Di tích lịch sử cách mạng hầm bí mật Nguyễn Thị Đẹp tọa lạc tại khu phố Hòa Hội, TT.Đất Đỏ, huyện Đất Đỏ. Năm xưa, hầm bí mật này là cơ sở bám trụ chiến đấu, anh dũng hy sinh của người nữ Anh hùng LLVT Nguyễn Thị Đẹp.
 |
| Nắp cửa hầm bí mật nơi Anh hùng LLVT Nguyễn Thị Đẹp bám trụ chiến đấu trong thời gian hoạt động cách mạng tới lúc anh dũng hy sinh. |
Dẫn chúng tôi tham quan di tích hầm bí mật Nguyễn Thị Đẹp, bà Lê Thị Đến, Phó Trưởng ban Quản lý di tích huyện Đất Đỏ giới thiệu về Anh hùng LLVT Nguyễn Thị Đẹp - người nữ chiến sĩ gan dạ, anh dũng của cách mạng trong cuộc chiến đấu năm xưa. Chị Nguyễn Thị Đẹp (SN 1953, tại xã Phước Hòa Long, quận Đất Đỏ nay là TT. Đất Đỏ, huyện Đất Đỏ) xuất thân trong một gia đình cơ sở cách mạng trung kiên. Năm 1968, khi chưa tròn 16 tuổi, chị Đẹp đã tình nguyện thoát ly tham gia kháng chiến.
Sau khi tham dự một khóa cứu thương ngắn hạn ở căn cứ, chị Đẹp được điều về lực lượng công tác mật, bám trụ tại xã Phước Hòa Long. Trong những tháng cuối năm 1969, chị Đẹp đã góp phần cùng các lực lượng bí mật giáo dục, vận động được 80 phòng vệ dân sự ở khu vực Đất Đỏ trả súng, bỏ gác đồn về nhà làm ăn. Chị Đẹp được kết nạp vào Đoàn Thanh niên lao động vào tháng 4/1969.
Lúc bấy giờ, Đất Đỏ là vùng trọng điểm bình định đặc biệt của Mỹ - Ngụy. Từ cuối năm 1969, địch thực hiện đợt 2 kế hoạch bình định cấp tốc với các nội dung chủ yếu: khẩn cấp xây dựng bộ máy tề xã, xây dựng lực lượng phòng vệ dân sự; sử dụng lưới gián điệp, phát hiện và tiêu diệt các cơ sở mật của ta trong các ấp chiến lược; sử dụng bảo an, dân vệ kết hợp cảnh sát dã chiến tăng cường hành quân, yểm trợ bình định và phòng thủ.
 |
| Nhà di tích lịch sử cách mạng hầm bí mật Nguyễn Thị Đẹp. |
Đầu năm 1970, Mỹ - Ngụy tập trung lực lượng đánh phá bình định, nhất là vùng trọng điểm Long Đất. Chúng tập trung về đây một lực lượng lớn gồm cả quân chủ lực, bảo an, biệt kích, cán bộ bình định, cảnh sát, công an, tình báo, thiên nga, phượng hoàng kết hợp với lính chư hầu Úc ráo riết xúc tiến các âm mưu thủ đoạn bình định.
Vào đêm 13/1/1970, chị Đẹp đã cùng du kích Phước Hòa Long tập kích vào trụ sở, giải tán trung đội phòng vệ dân sự xã, vận động đồng bào bẻ gãy 267 trụ sắt, cắt phá 200m kẽm gai đồn giặc. Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ xây dựng cơ sở, phục vụ chiến đấu, chị Đẹp được kết nạp Đảng vào tháng 2/1970.
Sau đó, lính chư hầu Úc kết hợp với quân Ngụy bung ra từng phân đội, hàng đêm phục kích từ xa, ngăn chặn ta tấn công vùng Đất Đỏ, đặc biệt là khu vực Phước Hòa Long, giáp chi khu Đất Đỏ. Trong tình hình đó, Chi bộ Phước Hòa Long chủ trương vẫn quyết tâm trụ lại trong ấp, phân tán cán bộ về các hầm bí mật.
Ngày 26/7/1970, địch phát hiện ra hầm bí mật bám trụ địa bàn của chị Đẹp. Chúng bao vây chặt bốn phía, dỡ nắp hầm, gọi loa chiêu hàng, nếu không chúng sẽ tiêu diệt. Sự sống và cái chết chỉ còn trong gang tấc, không chịu sống nhục, chị Đẹp nhanh chóng thủ tiêu hết tài liệu rồi cầm lựu đạn xông lên cửa hầm. Giữa ánh chớp lửa xanh lè và tiếng nổ xé trời đã tiêu diệt 5 tên lính biệt kích. Nhưng chị Đẹp cũng đã anh dũng ngã xuống trên mảnh đất quê hương trong tuổi 20 thanh xuân.
Nhấc nắp cửa hầm bí mật bằng tấm đan bê tông tròn đã được phục dựng lại, ông Dương Văn Lai, người trông coi di tích lịch sử cách mạng hầm bí mật Nguyễn Thị Đẹp, cho hay: “Năm 1970, chị Đẹp bám trụ địa bàn tại căn hầm bí mật ở nhà của tôi. Lúc đó, tôi mới 11 tuổi nhưng nhớ rất rõ. Mẹ tôi là Mẹ VNAH Cao Thị Xuyến, người trực tiếp che giấu và cung cấp thông tin, thức ăn cho chị Đẹp trong những ngày chiến đấu trong căn hầm bí mật năm xưa”.
Tinh thần chiến đấu kiên cường, gương hy sinh anh dũng của Nguyễn Thị Đẹp đã trở thành tấm gương sáng về chí khí anh hùng cách mạng. Với thành tích chiến đấu đó, ngày 28/4/2000, Chủ tịch nước đã ký quyết định truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT cho liệt sĩ Nguyễn Thị Đẹp. Ngày 13/5/2016, UBND tỉnh BR-VT ban hành Quyết định số 1155/QĐ-UBND công nhận căn hầm bí mật năm xưa của chị Nguyễn Thị Đẹp là Di tích lịch sử cách mạng cấp tỉnh.
Bài, ảnh: HUYỀN TRANG