pháp (LLTP) là giấy tờ pháp lý quan trọng nhằm đáp ứng yêu cầu chứng minh về nhân thân của cá nhân có hay không có án tích, ghi nhận việc xóa án tích; hỗ trợ hoạt động tố tụng hình sự, thống kê tư pháp hình sự; phục vụ công tác quản lý nhân sự, đăng ký kinh doanh, thành lập, quản lý DN… Thực tế cho thấy, việc thực hiện thủ tục cấp phiếu LLTP hiện còn những bất cập, vướng mắc cần được tháo gỡ.

Người dân điền thông tin vào phiếu yêu cầu cấp phiếu LLTP tại Bộ phận một cửa Sở Tư pháp.

Ông Hồ Văn Hùng, Giám đốc Sở Tư pháp cho biết, hiện có 2 loại phiếu LLTP. Phiếu số 1 ghi các án tích chưa được xóa và không ghi các án tích đã được xóa. Phiếu số 2 thể hiện cả những án tích như tội danh, điều khoản áp dụng, hình phạt, thời gian tuyên án, thi hành án đã được xóa bỏ; chỉ cấp cho cơ quan tiến hành tố tụng để phục vụ công tác điều tra, truy tố, xét xử và cấp theo yêu cầu của cá nhân.  

Tuy nhiên, hiện có nhiều cơ quan, tổ chức lạm dụng quyền được cấp phiếu LLTP số 2 của cá nhân để yêu cầu người dân nộp bổ sung phiếu này trong hồ sơ xin thị thực nhập cảnh, kết hôn, xin việc làm, cấp giấy phép hoạt động sản xuất kinh doanh… Yêu cầu này có khi sẽ gây bất lợi cho người xin cấp phiếu LLTP. Người từng bị kết án mà án tích đã được xóa, khi yêu cầu được cấp phiếu LLTP số 1 thì sẽ ghi là “không có án tích”. Nhưng cũng người này, nếu yêu cầu cấp phiếu LLTP số 2 thì thông tin án tích được xóa vẫn sẽ được thể hiện đầy đủ ngày tháng năm tuyên án, số bản án, tòa án đã xử, tội danh… “Nội dung phiếu LLTP số 2 ghi lại toàn bộ thông tin án tích đã được xóa, dẫn đến người từng lầm lỡ sẽ gặp khó khăn khi tái hòa nhập cộng đồng; ảnh hưởng đến quyền bí mật thông tin đời tư được Hiến pháp 2013 ghi nhận”, ông Hồ Văn Hùng cho hay.

Anh H.V.L (ngụ phường Mỹ Xuân, TX.Phú Mỹ) cho biết, khi còn thời thanh niên, anh L. lỡ tay gây thương tích cho người khác trong một lần đi nhậu và bị Tòa án kết án 18 tháng tù giam. Sau khi mãn hạn tù, anh L. đi làm công nhân và lấy vợ, sinh con, chăm chỉ làm ăn, câu chuyện quá khứ gần như lùi vào dĩ vãng, không còn ai nhắc tới. Gần đây, anh L. chuyển nơi làm việc và công ty nơi tiếp nhận anh làm việc yêu cầu nộp phiếu LLTP. Ban đầu, anh L. lấy phiếu LLTP số 1, trong đó thấy ghi “không có án tích” anh rất mừng. Nhưng công ty không chấp nhận phiếu LLTP số 1, yêu cầu anh cung cấp phiếu LLTP số 2. Trong phiếu LLTP số 2 thì ghi rõ chi tiết về tội danh của anh L. “Bao nhiêu năm tôi đã cố gắng sống tử tế, quên đi câu chuyện buồn của thời tuổi trẻ nông nổi, nhưng nào có được. Thông tin về việc phạm tội trước đây trong phiếu LLTP số 2 đã ảnh hưởng đến chuyện xin việc làm của tôi”, anh L. buồn bã chia sẻ.

Theo bà Nguyễn Thị Thanh Xuân, Trưởng phòng Hành chính tư pháp-Sở Tư pháp, thời gian giải quyết thủ tục cấp phiếu LLTP cho công dân theo quy định tối đa không quá 15 ngày kể từ ngày tiếp nhận yêu cầu. Tuy nhiên, thực tế việc phối hợp xác minh về điều kiện đương nhiên được xóa án tích khi cấp phiếu LLTP của Sở Tư pháp và các đơn vị liên quan gặp một số khó khăn, làm phát sinh thời gian xác minh tại nhiều cơ quan, dẫn đến việc trả kết quả cho công dân bị chậm trễ so với quy định. Mặt khác, Bộ luật Hình sự 2015 quy định pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự, nhưng Luật Lý lịch tư pháp chưa quy định đối tượng quản lý LLTP là pháp nhân thương mại, nên khó khăn trong việc xem xét yêu cầu cấp phiếu LLTP cho pháp nhân.

Ông Hồ Văn Hùng cho biết, để khắc phục những khó khăn, bất cập trong công tác cấp LLTP, thời gian qua, Sở Tư pháp đã chủ động tăng cường liên kết, phối hợp với các cơ quan có liên quan trong việc tra cứu, xác minh, trao đổi, cung cấp thông tin; trao đổi nghiệp vụ khi cung cấp thông tin LLTP và xác nhận trường hợp đương nhiên xóa án tích thông qua việc cấp phiếu LLTP. Nhờ đó, công tác cấp phiếu LLTP trên địa bàn tỉnh đã có chuyển biến đáng kể, cơ bản đáp ứng được yêu cầu chính đáng của người dân. 

Nhằm bảo đảm quyền lợi của người dân không bị mất cơ hội việc làm, xuất cảnh hoặc các cơ hội làm ăn khác và tạo điều kiện giúp người bị kết án tái hòa nhập cộng đồng, trong văn bản gửi Bộ Tư pháp ngày 26/7/2019, UBND tỉnh đã kiến nghị Bộ Tư pháp xem xét, bổ sung, tách bạch về thời hạn cấp phiếu LLTP và thủ tục hành chính đối với trường hợp xóa án tích theo hướng kéo dài hơn, từ 15 ngày làm việc lên 30 ngày làm việc để bảo đảm thời gian giải quyết, tránh trễ hẹn. Kiến nghị Bộ Tư pháp xem xét, sửa đổi thống nhất sử dụng một loại phiếu LLTP có nội dung như phiếu LLTP số 1, không nên phân biệt thành phiếu số 1 và số 2. Bổ sung biện pháp xử lý đối với cơ quan, tổ chức lợi dụng yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu LLTP số 2 để thực hiện các giao dịch trái quy định, vi phạm quyền công dân được Hiến pháp ghi nhận. 

Bài, ảnh: TRÚC GIANG